Lantan – zastosowanie i właściwości

Lantan to pierwiastek wykorzystywany w wielu gałęziach przemysłu. Jest również substancją czynną leku, który obniża stężenie fosforanów nieorganicznych we krwi. Wspomaga leczenie hiperfosfatemii. Jakie są przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne?

1. Co to lantan?

Lantan (Li) to pierwiastek chemiczny należący do bloku f w układzie okresowym i jeden z najczęściej występujących metali ziem rzadkich. Został odkryty w 1839 roku w zanieczyszczeniach tlenku ceru przez Gustawa Mosandera. Nawiązuje do tego nazwa pierwiastka zaczerpnięta z greki, która pochodzi od słowa „lanthanein”.

„Lanthanein” jest tłumaczone jako ukrywać się, umknąć uwadze. Jaki to ma związek? Li „ukrywał się” w tlenku ceru, a o jego odkrycie otarł się nauczyciel odkrywcy lantanu, Berzelius, Nie dokonał tego jednak wskutek błędnego założenia.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Lantan – pierwiastek

Lantan występuje w minerałach jak monacyt (tzw. piasek monacytowy), bastnezyt, ceryt fluorowy i parazyt. Jakie są jego właściwości? Jest aktywnie chemiczną srebrzystobiałą, substancją stałą. To miękki i kowalny metal, który:

• rozkłada wodę,
• utlenia się na powietrzu,
• rozpuszcza się w kwasach (oprócz stężonego kwasu siarkowego),
• nie reaguje z zasadami.

Li rozpoczyna grupę lantanowców, którą stanowi kolejnych pierwiastków chemicznych położonych za lantanem w układzie okresowym. To: cer (Ce), prazeodym (Pr), neodym (Nd), promet (Pm), samar (Sm), europ (Eu), gadolin (Gd), terb (Tb), dysproz (Dy), holm (Ho), erb (Er), tul (Tm), iterb (Yb), lutet (Lu). Wzór sumaryczny lantanu to C3La2O9.

2. Lantan – zastosowanie

Lantan znajduje zastosowanie w przemyśle, nauce, technice i medycynie. Jest stosowany jako dodatek do stali, stopów glinu i miedzi, który nadaje im wytrzymałość mechaniczną i odporność na korozję.

Ze stopu lantanu z cerem robi się kamienie do zapalniczek. Tlenek lantanu służy do wyrobu szkieł optycznych. Węglan lantanu jest składnikiem leków. Obniża stężenia fosforanów we krwi.

3. Lantan w medycynie

Lantan jako lek wprowadzono na rynek farmaceutyczny w 2004 roku. Wspomaga leczenie hiperfosfatemii. To zbyt duże stężenie fosforanów nieorganicznych we krwi. Rozpoznaje się go, gdy ich stężenie przekroczy 1,6 mmol/l. Leki wykorzystuje nefrologia.

Na czym polega mechanizm działania lantanu? Jego jony są uwalniane z soli lantanu w kwaśnym środowisku żołądka. Wykazują wysokie powinowactwo do fosforanów obecnych w pożywieniu. Utworzony fosforan lantanu jest związkiem nierozpuszczalnym, który hamuje wchłanianie fosforanów.

Lantan po podaniu doustnym wchłania się w niewielkim stopniu. Pierwiastek jest wydalany głównie z kałem, a wchłonięta część dawki wraz z moczem.

Lantan – lek

Preparatem na rynku polskim zawierającym lantan (węglan lantanu) są tabletki do rozgryzania i żucia Fosrenol: Fosrenol 500 mg, 90 sztuk, Fosrenol 750 mg, 90 sztuk.

Lantan stosowany jest doustnie. Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od stężenia fosforanów w surowicy. Najczęściej stosowana dawka dobowa u osób dorosłych wynosi 750–3750 mg.

Wskazania do stosowania lantanu

Leki zawierające lantan są wskazane do leczenia hiperfosfatemii u osób dorosłych:

• poddawanych hemodializie,
• poddawanych ciągłej ambulatoryjnej dializie otrzewnowej.
• z przewlekłą niewydolnością nerek, u których stężenie fosforanów w surowicy przekracza 1,78 mmol/l, a dieta uboga w fosforany nie skutkuje obniżeniem stężenia fosforanów we krwi.

Leczenie jest konieczne, ponieważ hiperfosfatemia hamuje wytwarzanie witaminy D i prowadzi do rozwoju nadczynności przytarczyc. Jest także przyczyną hipokalcemii. To zbyt małe stężenie wapnia we krwi (poniżej 2,25 mmol/l, 9 mg/dl).

Przeciwskazania do stosowania lantanu

Przeciwwskazaniem do stosowania leków, które zawierają lantan jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu oraz hipofosfatemia. To zmniejszone stężenie fosforanów we krwi (poniżej 0,9 mmol/l). Lantanu nie należy stosować u osób:

• u których stwierdzono nadwrażliwość na substancje zawarte w leku,
• z obniżonym stężeniem fosforanów we krwi (hipofosfatemia,
• które nie skończyły 18. roku życia.

Nie zaleca się stosowania substancji w okresie ciąży. Nie należy stosować substancji w okresie karmienia piersią.

Stosując lantan należy zachować ostrożność u pacjentów z nowotworem żołądka i jelit, niewydolnością wątroby lub nerek, ze spowolnioną perystaltyką jelit, stanem zapalnym jamy brzusznej i jelit, z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, ostrą chorobą wrzodową przewodu pokarmowego, chorobą Leśniowskiego–Crohna, niedrożnością obturacyjną jelit oraz po operacji jamy brzusznej.

Skutki uboczne

Ze stosowaniem lantanu wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwowane skutki uboczne to: niestrawność, nudności, biegunka, ból głowy, wymioty, ból brzucha, wzdęcia, zaparcia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.