Przypadłość milionów Polaków. Zwiększa ryzyko raka trzustki, jelit, wątroby
Cukrzyca typu 2 może być jednym z czynników ryzyka nowotworów. Kluczową rolę w procesie budowania komórek rakowych odgrywają towarzysząca jej otyłość oraz nadmierna stymulacja receptora insulinowego. To ważna informacja, ponieważ ok. 3 mln z nas choruje na cukrzycę, a z otyłością zmaga się jeden na czterech Polaków.
1. Chorujący na cukrzycę typu 2 bardziej narażeni na nowotwory
Badania naukowców z University of Leicester wykazały, że śmiertelność z powodu raka u osób z cukrzycą była nawet dwukrotnie wyższa niż w populacji ogólnej. Autorzy analizy zauważyli, że osoby z cukrzycą typu 2 częściej chorowały na raka jelita grubego, trzustki, wątroby i endometrium.
Analiza była prowadzona przez 20 lat i obejmowała dane dotyczące stanu zdrowia ponad 137 tys. pacjentów powyżej 35. roku życia.
- Cukrzyca typu 2 jest związana ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na niektóre rodzaje raka, a oba schorzenia mogą mieć wspólne czynniki ryzyka - zauważa dr Lucy Chambers, Head of Research Communications w Diabetes UK.
Brytyjczycy już w 2017 r. sugerowali podwyższone ryzyko rozwoju nowotworów u osób z cukrzycą. Z ich analizy wynikało, że blisko 21 tys. nowotworów wykrywanych rocznie w Wielkiej Brytanii może być spowodowanych cukrzycą lub otyłością. Naukowcy wyliczyli, że czynniki związane ze stylem życia są odpowiedzialne za więcej niż jeden na 20 przypadków schorzeń onkologicznych.
Z kolei badanie z 2022 r. przeprowadzone przez Uniwersytet Cambridge, uwzględniające dane trzech milionów pacjentów powyżej 30. roku życia wykazało, że osoby z cukrzycą typu 2 są bardziej narażone na rozwój 57 ze 116 poważnych schorzeń. Z analizy wynika, że cukrzyca zwiększa m.in. ryzyko nowotworów, chorób serca, nerek i powoduje, że te schorzenia rozwijają się wcześniej niż u osób nieobciążonych tą chorobą.
2. Otyłość, cukrzyca i rak wzajemnie się napędzają
Nowotworom sprzyja także wysoka waga. Tymczasem, jak wynika z danych NFZ - trzech na pięciu Polaków ma nadwagę, a jeden na czterech jest otyły. Specjalista chorób wewnętrznych i diabetolog prof. Grzegorz Dzida wskazuje, że kluczową rolę w nowotworzeniu może odgrywać właśnie kwestia nadmiaru kilogramów powszechna wśród diabetyków.
Szacuje się, że nawet 80 proc. chorujących na cukrzycę cierpi na nadwagę lub otyłość. Nieodpowiednia dieta bogata w przetworzoną żywność jest wymieniana jako jeden z kluczowych czynników ryzyka w przypadku wielu nowotworów, jak również - cukrzycy typu 2.
- Czy sama cukrzyca bezpośrednio zwiększa ryzyko raka? Wydaje się, że raczej jest to związek pośredni poprzez otyłość i tzw. insulinooporność. Sprawa jest znacznie szersza. Udowodniono, że otyłość zwiększa ryzyko nowotworów, kluczem jest tu nadmiar tkanki tłuszczowej i jej aktywność nie tylko hormonalna, cytokinowa, ale również to, że powoduje przewlekły stan zapalny w organizmie - wyjaśnia prof. Grzegorz Dzida z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, hipertensjolog i diabetolog.
- W tej tkance produkowane są m.in. czynniki wzrostu, które mogą stymulować receptor insulinowy, a jego nadmierna stymulacja wyzwala bodziec do proliferacji, czyli do nadmiernego namnażania komórek. I to może być ten punkt styczny: otyłości, cukrzycy i nowotworów - dodaje ekspert.
Lekarz wskazuje, że jeżeli cukrzyca będzie wcześnie wykryta i odpowiednio leczona, to ryzyko groźnych powikłań wyraźnie spada.
- Onkolodzy już na początku wieku odkryli, że pacjenci leczeni metforminą (doustny lek przeciwcukrzycowy, zmniejszający stężenie glukozy we krwi - przyp. red.) mają zdecydowanie niższe ryzyko nowotworzenia, a jeżeli wystąpią nowotwory, to zdecydowanie lepiej rokują u pacjentów leczonych tym lekiem - podkreśla profesor.
3. Cukrzyca może być jednym z objawów raka trzustki
W badaniach epidemiologicznych widać wyraźnie, że niektóre nowotwory są znacznie częstsze u osób ciepiących na otyłość. Analogiczna prawidłowość dotyczy pacjentów z cukrzycą. Badania Brytyjczyków wykazały, że diabetycy mogą być bardziej narażeni m.in. na raka jelita grubego, trzustki, wątroby i endometrium.
- W przypadku raka jelita znaczenie może mieć ten hiperinsulinizm, czyli nadmierne stężenie insuliny obserwowane w początkowej fazie cukrzycy typu 2. Znaczenie ma też styl życia, spożywanie dużej ilości wysoko przetworzonej żywności, która sprawia, że jelita się "rozleniwiają" - to też stanowi bodziec do nowotworzenia. A trzeci czynnik ryzyka to zmiana mikrobioty jelitowej obserwowana w cukrzycy i otyłości. Te związki są dość złożone, ale faktycznie można obserwować taką zależność - tłumaczy prof. Dzida.
Jako kluczowy czynniki sprzyjający rozwojowi raka endometrium, inaczej raka trzonu macicy, również wymieniana jest otyłość.
- Aktywność hormonalna i prozapalna tkanki tłuszczowej działa proliferacyjne na błonę śluzową macicy i to sprzyja rozwoju raka endometrium - zaznacza ekspert.
Z kolei w przypadku raka trzustki mechanizm jest bardziej skomplikowany - cukrzyca może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem tego nowotworu.
- Nagłe pojawienie się cukrzycy o chwiejnym przebiegu jest dla nas sygnałem alarmowym. W takich przypadkach zawsze sprawdzamy, chociażby badaniem USG jamy brzusznej, czy nie mamy do czynienia z guzem trzustki. Czasami przyczyną cukrzycy jest zniszczenie przez raka trzustki komórek produkujących insulinę, wtedy ujawnia się cukrzyca. Wtedy przyczyną cukrzycy jest rak trzustki, ale bywają przypadki odwrotne, kiedy cukrzyca może stymulować nowotworzenie w trzustce - zaznacza prof. Dzida.
Analizy prowadzone przez amerykańskie towarzystwa onkologiczne wykazały, że dzięki zmianie stylu życia, a więc odpowiedniej diecie i aktywności fizycznej, można by uniknąć nawet 40-60 proc. chorób onkologicznych. Ekspert zwraca uwgę na jeszcze jedną zależność: na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat widać wyraźnie zjawisko patomorfozy, czyli zmianę charakteru nowotworów.
- W ubiegłym wieku dominowały nowotwory pochodzenia nabłonkowego (raki), w tej chwili z powodu epidemii otyłości te nowotwory zmieniły swój charakter histologiczny na gruczolakoraki - zauważa prof. Dzida.
W świetle tych badań nie ulega wątpliwości, że osoby z rozpoznaną cukrzycą typu 2 powinny być szczególnie wyczulone na niepokojące sygnały, które mogłyby sygnalizować schorzenia onkologiczne.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
