Ukryte działanie leku. "Może ujawniać się dopiero po kilku latach"
Ukierunkowane na leczenie cukrzycy i otyłości zastrzyki zachwycają skutecznością w stabilizacji glikemii czy zbijaniu masy ciała, ale i obniżaniu ryzyka wystąpienia wielu chorób. Pojawiają się jednak doniesienia o skutkach ubocznych – tymczasem często brak w nich bezpośrednich powiązań z lekiem.
1. "Fontanna młodości"
Takie sformułowanie na temat Ozempicu i jemu podobnych leków (innych analogów GLP-1) padło w ostatnich dniach podczas konferencji Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego w Londynie. To Dr Harlan Krumholz z Yale University School of Medicine przypisał semaglutydowi (substancji czynnej leku Ozempic) liczne właściwości wszechstronnie poprawiające stan zdrowia, a co za tym idzie - wydłużające życie.
Wśród nich znalazło się m.in. spowolnienie starzenia się komórek czy zmniejszanie chorobotwórczych stanów zapalnych w organizmie.
Naturalnie nasuwa się jednak pytanie, czy podobne skutki powiązane są z działaniem samego leku czy raczej są skutkiem ubocznym spadku masy ciała i regulacji poziomu glukozy.
- Na początku faktycznie myśleliśmy, że to jest pochodna redukcji masy ciała, ale wykazano, że leki te nie u wszystkich tak skutecznie ją redukują, bo zostały zaprojektowane przede wszystkim w celu leczenia cukrzycy, a więc obniżania glikemii, czego dopiero skutkiem ubocznym może być spadek masy ciała. Okazuje się jednak, że cząsteczki te działają przeciwzapalne zupełnie niezależnie od wpływu na masę ciała. One wygaszają proces zapalny w organizmie, który jest bardzo szkodliwy i m.in. przyspiesza rozwój miażdżycy czy sprzyja powikłaniom sercowo-naczyniowym - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w rozmowie z WP abcZdrowie.
Jak mówi ekspert, to udokumentowana właściwość glutydów z grupy GLP-1.
- Najlepszym dowodem tego działania jest albiglutyd, cząsteczka, która była zaprojektowana, aby leczyć cukrzycę i zmniejszać masę ciała. Okazało się, że nie robi ani jednego, ani drugiego, ale zmniejszała istotnie ryzyko zawału serca i to aż o 25 proc. Co ciekawe, ta cecha analogów GLP-1 może ujawniać się dopiero po kilku latach stosowania leków, a więc wychodzi na to, że im dłuższe stosowanie, tym mniejsze ryzyko wystąpienia tych chorób - tłumaczy.
- Na działanie leków z grupy analogów GLP-1 należy więc patrzeć dwutorowo: ich wpływ jest zarówno samodzielny, jak i pośredni poprzez regulację glikemii i zbijanie masy ciała - dodaje lekarz.
Co więcej, poza obiecującym działaniem obniżającym ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych czy sercowo-naczyniowych, naukowcy zgromadzeni na konferencji Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego przypisali także semaglutydowi znaczący wpływ na obniżenie ryzyka zgonu spowodowanego infekcją COVID-19 – i to aż o 34 proc.
- To bardzo ciekawe dane, ale należy do nich podejść jeszcze z rezerwą, chociaż warto podkreślić, iż udowodniono, że ryzyko zgonów na COVID-19 w pandemii znacząco ograniczała metformina przyjmowana przez pacjentów z cukrzycą - mówi prof. Dzida.
2. Luźne powiązania i masowa histeria
Nie wszystkie doniesienia na temat Ozempicu są tak samo optymistyczne. W raporcie Amerykańskiej Agencji Leków i Żywności AERS zamieszczono informację o 162 zgonach rzekomo powiązanych ze stosowaniem leków Ozempic, Mounjaro i im podobnych. Zagraniczne media straszą doniesieniami o zapaleniach trzustki, wymiotach i śmiertelnym odwodnieniu czy nawet epizodach manii.
W raportach brak jednak dowodów na bezpośrednie powiązanie leków na otyłość i cukrzycę ze zgonami i jedynie w niektórych przypadkach wymienione są one jako "potencjalny czynnik". Niemniej w sieci roi się od nagłówków sugerujących potwierdzoną relację pomiędzy stosowaniem preparatów na odchudzanie a zgonami.
- Leki są bezpieczne, pod warunkiem że są przepisane przez lekarza, a ich przyjmowanie poprzedzone jest edukacją. Pacjent powinien wiedzieć, że leki te w początkowej fazie stosowania mogą dawać objawy uboczne, ponieważ hamują perystaltykę przewodu pokarmowego. Powinien też wiedzieć, że będzie musiał teraz uważać na to, co je i ile je, ale też bezdyskusyjnie odstawić alkohol, bo m.in. właśnie te czynniki mogą znacząco nasilać skutki uboczne i prowadzić do tego, że lek zostanie odrzucony jako źle tolerowany - wyjaśnia prof. Dzida.
Jak podkreśla ekspert, przyjmowanie preparatów z tej kategorii wymaga przygotowania i nie należy w nich widzieć "drogi na skróty", która samodzielnie rozwiąże problem otyłości bądź cukrzycy.
- Jeśli sięgamy po leki z tej grupy jako "cudowne rozwiązanie", a jednocześnie nie zamierzamy wprowadzać żadnych zmian w stylu życia, powinniśmy być świadomi, że narażamy się na objawy uboczne i działania niepożądane - podsumowuje.
Zapytany o przypadki zgonów czy groźnych skutków ubocznych prof. Dzida rozwiewa wątpliwości.
- To jest kazuistyka, szukanie winnego. Może się zdarzyć, że pacjent zwyczajnie się przejadł, popił alkoholem, nastąpiły wymioty i skończyło się postacią obrzękową ostrego zapalenia trzustki i szuka się winy w leku. Ale to nie lek powoduje takie reakcje, na to nakłada się wiele innych czynników, a stosowanie leku jest tu tylko informacją poboczną, z której robi się meritum problemu - wyjaśnia.
- Zdarzają się też doniesienia, że leki z tej kategorii zwiększają ryzyko samobójstw, a one w rzeczywistości nie odgrywają tu roli, bo udokumentowano, że objaw ten generalnie występuje u pacjentów, którzy tracą masę ciała, niezależnie od metody. Dzieje się tak m.in. dlatego, że ich mózg traci mechanizm nagrody, dochodzi do spadków nastroju. Ale ponownie winą obarcza się lek, bo jest jakieś luźne powiązanie - dodaje lekarz.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.