Terapia logopedyczna – cele, metody, wskazania i efekty
Terapia logopedyczna to działania, których celem jest usunięcie zakłóceń procesu porozumiewania się, od wad wymowy po niemożność mówienia. Jest opracowywana indywidualnie i dostosowywana do potrzeb pacjenta. Polega na budowaniu podstawowych kompetencji językowych. Na czym polega i co daje terapia logopedyczna?
1. Co to jest terapia logopedyczna?
Terapia logopedyczna z definicji obejmuje specyficzne, zamierzone działania naprawcze, które dążą do usprawnienia funkcji komunikacyjnej poprzez stopniowe korygowanie zakłóceń, które pojawiają się podczas porozumiewania się.
Cele terapii logopedycznej to:
- korygowanie wad wymowy,
- usprawnienie motoryki narządów mowy,
- poprawienie jakości funkcji językowej, oddechowej, fonacyjnej, podnoszenie poziomu sprawności językowej,
- budowanie słownictwa czynnego i biernego,
- usuwanie zakłóceń procesu porozumiewania się,
- przywracanie mowy w przypadku jej utraty,
- wypracowanie alternatywnych zachowań komunikacyjnych.
Termin terapia logopedyczna ma szerszy zakres znaczeniowy niż terminy rehabilitacja mowy, korekta logopedyczna czy reedukacja mowy. Jej istotą jest bowiem nie tylko usunięcie patologicznych zjawisk logopedycznych, ale i ich konsekwencji psychologicznych, pedagogicznych, społecznych.
2. Wskazania do terapii logopedycznej
Wskazaniem do podjęcia terapii logopedycznej mogą być zakłócenia procesu porozumiewania się obserwowane u dziecka lub nabyte problemy z komunikowaniem się u osoby dorosłej (np. po wypadku czy przebytym wylewie).
Z dzieckiem należy się udać do logopedy, gdy pojawia się niepokój w związku z:
- procesem oddychania, ssania i połykania u niemowlęcia,
- rozwojem mowy u dziecka (na dowolnym etapie: melodii, wyrazu, zdania czy swoistej mowy dziecięcej),
- upośledzeniem słuchu fizycznego,
- zmianami anatomicznymi w obrębie aparatu artykulacyjnego (np. nieprawidłowa budowa języka, anomalie zębowe czy zniekształcenie zgryzu),
- wolniejszym przebiegiem rozwoju psychomotorycznego lub emocjonalnego dziecka,
- mową, która nie spełnia standardów rozwoju mowy dla danego przedziału wiekowego.
Wskazaniem do terapii logopedycznej u dzieci (ale i dorosłych) jest:
- jąkanie,
- zaburzenia komunikacji językowej,
- wada wymowy,
- nieprawidłowości w rozwoju mowy,
- opóźniony rozwój mowy,
- dysleksja,
- dysgrafia,
- dyskalkulia,
- niedosłuch,
- niepełnosprawność złożona,
- autyzm,
- mózgowe porażenie dziecięce,
- rozszczep wargi i podniebienia.
Decyzję o konieczności wdrożenia terapii logopedycznej podejmuje logopeda, często w porozumieniu z pedagogiem, psychologiem (np. po przeprowadzeniu przesiewowych badań logopedycznych w przedszkolu lub szkole), a także pediatrą lub lekarzem prowadzącym leczenie osoby dorosłej.
3. Metody terapii logopedycznej
Na czym polega terapia logopedyczna? Podczas sesji wykorzystywane są różne metody, techniki i narzędzia, takie jak:
- masaż logopedyczny,
- elementy symultaniczno-sekwencyjnej metody nauki czytania,
- pedagogika zabawy,
- kinestiotaping,
- logorytmika,
- logopedyczne ćwiczenia oddechowe, artykulacyjne, słuchowe, fonacyjne, narządów artykulacyjnych,
- ćwiczenia poszczególnych funkcji psychicznych (takich jak uwaga, pamięć), ćwiczenia spostrzegawczości.
Plan terapii logopedycznej obejmuje trzy stałe etapy: wstępny, właściwy i końcowy. Do etapu wstępnego zalicza się ćwiczenia, które poprzedzają postępowanie terapeutyczne. Etapy właściwy i końcowy są specyficzne dla różnych rodzajów terapii dla różnych zaburzeń mowy.
4. Jak wygląda terapia logopedyczna?
Aby zajęcia dla dziecka nie były nudne, realizowane są w różnej formie. To dlatego terapia logopedyczna może czasem przypominać zabawę. Zdarza się, że zadania się powtarzają pod przykrywką innego działania. Każda czynność w postępowaniu diagnostycznym wymaga zrealizowania pewnych ustalonych etapów działań.
Aby odpowiednio rozplanować terapię logopedyczną, niezbędny jest wywiad, obserwacja oraz przeprowadzenie specjalistycznych testów. Stosuje się uniwersalny schemat badania logopedycznego, którego celem jest postawienie diagnozy i ustalenie rodzaju zaburzeń mowy, a także opracowanie programu usprawniania.
Indywidualne podejście jest ważne, ponieważ inaczej będzie przebiegała terapia logopedyczna dziecka z autyzmem, terapia logopedyczna dziecka z zespołem Downa, terapia logopedyczna niemowląt czy dziecka z afazją. Innego postępowania wymaga także terapia logopedyczna dla dorosłych, zarówno zdrowych, jak i nie w pełni sprawnych.
5. Efekty terapii logopedycznej
Terapia logopedyczna, gdy jest odpowiednio zaplanowana i przeprowadzona, przynosi wiele pożądanych efektów, ponieważ pozwala na:
- wyrównanie opóźnień rozwoju mowy,
- wypracowanie sprawności językowej na poziomie adekwatnym do wieku,
- zlikwidowanie przyczyny i skutków zaburzeń mowy,
- optymalizację rozwoju dziecka,
- bardziej komfortowe funkcjonowanie w społeczeństwie, poprawę samopoczucia i jakości życia,
- wypracowywanie sprawności językowej lub przywrócenie mowy (w przypadku jej utraty),
- likwidację lub zminimalizowanie zaburzenia mowy u dzieci i młodzieży, ale i dorosłych, u których te nie zostały wyrównane w dzieciństwie lub z różnych przyczyn pojawiły się w późniejszym wieku.
6. Ile trwa terapia logopedyczna?
Czas trwania terapii logopedycznej jest różny dla każdego pacjenta i zależy od wielu czynników, to jest:
- problemu, zaawansowania zaburzenia i złożoności,
- szybkości postępów,
- konieczności utrwalenia efektów,
- współpracy osób zaangażowanych w postępowaniu logopedycznym, czyli pacjenta, jego rodziców lub opiekunów, a także specjalistów, logopedy i nauczycieli.
Najczęściej terapia logopedyczna trwa co najmniej kilkanaście miesięcy.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.