Kangurowanie – zasady, zalety i przeciwwskazania

Kangurowanie (Kangaroo Mother Care, KMC) jest metodą wczesnej opieki nad noworodkiem, która zapewnia bezpośredni kontakt ciała dziecka z ciałem matki, nazywaną kontaktem skóra do skóry. Możliwe jest również kangurowanie przez ojca, na przykład gdy po stronie matki pojawią się przeciwwskazania do KMC.

Metoda Kangaroo Mother Care została zapoczątkowana w 1978 roku w Bogocie. Wówczas w szpitalu, z uwagi na brak sprzętu i personelu, wcześniaki kładziono na piersiach matek, zwiększając w ten sposób ich szanse na przeżycie. Dzięki temu bardzo zmniejszyła się umieralność dzieci.

W niedługim czasie ten rodzaj metody, jako standard opieki, wprowadziło wiele krajów. Nazwa nawiązuje do obserwacji kangurów, które rodzą się w stanie embrionalnym, a dojrzewają w torbie matki.

Standardy medyczne kangurowania zostały opracowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 2003 roku. Jak powinno wyglądać kangurowanie? Dziecko gołą skórą dotyka nagiej skóry matki (lub ojca). Noworodek utrzymywany jest w pozycji pionowej lub półpionowej na klatce piersiowej mamy, w okolicy jej piersi.

Ważne jest, by przylegał częścią swojego ciała do skóry matki i przebywał pod jej ubraniem. Aby nie doszło do utraty ciepła, maluch powinien mieć założoną czapeczkę i pieluszkę.

Dobrze jest zacząć kangurowanie od razu po porodzie, później kangurować dziecko mogą oboje rodzice. Chwile wypełnione kontaktem skóra do skóry warto bowiem spędzać nie tylko w szpitalu, zaraz po narodzinach dziecka, ale i później, już w domu. Dobrze, jeśli maluch może spędzać w takiej pozycji jak najwięcej czasu.

Kangurowanie u zdrowego noworodka należy rozpocząć zaraz po urodzeniu. Powinno trwać ono nieprzerwanie do pierwszego karmienia. Dlaczego to takie ważne? Kangurowanie niesie wiele korzyści zarówno dla dziecka, jak i matki. Wiąże się z nim:

• polepszenie parametrów fizjologicznych dziecka, takich jak częstość oddechów, utlenowanie krwi, poziom glukozy, temperatura ciała. Oznacza to zmniejszenie ryzyka pojawienia się problemów ze strony układu oddechowego czy krążenia,
• kolonizowanie skóry dziecka florą fizjologiczną ze skóry matki,
• uspokojenie dziecka, ale i matki, łagodzenie stresu poporodowego, szybsze przystosowanie się do nowej sytuacji. Kontakt z rodzicem daje dziecku poczucie bezpieczeństwa. Maluch czując bicie serca, zapach i ciepło skóry jest spokojniejszy. Badania dowodzą, że dzieci kangurowane rzadziej płaczą, są bardziej zrelaksowane i łatwiej usypiają,
• pozytywny wpływ na rozwój psychoruchowy dziecka oraz jego kontakt z rodzicami. Warto pamiętać, że pierwsze godziny po porodzie są bardzo ważne dla dalszego rozwoju noworodka,
• obniżenie bólu u dzieci poddawanych bolesnym i inwazyjnym procedurom,
• wzmocnienie percepcji matki w kontekście sygnałów wysyłanych przez noworodka. Kangurowanie wspiera kompetencje rodziców, zwłaszcza po narodzinach pierwszego dziecka. Matka szybciej uczy się dziecka,
• obniżenie częstości występowania epizodów depresji poporodowej u matki,
• szybsze obkurczanie macicy i zmniejszenie krwawienia,
• zwiększenie produkcji mleka. Pobudzenie laktacji przekłada się na okres efektywnego wyłącznego karmienia naturalnego. Kangurowanie sprzyja szybszemu nabywaniu umiejętności ssania piersi przez noworodka,
• kangurowanie wcześniaka łagodzi nieprzyjemne doświadczenia związane z pobytem w inkubatorze. Dowiedziono, że dzieci urodzone przedwcześnie, dzięki kontaktowi skóra do skóry, szybciej osiągają właściwą masę ciała, są szybciej wypisywane do domu ze szpitala, uzyskują lepszą regulację temperatury ciała, szybciej rozwija się ich układ nerwowy, szybciej osiągają prawidłowe napięcie mięśniowe, skraca się czas sztucznej wentylacji,
• wzmacnia więź między matką i dzieckiem.

Dobroczynny wpływy KCM na zdrowie psychiczne oraz fizyczne dziecka oraz komfort rodziców potwierdziło wiele obserwacji i badań.

Choć kangurowanie oznacza wiele korzyści, nie zawsze może być przeprowadzone. Istnieje pewne sytuacje, które stanowią przeciwwskazania. To:

• narażenie dziecka na intensywny ból podczas przenoszenia,
• niestabilna sytuacja kliniczna noworodka. To na przykład wytrzewienie, częste bezdechy, posocznica,
• drenaż jamy opłucnej,
• okres pooperacyjny,
• nieprzygotowanie rodziców.