Hiperkapnia - przyczyny, objawy, leczenie

Hiperkapnia, czyli nieprawidłowy poziom dwutlenku węgla we krwi, związana jest z jego obecnością w powietrzu oddechowym lub powstawaniem w organizmie w trakcie przemian metabolicznych.

Na prawidłową ilość tlenu i dwutlenku węgla we krwi wpływa zarówno wentylacja płuc, jak i przepływ krwi przez płuca. Oznacza to, że hiperkapnia może wynikać zarówno z nieprawidłowej wentylacji płuc, jak i niewłaściwego przepływu krwi przez płuca. Zaburzenia te mogą prowadzić do niewydolności oddechowej.

Hiperkapnię stwierdza się, gdy ciśnienie parcjalne CO2 we krwi przekracza 45 mm Hg, czyli 6,0 kPa. Warto wiedzieć, że norma dla ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi tętniczej mieści w zakresie 32–45 mm Hg lub 4,27–6,00 kPa. Z kolei dla ciśnienia parcjalnego tlenu prawidłowe wartości wynoszą odpowiednio 75–100 mm Hg lub 10,00–13,33 kPa.

Hiperkapnia jest przeciwieństwem hipokapnii, to jest stanu wyjątkowo niskiego poziomu dwutlenku węgla we krwi.

Hiperkapnia, czyli nieprawidłowy poziom dwutlenku węgla we krwi, jest stanem sygnalizującym problemy z wydolnością oddechową lub krążeniem płucnym. Na hiperkapnię narażone są zwłaszcza osoby, u których zaburzona jest wentylacja płuc. Najczęstsze przyczyny hiperkapnii to niedrożność dróg oddechowych i zaburzenia pracy mięśni oddechowych, wywołane np. obrzękiem krtani, aspiracją ciała obcego, zamknięciem dróg oddechowych przez język u osób nieprzytomnych. Nie bez znaczenia jest zwiększenie ilości powietrza, które nie bierze udziału w wymianie gazowej, a zalega w drogach oddechowych.

Przyczyną hiperkapnii bywają guzy zamykające światło oskrzeli. Wentylację utrudnia również zapalenie płuc, odma opłucnowa i obrzęk płuc. Do chorób przebiegających z obturacją dolnych dróg oddechowych należy także astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy obturacyjny bezdech senny. Hiperkapnia może także wynikać z upośledzenia pracy mięśni oddechowych wskutek zażycia leków opioidowych lub narkotyków (wpływają na ośrodek mózgu odpowiedzialny za oddychanie). Mogą ją wywołać również zaburzenia neurologiczne.

• Rak płuc - wszystko, co trzeba wiedzieć
• Jedzenie pistacji chroni przed rakiem płuc
• Szczepionka na raka płuc!
• Płuca - charakterystyka, choroby, zapalenie płuc, rak płuc, rozedma płuc

Ponieważ organizm potrafi częściowo skompensować zbyt wysoką ilość dwutlenku węgla we krwi, hiperkapnia może manifestować się w sposób łagodny. Pojawiają się:

• duszności,
• zawroty głowy,
• zaczerwienienie skóry,
• problemy z koncentracją,
• senność, zmęczenie i uczucie wyczerpania,
• bóle głowy.

Kiedy poziom dwutlenku węgla jest coraz wyższy, a organizm nie radzi sobie z jego kompensacją, pojawiają się inne objawy hiperkapnii, takie jak:

• drżenie mięśni,
• hiperwentylacja (autonomicza lub kontrolowana zwiększona wentylacja płuc),
• uczucie zdezorientowania, depresji bądź paranoi, splątanie,
• nieregularna praca serca,
• zmniejszona aktywność nerwowa,
• drgawki,
• atak paniki.

Gdy pojawią się objawy hiperkapnii, należy bezzwłocznie udać się do lekarza. Specjalista na podstawie wywiadu oraz zleconych badań będzie w stanie ustalić przyczynę dolegliwości. Kluczowe jest badanie gazometryczne, dzięki któremu możliwe jest ustalenie ilości dwutlenku węgla rozpuszczonego we krwi. Do badania pobiera się krew tętniczą, rzadziej żylną lub włośniczkową.

Leczenie ukierunkowane jest na chorobę podstawową, która jest przyczyną hiperkapnii. Najczęściej odpowiada za nią astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i bezdech senny.

Leczenie zależy od ustalonej przyczyny zaburzenia. Jeśli problemy powoduje obecność ciała obcego w drogach oddechowych, niezbędna jest bronchoskopia. Aby pomóc pacjentowi stosuje się tlenoterapię 60-procentową mieszanką tlenu. Ciężka niewydolność oddechowa wymaga intubacji i wentylacji mechanicznej. Kiedy za hiperkapnię odpowiada zapalenie płuc, wdraża się antybiotykoterapię. Z kolei zaostrzenia astmy wymagają włączenia leków zmniejszających obrzęk błony śluzowej i rozszerzających oskrzela.

Hiperkapnii nie wolno lekceważyć. Jej nieleczona, ciężka postać może mieć poważne konsekwencje. Powikłaniem może być rozszerzenia naczyń mózgowych, kwasica oddechowa, a nawet zatrzymanie oddechu (zahamowanie ośrodka oddechowego). Jeśli doszło do zatrucia CO2, najpierw pojawiają się duszność i nudności, następnie ból głowy i zaburzenia świadomości, a nawet śmierć.