Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (876 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Tak unikniesz groźnych nowotworów. Lekarze zdradzają "antyrakowe zasady"

 Katarzyna Grzęda-Łozicka
26.12.2022 16:31
Rak jest drugą po chorobach serca najczęstszą przyczyną śmierci Polaków
Rak jest drugą po chorobach serca najczęstszą przyczyną śmierci Polaków (Getty Images)

Statystyki są nieubłagane - z wyliczeń GLOBOCAN wynika, że za 20 lat co piątego z nas dopadnie nowotwór. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem, może być też uwarunkowane genetycznie - na te czynniki nie mamy wpływu. Lekarze podkreślają jednak, że ogromne znacznie ma też dieta i ruch. Amerykanie wyliczyli, że połowy zachorowań można by uniknąć, gdyby ludzie zmienili swój styl życia. Zapytaliśmy ekspertów co zrobić, żeby zminimalizować ryzyko rozwoju nowotworów?

spis treści

1. Co radzi immunolog?

Nowotwory są drugą najczęstszą przyczyną śmierci Polaków, tuż po chorobach układu krążenia. Z danych Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w Polsce w 2019 r. wykryto 171,3 tys. nowych zachorowań, a 100,3 tys. osób zmarło właśnie z powodu nowotworów.

Eksperci w rozmowie z WP abcZdrowie podkreślają jednoznacznie, że styl życia ma kolosalne znaczenie dla ograniczenia ryzyka rozwoju chorób nowotworowych. Drugie słowo klucz - to czas - im wcześniej rak zostanie wykryty, tym większe szanse na wyleczenie albo chociaż wydłużenie życia pacjentów. Kancerogeneza jest procesem długotrwałym. Guz o średnicy jednego centymetra średnio rozwija się w ciągu pięciu lat, oczywiście w przypadku agresywnych nowotworów ten okres jest znacznie krótszy.

Otyłość jest wymieniana jako jeden z głównych czynników zwiększających ryzyko nowotworów,  w tym raka piersi i jelita grubego
Otyłość jest wymieniana jako jeden z głównych czynników zwiększających ryzyko nowotworów, w tym raka piersi i jelita grubego (Getty Images)
Zobacz film: "Z diagnostyką raka płuc nie należy zwlekać nawet w pandemii"

Co zrobić, by zminimalizować ryzyko rozwoju nowotworów? - Przede wszystkim powinniśmy dbać o sprawność naszego układu immunologicznego. Podstawa to prawidłowa dieta, najlepsza jest śródziemnomorska, która dostarcza nam wszystkich niezbędnych składników, w tym witamin i mikroelementów, które są konieczne dla prawidłowego funkcjonowania komórek odpornościowych. Takie mikroelementy jak cynk, miedź, mangan - wchodzą w skład centrów aktywnych enzymów obrony antyoksydacyjnej, które są niezbędne, aby zapewnić nam prawidłową neutralizację reaktywnych form tlenu, które tworzą się w naszym organizmie - tłumaczy prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, wirusolog i immunolog.

- Powinniśmy także dbać o likwidację wszelkich przewlekłych stanów zapalnych w organizmie, np. nieleczone zęby czy otyłość. Każdy stan zapalny wiąże się z nadmierną produkcją reaktywnych form tlenu. Bardzo ważny jest też zdrowy sen, który zapewnia dobre funkcjonowanie całego organizmu i wszystkich jego układów, w tym układu odpornościowego. Uważajmy też na przewlekły stres. Co prawda krótkotrwały stres mobilizuje układ odpornościowy, jednak stres przewlekły, np. u osób cierpiących na depresję, może powodować spadek odporności i większą wrażliwości na infekcje bakteryjne i wirusowe - zaznacza ekspertka.

- Ostatni, bardzo ważny element to ruch, który pomaga nam utrzymywać prawidłową wagę, a do tego przyspiesza krążenie limfy. W naszym organizmie oprócz układu krążenia jest także układ limfatyczny który nie ma motoru napędzającego, jakim jest serce dla układu krwionośnego. Krążenie limfy jest wspomagane przez delikatne naciski mięśni. Jeśli uprawiamy jakiś sport, spacerujemy, to powoduje, że limfa szybciej przepływa przez węzły chłonne, czyli odfiltrowywanie niepożądanych składników - w tym patogenów - jest znacznie bardziej wydajne - dodaje prof. Szuster-Ciesielska.

2. Onkolog przypomina o profilaktyce

Onkolog prof. Jan Lubiński przypomina, że najważniejsza jest profilaktyka i regularne wykonywanie badań. Kiedy pojawiają się symptomatyczne objawy raka, najczęściej choroba jest już na zaawansowanym etapie.

- Najważniejsze są mutacje w genach związane z ryzykiem choroby nowotworowej oraz poziom selenu, arsenu, cynku i miedzi - te pierwiastki są absolutnie kluczowe dla wykrywania grup ryzyka. Do tego ważne jest określenie zagrożenia związanego z ekspozycją środowiskową, począwszy od palenia papierosów, po kontakt z rakotwórczymi związkami. Do tego regularne badania, które pozwalają na wykrycie wczesnych stadiów nowotworów, czyli cytologia u kobiet, badanie mammograficzne, USG piersi, kolonoskopia i PSA u mężczyzn. Szereg badań wskazuje też, że zaburzenia poziomu płytek krwi, łącznie z zakrzepicą mogą być wczesnym zwiastunem choroby nowotworowej - wyjaśnia prof. Jan Lubiński, kierownik Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie i Międzynarodowego Centrum Nowotworów Dziedzicznych.

3. Dieta i aktywność fizyczna

Gastroenterolog dr Wojciech Marlicz przekonuje, że kluczem jest wprowadzenie na stałe dobrych nawyków żywieniowych, przede wszystkim ograniczenie spożywania wysokoprzetworzonej żywności. Sam trzyma się kilku "zasad antyrakowych".

- Staram się unikać produktów wysokoprzetworzonych, smażonych na gorących olejach, panierowanych, tłustych, zawierających dużo konserwantów i cukru, ograniczać sól i dbać o to, żeby w jednej porcji pożywienia były warzywa i owoce. Kolejną bardzo ważną sprawą jest ruch, to nie musi być bardzo intensywny wysiłek fizyczny, ale spacer. 30 minut intensywnego spaceru codziennie zmniejsza o połowę ryzyko śmierci z powodu wszystkich przyczyn, w tym z powodu chorób nowotworowych - podkreśla dr hab. Wojciech Marlicz z Kliniki Gastroenterologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.

Amerykańskie towarzystwa onkologiczne wskazują, że dzięki odpowiedniej diecie i aktywności fizycznej można by uniknąć nawet 40-60 proc. chorób onkologicznych. Otyłość jest jednym z głównych czynników zwiększających ryzyko rozwoju, m.in. raka piersi, jelita grubego, przełyku, nerek i trzustki.

- Ważny jest wywiad rodzinny, czy w naszej rodzinie były choroby przewodu pokarmowego, zwłaszcza nowotworowe. Aczkolwiek to dziedziczne obciążenie dotyczy tylko niewielkiego odsetka pacjentów i tak np. w raku jelita grubego to jest mniej więcej 5 proc.. Znacznie większą rolę odgrywają czynniki środowiskowe: brak ruchu, nadwaga, otyłość, palenie papierosów, picie alkoholu, dieta uboga w warzywa i owoce, a bogata w składniki wysoko przetworzone, duża ilość mięsa wołowego, wieprzowego. Takim czynnikiem ryzyka jest też stres. Oczywiście nie jest tak, że sam stres wywołuje raka, ale u osoby, która jest narażona na inne czynniki środowiskowe, stres może wzbudzać stan zapalny organizmu, który sprzyja rozwojowi raka - wyjaśnia lekarz.

4. 90 proc. przypadków raka płuc to palacze

Co zrobić, żeby zminimalizować ryzyko zachorowania na raka płuc? - Niepalenie, aktywność fizyczna, dobra dieta, ale najważniejsze jest rzucenie palenia. W przypadku pacjentów, którzy nie są w stanie tego zrobić od razu, jestem zwolennikiem zastąpienia klasycznego palenia programem redukcji szkód, czyli przejściem tymczasowo na tzw. nowatorskie wyroby tytoniowe. Szereg krajów już opowiada się za takim rozwiązaniem. Te produkty nie generują dymu tytoniowego, a to on jest sprawcą zarówno raka płuca, jak i POChP, a nie sama nikotyna - wyjaśnia prof. Robert Mróz, kierownik II Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, specjalista z dziedziny pulmonologii i biologii molekularnej.

Ekspert podkreśla, że groźne jest zarówno czynne, jak i bierne palenie. Rak płuc jest najczęstszą nowotworową przyczyną zgonów w Polsce. - 90 proc. przypadków to są byli albo aktualni palacze. Drugi czynnik ryzyka to narażenie na zanieczyszczenie powietrza. Kolejna sprawa to unikanie chemii w każdej postaci i co bardzo ważne - pozytywne nastawienie do życia. Psychika ma ogromny wpływ na naszą odporność, a nowotwory rozwijają się wtedy, kiedy mamy do czynienia z istotnym obniżeniem odporności - podkreśla pulmonolog.

5. "W dobie inflacji zdrowie to jedyna pewna inwestycja"

W przypadku raka prostaty główne znaczenie mają wiek i genetyka. Około 5-10 proc. zachorowań może być związanych z mutacjami w genach BRCA1, BRCA2.

Urolog dr Paweł Salwa podkreśla, że to jeden z nielicznych typów nowotworów, któremu nie można zapobiec np. dzięki zmianie stylu życia, dlatego tak ważna jest profilaktyka.

- Priorytetem jest jego wczesne wykrycie. Jeżeli te nowotwory będą wyłapane na wczesnym stadium, to wyleczalność jest rzędu 90 proc. Podobnie jest w przypadku raka jąder, nie ma czynników ryzyka zależnych od nas - wyjaśnia lekarz.

- Z kolei w przypadku nowotworów dróg moczowych, czyli raka pęcherza moczowego, moczowodu, miedniczki nerkowej i nerki, istotnym czynnikiem ryzyka, o czym się za mało mówi, jest palenie papierosów. Toksyny, które wdychamy podczas palenia, są później wydalane wraz z moczem i drogi moczowe, którymi przepływa ten "ściek" mogą też ulec zezłośliwieniu - ostrzega dr n. med. Paweł Salwa, urolog, ordynator Kliniki Urologii w Szpitalu Medicover w Warszawie.

Lekarz podkreśla, że najważniejsze jest rzucenie palenia i wykonywanie raz w roku badania PSA - to pozwoli wyłapać raka prostaty na wczesnym etapie.

- Od trzydziestki co najmniej raz w roku sprawdzam poziom PSA. To jest proste badanie, które pozwala wykryć raka prostaty na wczesnym etapie. Oficjalnie takie badania są zalecane profilaktycznie dopiero po 45. roku życia, ale mam świadomość, że ten nowotwór może dotknąć też młodszych. Ja mam 38 lat, ale niejednokrotnie operowałem pacjentów młodszych ode mnie. Takie badanie kosztuje ok. 20 zł. W dobie inflacji jedyna inwestycja, która się opłaca to inwestycja we własne zdrowie i życie, bo ona zawsze się zwraca – naszym największym kapitałem jest zdolność wykonywania pracy – zarobkowania – a to jest możliwe tylko w dobrym zdrowiu - przekonuje dr Salwa.

6. Potrzeba edukacji medycznej w szkołach

W podobnym tonie wypowiada się ginekolog prof. Krzysztof Czajkowski, który podkreśla, że podstawa to edukacja i profilaktyka, a w Polsce wciąż dominuje podejście "nie pójdę do lekarza, bo jeszcze coś znajdą". To nas gubi.

- Największym problem z nowotworami, w porównaniu z innymi krajami, jest nie tyle częstość ich występowania, ile stopień ich zaawansowania w momencie, kiedy zgłaszają się do nas pacjentki. Wydaje mi się, że kluczem byłoby wprowadzenie edukacji zdrowotnej już w szkołach, żeby zaszczepić w młodych ludziach świadomość, że trzeba regularnie chodzić do lekarza, wykonywać cytologię, USG piersi. Kolejna ważna rzecz to samobadanie piersi. Część badań screeningowych w kierunku nowotworów powinna być wykonywana w ramach badań okresowych w pracy - uważa prof. dr hab. n. med. Krzysztof Czajkowski, konsultant Krajowy w dziedzinie Położnictwa i Ginekologii.

Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze