Rokowanie w depresji
Przebieg depresji jest różny u różnych chorych. Warunkuje to odmienność rokowania jakie próbujemy ustalić u danego pacjenta. Wprowadzenie farmakoterapii, psychoterapii i różnego rodzaju grup wsparcia depresja poddaje się leczeniu. Nie ma sprecyzowanych wytycznych kryteriów długości prowadzenia leczenia. Pomaga ono jednak opanować objawy prezentowane przez chorych. W związku z różnorodnością obrazów klinicznych nie jesteśmy również w stanie oszacować rozmiaru powikłań jakie niesie ze sobą depresja.
1. Jakie są rokowania w depresji?
Przyjmuje się, że u blisko połowy chorych na depresję objawy ustępują samoistnie (bez leczenia) w ciągu pół roku. Rokowanie u pacjentów z rozpoznaną depresją zależy również od takich czynników jak: wiek, wcześniejsza aktywność zawodowa i towarzyska (aktywność z czasu przed zachorowaniem), wsparcie ze strony rodziny. Chorzy w wieku podeszłym, u których z depresją współistnieje zwykle kilka schorzeń internistycznych (a jak dowiedziono naukowo – istnienie chorób przewlekłych samo w sobie może być przyczyną depresji), bardzo ciężko jest ustalić rokowanie na przyszłość. Wiadomo również, że jeżeli chorzy przed pojawieniem się objawów byli aktywni zawodowo, utrzymywali dosyć silne relacje z rodziną i znajomymi – to powrót do normalnego funkcjonowania przychodzi im łatwiej. Kolejnym bardzo istotnym zagadnieniem jest reakcja rodziny na zaistniałą sytuację. Jeżeli chory otrzymuje wsparcie i pomoc ze strony rodziny i znajomych – proces leczenia może prziegać sprawniej.
2. Leczenie farmakologiczne w depresji
Stosując farmakoterapię jesteśmy w stanie skrócić czas trwania choroby. Preparaty przeciwdepresyjne łagodzą objawy, są w stanie ulżyć pacjentom w cierpieniu. Ich zadaniem jest przywrócenie równowagi mediatorów w ośrodkowym układzie nerwowym (mózg i rdzeń kręgowy), co z czasem prowadzi do ustąpienia dolegliwości. Obserwujemy u pacjentów poprawę samopoczucia, zwiększoną chęć do działania, a także wykazują oni większe zainteresowanie otaczającą ich rzeczywistością. Niestety na działanie leków przeciwdepresyjnych trzeba czekać nawet kilka tygodni. Nie ma też żadnych wymiernych metod określających to, czy chory zareaguje na leczenie czy też nie.
Prowadzona, równolegle do farmakoterapii, psychoterapia umożliwia chorym zmianę sposobu myślenia i postępowania, jak również daje szansę na rozwiązanie dręczących problemów. Powstało wiele różnych kierunków w psychologii, które wykorzystywane są w niesieniu pomocy chorym na depresję. Nierzadko psychoterapia jest w stanie usunąć przyczynę depresji, a co za tym idzie prowadzi do całkowitego wyleczenia.
3. Nawroty depresji
Zdarza się jednak, że depresja po raz pierwszy pojawia się bez żadnej uchwytnej przyczyny. W tych sytuacjach dosyć często mamy do czynienia z nawrotami choroby. Niemożliwa do określenia jest częstość rzutów (nawrotów) depresji. Jest ona odmienna u różnych pacjentów. Zdarza się, że terapia kończy się sukcesem, przez wiele lat choroba nie daje o sobie znać i może się ujawnić ponownie dopiero w wieku podeszłym, lub też wcale. Bywają przypadki, że leczenie preparatami przeciwdepresyjnymi oraz stosowanie psychoterapii opanowują epizod dużej depresji (z charakterystycznymi dla niej podstawowymi objawami jak: złe samopoczucie, brak chęci do działania, brak zainteresowania otoczeniem, zmniejszenie odczuwania przyjemności z rzeczy, które ją do tej pory sprawiały). Jednakże u chorego nadal utrzymuje się obniżony nastrój, poczucie bezwartościowości i niechęć do wykonywania jakichkolwiek czynności. Do tego odczuwane są nadal: lęk, brak pozytywnego postrzegania siebie i własnej przyszłości, pacjentom dokucza zmęczenie i bezsenność. Stan taki może utrzymywać się między rzutami dużej depresji, jak również permanentnie, mimo tego, że pełnoobjawowe nawroty choroby nie występują.
Nie mamy też możliwości przewidzenia czasu trwania nawrotów. Zależą one również od chorego, wcześniejszego przebiegu choroby i dotychczasowych postępów w leczeniu.
Jedynym przykładem depresji, w której jesteśmy w stanie określić częstość i mniej więcej czas trwania nawrotów jest depresja sezonowa. Rzuty choroby zdarzają się zazwyczaj w tym samym czasie w ciągu roku i trwają podobnie długo (ok. 90 dni).
4. Uzależnienia w depresji
Bardzo ważnym zagadnieniem, mającym znaczenie w ocenie rokowania chorych z depresją, jest współistniejące uzależnienie od środków chemicznych (narkotyki, środki nasenne) czy alkoholu. Mamy do czynienia z dwoma aspektami tego problemu. Możemy spotkać się z sytuacją, w której uzależnienie od alkoholu było punktem wyjścia depresji. Osoby nadużywające alkoholu bardzo często w czasie trzeźwienia lub okresów abstynencji nie radzą sobie z ogromem swojego problemu. Kiedy, nie będąc już pod wpływem alkoholu, konfrontują się ze skutkami swojego postępowania – przerastają ich konsekwencje własnych czynów oraz odpowiedzialność jaką powinni za nie wziąć. Sytuacja taka może być przyczyną depresji u osób uzależnionych od alkoholu czy środków odurzających. Drugim aspektem tego zagadnienia jest nadużywanie alkoholu przez osoby z już rozwiniętą depresją – niejako w celu uśmierzenia smutku i innych objawów depresji (takich jak: poczucie winy, bezwartościowości, niemocy intelektualnej i fizycznej, czy bezsenność).
Rokowanie co do ustąpienia objawów, a co za tym idzie, do wyleczenia jest trudne do oszacowania u osób uzależnionych od substancji odurzających i alkoholu, ponieważ mamy w tej sytuacji do czynienia z dwoma jednostkami chorobowymi, które należy leczyć.
W związku z tym, że depresja jest chorobą skomplikowaną (zarówno ze względu na przyczyny, jak i na swój przebieg), ustalenie rokowania w niej nie jest proste. Przyjęło się dzielić rokowanie u chorych na depresję na dwie grupy. Jedna z nich zawiera w sobie przypadki o dobrym rokowaniu – druga zaś przypadki o rokowaniu mniej pewnym.
Rokowanie dobre:
- Przypadki, w których zażegnano groźbę samobójstwa.
- Rozpoznanie obejmuje tylko depresję (bez towarzyszącego uzależnienia od środków odurzających i alkoholu oraz brak współistniejących innych chorób psychicznych np. nerwicy).
- Brak towarzyszących chorób przewlekłych lub nowotworowych.
- Chory jest aktywny zawodowo, ma satysfakcjonującą pracę.
- Chory nie ma problemów materialnych.
Rokowanie trudniejsze do oceny:
- Przypadki, w których depresja jest objawem w przebiegu schizofrenii.
- Przypadki, w których mamy do czynienia z towarzyszącymi objawami uszkodzenia mózgu w przebiegu różnych schorzeń neurologicznych (udar mózgu, padaczka, choroba Parkinsona).
- Chory jest uzależniony od środków odurzających lub alkoholu.
- Brak współpracy ze strony chorego (nie przyjmuje leków, nie zjawia się na wizyty kontrolne).
- Duże problemy materialne.
O dobrym rokowaniu możemy także mówić wtedy, gdy objawy depresji występują w przebiegu chorób, które jesteśmy w stanie skutecznie leczyć (np. choroby tarczycy, choroby nadnerczy). Po usunięciu choroby pierwotnej uzyskujemy wycofanie się objawów depresji.
Niepewne, a niekiedy złe rokowanie co do ustąpienia objawów depresji obserwujemy w przebiegu chorób neurologicznych, takich jak: choroba Parkinsona, udary mózgu, padaczka. Są to choroby, które prowadzą do nieodwracalnego uszkodzenia komórek nerwowych w mózgu. W tych przypadkach leczenie depresji jest bardzo trudne, czasami wręcz nieskuteczne.
5. Powikłania depresji
Wśród powikłań depresji należy wymienić między innymi: niedostateczne ustąpienie objawów choroby, trwałe lub okresowe inwalidztwo, nawroty choroby, trwałe wycofanie społeczne i izolacja. Jednak najgroźniejszymi powikłaniami omawianej tu choroby są próby samobójcze i samobójstwa. Zamachy na własne życie dotyczą od 15 do 20% chorych. Większość z nich próbuje odebrać sobie życie więcej niż raz. Największe ryzyko istnieje tuż po wypisaniu chorego ze szpitala i utrzymuje się przez około rok. Sygnałami ostrzegawczymi samobójstwa mogą być: nagłe izolowanie się od otoczenia, rozważania na temat śmierci, zbieranie leków, pisanie testamentu lub listów pożegnalnych, wypowiedzi typu – „beze mnie byłoby wam lepiej”. Zwykle, gdy chory podejmie już decyzję o popełnieniu samobójstwa, zmienia się jego zachowanie. Ma lepsze samopoczucie, nie odczuwa już lęku i niepewności.
Powikłaniem samej choroby, jak i podejmowanych prób samobójczych jest czasowe lub trwałe inwalidztwo. Związane jest ono z okresową (w związku z nawrotami choroby i pobytami w szpitalu) niezdolnością do pracy i dostosowania się do życia w społeczeństwie.
Jeśli rozpoznanie depresji zostanie postawione na czas oraz jeśli włączymy odpowiednie leczenie farmakologiczne wspomagane psychoterapią, jej rokowanie jest z reguły pomyślne, a powikłania ograniczone są do minimum.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.