Leki moczopędne – działanie, wskazania i skutki uboczne

Leki moczopędne, inaczej diuretyki, to preparaty zawierające substancje działające na nerki. Ich stosowanie wpływa na wzmożone wydalanie wody i elektrolitów, takich jak sód czy potas. To przekłada się na nasiloną produkcję moczu. Wykorzystuje się je w terapii nadciśnienia, ale i w leczeniu wielu innych chorób. Jakie są wskazania i przeciwwskazania?

1. Co to są leki moczopędne?

Leki moczopędne, inaczej diuretyki lub natriuretyki, to grupa preparatów, które wpływają na pracę nerek. Prowadzą do zwiększenia wydalania wody (zwiększanie diurezy) i jonów sodowych (Na+) wraz z moczem. To prowadzi do szybszego pozbywania się wody przez organizm.

Diuretyki to grupa niejednorodna, stąd preparaty różnią się od siebie pod wieloma względami. To między innymi:

Zobacz film: "Zapalenie pęcherza moczowego"

• Sposób, w jaki działają oprócz zwiększania ilości moczu. Ponieważ zmniejszają lub zwiększają ilość potasu we krwi, można je podzielić na obniżające poziom potasu i oszczędzające potas. Wszystkie leki moczopędne obniżają stężenie sodu we krwi.
• W jakich chorobach są wskazane, a w jakich przeciwwskazane. Leki moczopędne są dostępne w formie tabletek, kapsułek, roztworów do wstrzyknięć czy past doustnych.

Dużą popularnością cieszą się moczopędne preparaty dostępne bez recepty. Są to głównie produkty ziołowe (zioła do zaparzania). Działanie moczopędne ma na przykład liść pokrzywy zwyczajnej, mniszek lekarski, brzoza, mącznica, nawłoć, rdest ptasi czy skrzyp.

2. Jak działają leki moczopędne?

Leki moczopędne działają w obrębie nerek, na etapie produkcji moczu. Ich zadaniem jest zwiększenie ilości wody pozostającej w świetle kanalika poprzez zahamowanie jej wchłaniania. Wpływają tym samym na zwiększenie produkcji moczu w procesie filtracji kłębuszkowej oraz na odpowiedni poziom jonów sodu (Na+) i potasu (K+) w organizmie.

Zwiększenie wydalania wody z moczem powoduje obniżenie objętości płynów ustrojowych, także krwi. To sprawia, że zmniejsza się obciążenie wstępne i następcze serca, spada ciśnienie krwi, zmniejszają się również obrzęki.

Niektóre diuretyki, zmieniając odczyn moczu na bardziej zasadowy, pomagają w wydalaniu różnych substancji, gdy doszło do ich przedawkowania.

3. Wskazania do stosowania leków moczopędnych

Działanie diuretyków polega na zwiększaniu ilości produkowanego moczu, co ma znaczenie w przebiegu wielu chorób. W ich terapii leki moczopędne są stosowane w skojarzeniu z innymi preparatami.

Leki moczopędne mają wiele wskazań. Są pomocne w leczeniu:

• nadciśnienia tętniczego,
• niewydolności krążenia,
• niewydolności nerek,
• obrzęków (nadmierne nagromadzenie się wody i sodu w tkankach), zwłaszcza te występujące przy niewydolności serca, marskości wątroby oraz obrzękach mózgu i płuc,
• bakteryjnych zakażeń dróg moczowych,
• zatruć substancjami wydalanymi przez nerki (oczyszczają organizm z toksyn),
• marskości wątroby.

Leki moczopędne a odchudzanie i kulturystyka

Diuretyki bywają stosowane przy odchudzaniu i w kulturystyce, ponieważ zmniejszenie ilości wody w tkankach podskórnych pozwala wyszczuplić sylwetkę i wyeksponować mięśnie.

Warto jednak pamiętać, że ich zażywanie bez zalecenia lekarza wiąże się z ryzykiem pojawienia się działań niepożądanych.

4. Działania niepożądane, przeciwwskazania i środki ostrożności

Używanie diuretyków bez wskazań medycznych może doprowadzić do odwodnienia i zaburzenia równowagi elektrolitowej, co jest bezpośrednim zagrożeniem życia.

Ze stosowaniem leków moczopędnych związane jest również ryzyko pojawienia się innych skutków ubocznych, takich jak:

• hipokaliemia (nadmierne obniżenie poziomu potasu w organizmie) wywołana przez diuretyki, które nie oszczędzają potasu. Stanowi to ryzyko zaburzenia pracy serca i innych narządów, ale i hiperkaliemia (nadmierny wzrost poziomu potasu we krwi) diuretyki oszczędzające potas),
• inne zaburzenia elektrolitowe (hipomagnezemia, hipochloremia, hiponatremia),
• hipowolemia (nadmierny spadek objętości płynów ustrojowych),
• nadmierna hipotensja,
• zmniejszenie tolerancji na glukozę,
• podwyższenie poziomu lipidów,
• podwyższenie poziomu mocznika i kwasu moczowego we krwi, co przekłada się na ryzyko pojawienia się dny moczanowej,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• hiperwolemia (nadmierny wzrost objętości płynów ustrojowych).

Warto pamiętać, że nie każdy może stosować diuretyki. Przeciwwskazania do stosowania leków moczopędnych to:

• ciąża,
• okres karmienia piersią,
• ciężka niewydolność nerek,
• dna moczanowa,
• znaczne zaburzenia elektrolitów,
• cukrzyca, nietolerancja węglowodanów, zespół metaboliczny (zespół X),
• ciężka niewydolność wątroby.

Diuretyki mogą być stosowane u dzieci i u osób starszych, wymagają jednak ustalenia indywidualnej dawki oraz systematycznej kontroli poziomu elektrolitów w organizmie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.