Wstrząs mózgu (wstrząśnienie mózgu) - objawy, rozpoznanie i leczenie

Wstrząs mózgu (wstrząśnienie mózgu) to łagodne uszkodzenie tego narządu powstające najczęściej w wyniku uderzenia w głowę. Najczęstsze objawy tego stanu to ból i zawroty głowy, szumy uszne, nudności, wymioty oraz dezorientacja. Wstrząs mózgu w większości przypadków nie jest groźny, ale nigdy nie należy go lekceważyć. Jakie są objawy łagodnego wstrząsu mózgu i objawy wstrząśnienia mózgu u niemowląt? Czy wstrząs mózgu jest groźny? Jak leczyć wstrząśnienie mózgu?

1. Co to jest wstrząs mózgu (wstrząśnienie mózgu)?

Wstrząs mózgu (wstrząśnienie mózgu) to łagodne, odwracalne zaburzenie czynności pnia mózgu spowodowane uderzeniem w głowę lub upadkiem. Tymczasowe uszkodzenie mózgu nie przebiega ze zmianami w strukturze narządu lub w układzie nerwowym, ustępuje samoistnie, nie pozostawiając żadnych śladów.

Charakterystyczna dla wstrząśnienia mózgu jest krótkotrwała utrata świadomości (zwykle na kilka lub kilkanaście minut) oraz zaburzenia pamięci obejmujące zakres od chwili przed urazem do niedługiego czasu tuż po nim.

2. Objawy wstrząśnienia mózgu

Zobacz film: "Postępowanie z osobą nieprzytomną"

Jakie są objawy wstrząsu mózgu i jak rozpoznać wstrząs mózgu? Najczęściej pojawiające się dolegliwości to:

• kilku- lub kilkunastominutowa utrata świadomości,
• utrata pamięci krótkotrwałej (obejmująca okres od 15 do 60 minut),
• ból głowy,
• zawroty głowy po uderzeniu,
• szumy uszne,
• nudności i wymioty,
• uczucie zmęczenia,
• nieostre widzenie,
• niewyraźna mowa,
• dezorientacja,
• problemy z utrzymaniem równowagi,
• spowolnienie ruchów,
• rozdrażnienie.

Wstrząs mózgu objawia się także szeregiem objawów ogólnych. Pacjent może doświadczyć zaburzeń oddychania lub pracy mięśnia sercowego. Osoba, która doznała wstrząśnienia mózgu, może również przypatrywać się przez długi czas w jeden punkt i mieć obojętny wyraz twarzy. W wielu przypadkach pojawia się także dezorientacja, rozdrażnienie oraz opóźnione reakcje widoczne w mowie i ogólnym zachowaniu.

Objawy wstrząsu mózgu u dziecka są podobne do tych występujących u osób dorosłych. Po urazie u najmłodszych pojawia się ból głowy, nudności i rozdrażnienie. Charakterystyczne objawy wstrząśnienia mózgu u dziecka to również zmienny nastrój i problemy ze snem (ospałość lub bezsenność).

Objawy wstrząsu mózgu u niemowląt są znacznie trudniejsze do rozpoznania, maluch jest marudny, niespokojny, często płacze i ma trudności z zasypianiem. Objawy lekkiego wstrząsu mózgu w wielu przypadkach przypominają ząbkowanie lub problemy z brzuszkiem, może wystąpić również gorączka po uderzeniu w głowę oraz bladość skóry.

3. Przyczyny wstrząsu mózgu

Do wstrząśnienia mózgu dochodzi na skutek silnego uderzenia w głowę lub upadku na głowę, ale również z powodu gwałtownego przyspieszenia i zwolnienia ruchów głowy, np. podczas wypadku samochodowego lub rowerowego.

Wstrząs często rozpoznawany jest u osób zajmujących się sportem, np. bokserów, piłkarzy lub narciarzy. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim dzieci, młodzież i dorośli po 50. roku życia.

4. Jakie są stopnie nasilenia wstrząsu mózgu?

Wyróżnia się następujące rodzaje wstrząsu mózgu:

• stopień I - lekkie wstrząśnienie mózgu bez utraty przytomności z przejściową dezorientacją,
• stopień II - wstrząs mózgu bez utraty przytomności, pojawia się natomiast niepamięć wsteczna i zdezorientowanie,
• stopień III - chwilowa utrata przytomności oraz nasilone objawy wstrząsu,
• stopień IV - dłuższa utrata przytomności z zaburzeniami pamięci.

5. Jak można zdiagnozować wstrząs mózgu?

Po doznaniu urazu pacjent powinien być hospitalizowany i poddany badaniom, które wykluczą inne jednostki chorobowe. Zaleca się także przez kilka tygodni oszczędzający tryb życia, bez podejmowania znacznego wysiłku fizycznego lub przebywania na słońcu.

W czasie wywiadu lekarskiego po wstrząsie mózgu, dla lekarza istotne jest ustalenie odpowiedzi na następujące pytania:

• jak długo trwała utrata przytomności?
• jak wyglądał uraz?
• jakie leki przyjmuje pacjent?
• czy jest na coś uczulony?
• czy doznał wcześniej urazu głowy?
• czy przeszedł jakiekolwiek operacj?
• czy cierpi na zaburzenia krwawienia?

Podczas badania ważna jest ocena funkcji neurologicznych. Specjalista musi ustalić, czy nie doszło do uszkodzenia szyi lub do krwawienia z uszu i nosa. Takie krwawienie wraz z zasinieniem wokół oczu lub za uszami to zwykle oznaka złamań podstawy czaszki.

Aby potwierdzić objawy wstrząsu mózgu należy wykonać szereg badań. Najlepszym sposobem zbadania głowy jest wykonanie tomografii komputerowej, RTG lub rezonansu magnetycznego. W diagnostyce może być wykorzystywany także test na wstrząs mózgu wymagający szybkich ruchów oczu, tak zwanych sakad.

6. Pierwsza pomoc przy podejrzeniu wstrząsu mózgu

Jeśli wstrząs nastąpił z powodu uderzenia w twardą powierzchnię (na przykład w podłogę lub wannę), a pacjent nie stracił przytomności, należy skontaktować się z lekarzem i zastosować do jego zaleceń. Być może leczenie domowe wstrząsu mózgu będzie wystarczające.

Jeżeli jednak do urazu doszło na skutek upadku z dużej wysokości, pacjent krwawi, stracił przytomność na dłużej niż dwie minuty lub na zmianę odzyskuje i traci przytomność, należy koniecznie wezwać karetkę.

To samo dotyczy sytuacji, w której dziecko doznało urazu głowy i straciło przytomność. Wskazaniem do natychmiastowego udania się do szpitala jest także kilkukrotne wymiotowanie, silne osłabienie, niezdolność do chodzenia, poważny ból głowy, a także utrata pamięci.

Jeśli po dwóch minutach od utraty przytomności pacjent jej nie odzyskał, w żadnym wypadku nie należy go ruszać. Konieczne jest zapobieganie ruchom szyi, by nie doszło do uszkodzenia kręgosłupa. Gdy pacjent chce zwymiotować, należy ostrożnie przekręcić go na bok, bez ruszania głowy. Ważne jest także szybkie wezwanie karetki pogotowia.

7. Jak długo trwa okres rekonwalescencji po wstrząsie mózgu?

Na czym polega leczenie wstrząśnienia mózgu i po jakim czasie ustępują objawy wstrząsu mózgu? Leczenie opiera się przede wszystkim na odpoczynku, przeciwwskazana jest aktywność fizyczna i umysłowa. Pacjent nie powinien pracować, uprawiać sportu, uczyć się, grać na komputerze ani słuchać głośnej muzyki.

W przypadku bólu głowy można zastosować niesteroidowe leki przeciwzapalne, na przykład paracetamol lub ibuprofen. Ile trwa leczenie wstrząsu mózgu? Objawy ustępują z reguły po kilku, kilkunastu dniach.

8. Jakie są możliwe powikłania po wstrząsie mózgu?

Czy wstrząśnienie mózgu jest groźne? Różnego rodzaju objawy mogą utrzymywać się nawet do kilku miesięcy. Następstwem wstrząśnienia mogą być bóle i zawroty głowy oraz trudności w koncentracji uwagi.

W zależności od zaawansowania urazu skutkiem wstrząsu mózgu może być wylew lub porażenie. W szczególności u starszych pacjentów dochodzi czasem do wylewu krwi w przestrzeń między mózgiem a oponą twardą (tzw. udar krwotoczny). W takich sytuacjach powikłaniem będą nawracające, silne bóle głowy.

Komplikacje po wstrząsie mózgu zasadniczo dzieli się na krótko- i długofalowe. Do krótkofalowych powikłań zalicza się uporczywy ból głowy, który może utrzymywać się od 1-2 tygodni do kilku miesięcy. Aby się go pozbyć, zwykle wystarczy zażyć łagodny środek przeciwbólowy.

Mogą pojawić się także zawroty głowy, mdłości oraz wymioty. Dolegliwości zazwyczaj ustępują samoistnie. Z kolei długofalowe powikłania po wstrząsie mózgu to utrata pamięci, zaburzenia psychiczne i inne problemy neurologiczne.

9. Czy osoba, która doznała wstrząsu mózgu, jest bardziej podatna na kolejne urazy?

Wstrząs mózgu nie wywołuje trwałych zmian w strukturze układu nerwowego lub mózgu, w związku z tym nie przyczynia się do zwiększenia podatności na kolejne urazy. Istnieje jednak ryzyko, że powtarzające się wstrząśnienie może doprowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu. W związku z tym pacjentom po urazie lekarze odradzają przede wszystkim uprawianie sportów kontaktowych.

10. Jak można zapobiegać wstrząsom mózgu?

Zapobieganie wstrząśnieniu mózgu polega przede wszystkim na unikaniu urazów głowy. W praktyce jest to dość trudne, ponieważ zdarzają się sytuacje nieprzewidywalne, warto jednak nosić kask na głowie podczas jazdy na rowerze, rolkach czy nartach.

Niezwykle istotne jest również zapinanie pasów w samochodzie. Natomiast w przypadku małych dzieci zaleca się zabezpieczanie rogów mebli i nadzorowanie ich aktywności.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.