Trwa ładowanie...

Nerw błędny – budowa, przebieg, funkcje i uszkodzenie

Nerw błędny, nazywany nerwem X, rozciąga się od czaszki aż do głębokich rejonów jamy brzusznej
Nerw błędny, nazywany nerwem X, rozciąga się od czaszki aż do głębokich rejonów jamy brzusznej (Obraz <a href="https://pixabay.com/pl/users/vsrao-8105725/?utm_source=link-attribution&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=image&amp;utm_content=3168269"> VSRao</a> z <a href="https://pixabay.com/pl/?utm_source=link-attribution&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=image&amp;utm_content=3168269"> Pixabay</a>)

Nerw błędny, nazywany nerwem X, rozciąga się od czaszki aż do głębokich rejonów jamy brzusznej. Jest to nie tylko najdłuższy nerw czaszkowy, ale i pełni najwięcej funkcji. Nie dziwi zatem, że zarówno jego przebieg, jak i budowa są skomplikowane. Co warto o nim wiedzieć?

spis treści

1. Co to jest nerw błędny?

Nerw błędny, inaczej nerw X, to najdłuższy nerw czaszkowy. Jest nerwem mieszanym, co oznacza, że prowadzi włókna czuciowe, ruchowe i przywspółczulne, przewodząc zarówno impulsy nerwowe z ośrodkowego układu nerwowego, jak i impulsy z receptorów narządów zmysłów do ośrodkowego układu nerwowego.

Nerw X należy do autonomicznego układu nerwowego (AUN) o charakterze przywspółczulnym (parasympatycznym), który działa niezależnie od woli. Unerwia bowiem organy wewnętrzne. Jego budowa jest złożona. Nerw błędny tworzą: zwoje i jądra czuciowe, jądro ruchowe oraz jądro przywspółczulne.

2. Przebieg i budowa nerwu błędnego

Zobacz film: "Prawie 100 lat temu wypreparowali cały ludzki układ nerwowy"

Wyróżnia się 4 odcinki nerwu błędnego: głowową, szyjną, piersiową i brzuszną oraz kilka gałęzi. To:

  • w części głowowej: gałąź oponowa, gałąź uszna,
  • w części szyjnej: gałęzie gardłowe, nerw krtaniowy górny, gałęzie sercowe szyjne górne, nerw krtaniowy wsteczny przechodzący w nerw krtaniowy dolny,
  • w części piersiowej: gałęzie sercowe piersiowe (współtworzą splot sercowy), gałęzie tchawicze dolne, gałęzie oskrzelowe przednie i tylne (współtworzą splot płucny przedni i tylny, gałęzie przełykowe (tworzą splot przełykowy), gałęzie śródpiersiowe (współtworzą splot aortowy piersiowy, unerwiają opłucną śródpiersiową) i gałęzie osierdziowe,
  • w części brzusznej tworzą się pnie błędne.

Włókna każdego nerwu czaszkowego mają swój początek w pniu mózgu.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

3. Funkcje nerwu błędnego

Nerw błędny należy do grupy nerwów czaszkowych, tworzących 12 par i biegnących od mózgowia do mięśni twarzy i narządów zmysłów. Te unerwiają czaszkę i szyję oraz szyję.

Jest nie tylko najdłuższy, ale i pełni najwięcej funkcji. Ponieważ wychodzi poza głowę i szyję, unerwia część mięśni twarzy oraz narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej (do początku jelit).

Nerw błędny pełni wiele ważnych funkcji, ponieważ zaopatruje:

  • ruchowo: mięśnie podniebienia, mięśnie gardła i mięśnie krtani,
  • czuciowo: oponę twardą tylnego dołu czaszki (opony mózgowo-rdzeniowe), tylny odcinek zewnętrznej powierzchni błony bębenkowej, skórę ściany tylnej i dolnej przewodu słuchowego zewnętrznego, przylegającą część małżowiny usznej i krtań,
  • parasympatycznie: wszystkie narządy klatki piersiowej (tchawica, splot aortalny, przełyk, serce, osierdzie, oskrzela, opłucna) i jamy brzusznej (żołądek oraz za pośrednictwem splotu trzewnego: trzustka, śledziona, wątroba, jelito cienkie, początkowy odcinek jelita grubego, nerki i nadnercza).

4. Uszkodzenie nerwu błędnego

Nerw błędny może ulec uszkodzeniu w różnych sytuacjach, na wielu odcinkach, co daje różne objawy. Do uszkodzenia rdzenia przedłużonego może dojść wskutek:

  • niedokrwienia,
  • guza mózgu,
  • krwotoku do mózgu,
  • stanów zapalnych,
  • urazów,
  • zwyrodnień i uszkodzeń podstawy czaszki.

W takiej sytuacji objawem mogą być zaburzenia w funkcjonowaniu neuronów ruchowych w wyniku rozwoju raka nosogardła i guza kłębka szyjnego.

W części szyjnej do uszkodzenia nerwu błędnego może prowadzić:

Możliwym objawem uszkodzenia nerwu błędnego w obrębie głowy jest:

  • chrypka i utrata dźwięczności mowy,
  • utrata smaku i zaburzenia czucia na nasadzie języka,
  • zaburzenia osłabienie napięcia lub porażenie strun głosowych,
  • dysfagia,
  • obniżenie łuku podniebienia.

Nadmierna aktywność nerwu błędnego w sercu powoduje tzw. omdlenia wazowagalne.

Dochodzi do nich w wyniku silnych emocji, zjedzenia obfitego posiłku czy energicznego wstania z pozycji leżącej. Jest to efekt gwałtownego obniżenia się ciśnienie krwi tętniczej i krótkotrwałego niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego.

5. Leczenie nerwu błędnego

W leczeniu ciężkich postaci padaczki i depresji, a eksperymentalnie w leczeniu zaburzeń lękowych, szumów usznych czy choroby Alzheimera stosuje się stymulowanie nerwu błędnego impulsami elektrycznymi.

Specjaliści są zdania, że może to również pomóc w leczeniu stanów zapalnych jelit oraz w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Z kolei wagotomię, polegającą na przecięciu włókna nerwu błędnego, stosuje się w chorobie wrzodowej, która nie poddaje się leczeniu farmakologicznemu.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze