Lęk przed lataniem
Lęk przed lataniem, czyli awiofobia, to paraliżujący strach, który uniemożliwia niektórym odbycie podróży samolotem. Latanie staje się coraz bardziej popularnym środkiem transportu, a dla niektórych nawet pasją i o wiele wygodniejszą alternatywą niż ciasne autokary czy samochody. Szacuje się jednak, że prawie co szósta osoba cierpi z powodu lęku przed lataniem i nie wyobraża sobie wejścia na pokład samolotu. Do awiofobów nie przemawiają statystyki, że latanie samolotem jest o wiele bezpieczniejsze niż codzienna jazda autem. Panika w związku z koniecznością skorzystania z samolotu może wynikać ze sposobu relacjonowania zdarzeń w mediach. Codziennie na polskich drogach ginie mnóstwo ludzi, ale nie jest to tak często nagłaśniane. Wystarczy jedna kraksa samolotowa, by wzbudzić irracjonalny lęk.
1. Przyczyny lęku przed lataniem
Skąd wynika awiofobia? Przede wszystkim z niewiedzy ludzi na temat lotnictwa i tego, jak samolot może latać. Mimo iż samoloty uważa się za najbezpieczniejsze środki transportu, wśród ludzi spotyka się wielu obawiających się latania. Najchętniej unikaliby samolotów jak ognia. Czasami jednak się nie da – trzeba skorzystać z powietrznej drogi transportu. Strach przed lataniem wiąże się przede wszystkim z nagłaśnianiem skali katastrof lotniczych. Kiedy w wypadku samochodowym ginie kilka osób, jakoś łatwiej zaakceptować ten fakt, niż kiedy na jednym pokładzie samolotu umiera ponad setka ludzi. Poza tym „bycie w powietrzu” pozbawia człowieka poczucia bezpieczeństwa. Stąpając twardo po ziemi czy korzystając z naziemnych środków transportu, człowiek czuje się pewniej.
Człowiek boi się przede wszystkim tego, co dla niego nowe i nietypowe, dlatego lęk przed lataniem może wynikać z nieznajomości procedur lotniczych albo niewiedzy na temat tego, jak w ogóle samoloty mogą latać. Człowiek z natury swojej nie jest stworzony do latania – bycie w przestworzach, jak ptak, jest dla niego stanem nienaturalnym. Konieczność oderwania się od ziemi budzi lęk, a do tego dochodzą dziwne dolegliwości w związku ze zmianami zachodzącymi w błędniku – zmyśle równowagi. Czasami na lęk przed lataniem nakładają się inne lęki, jak klaustrofobia – lęk przed zamkniętymi przestrzeniami, agorafobia – lęk przed otwartą przestrzenią, albo akrofobia – lęk wysokości. Inni boją się tego, że nie mogą kontrolować, co się dzieje z maszyną. Muszą powierzyć niejako swoje życie w ręce innych ludzi. Nie mogą pogodzić się z faktem, że są zależni od innych.
Człowiek wykazuje naturalną potrzebę kontrolowania swojego losu. Kiedy musi polegać na innych, zaczyna się bać. Strach eskalują dodatkowo wątpliwości co do kompetencji pilotów, którzy są anonimowi, bo zamknięci w kokpicie. Niektórzy boją się zamknięcia w „blaszanej puszce”, z której nie ma wyjścia, a jeszcze inni niezrozumiałych procedur czy instrukcji podczas lotu albo samego celu podróży. Irracjonalny lęk podpowiada najgorsze scenariusze. Pojawia się lęk antycypacyjny, czyli przewidywanie, co złego może się stać. Wyobraźnia kreuje najdramatyczniejsze wizje niczym z horrorów czy filmów akcji, np. że samolot przejmą zamachowcy, że załoga samolotu padnie ofiarą zamachu terrorystycznego, że skończy się paliwo albo zawiedzie system nawigacji.
2. Jak sobie radzić z awiofobią?
Spora część lęków przed lataniem wynika z mitów, które napędzają stracha i potęgują stres. Wiele osób nie ufa sprawności technicznej samolotów, chociaż przechodzą one setki przeglądów, procedurę certyfikacji, kontrole techniczne w hangarach czy rutynowe przeglądy. Warto mówić o lotnictwie i o tym, jak samoloty mogą fruwać w przestworzach, gdyż człowiek niedoinformowany to człowiek pełen obaw. Strach przed lataniem może złagodzić świadomość, że w lotnictwie obowiązuje zasada, by „dmuchać na zimne”. Każdy pilot przechodzi loty kontrolne, lata tysiące godzin, zanim zasiądzie za sterem samolotu pasażerskiego i sprawdza swoje umiejętności na szkoleniach w kabinie symulacyjnej. Każdy samolot posiada też zapas paliwa na wypadek konieczności krążenia nad lotniskiem z powodu oczekiwania na możliwość lądowania.
Wiele osób myśli, że awaria silnika oznacza nieuchronną katastrofę. Jednak samolot może bez zakłóceń lecieć na jednym silniku. Inni doszukują się zapowiedzi najgorszego, kiedy usłyszą dziwne dźwięki, np. podczas pracy silników, chowania klap czy wysuwania podwozia. Jeszcze inni doświadczają napadów lęku w związku z turbulencjami, złą pogodą, mgłą i ograniczoną widocznością, utrudniającą lądowanie. Niestety, często racjonalne argumenty nie przemawiają do awiofobów. Jak sobie radzić z lękiem przed lataniem? Na początku najlepiej przyznać się przed samym sobą i innymi do strachu niż udawać chojraka. Warto też „zaprzyjaźnić się z samolotami” – pójść na lotnisko, do aeroklubu albo przelecieć się awionetką. Wycieczki na lotnisko pozwalają oswoić się z wizją latania.
Przed lotem warto przygotować wszystko wcześniej, by nie stresować się dodatkowo przed podróżą, a w trakcie lotu posłuchać relaksacyjnej muzyki albo odwrócić uwagę od źródeł strachu, czytając ciekawą książkę. Należy unikać kawy i alkoholu, które działają pobudzająco. W skrajnych przypadkach awiofobia może wymagać pomocy psychologicznej – terapii fobii, najlepiej w nurcie behawioralno-poznawczym, albo leczenia farmakologicznego. Istnieją także specjalne kursy, które pomagają walczyć ze strachem przed lataniem. W większości jednak doraźne sposoby radzenia sobie wystarczają. By się mniej bać, najlepiej latać jak najczęściej, a z czasem podróżowanie samolotem stanie się rutyną.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.