Szczepionki mRNA powstały za szybko? Dr Dzieciątkowski: Już w latach 90. uważano, że to technologia przyszłości

Kolejne badania potwierdzają skuteczność oraz bezpieczeństwo szczepionek przeciw COVID-19. Jednak dla koronasceptyków i antyszczepionkowców preparaty mRNA wciąż są "eksperymentem medycznym". Jeden z głównych argumentów mówi o tym, że szczepionki powstały "zbyt szybko" i dlatego nie są godne zaufania. Mit ten obala wirusolog dr Tomasz Dzieciątkowski.

1. Przez lata brakowało możliwości technologicznych

W potoku fake newsów rozpowszechnianych przez antyszczepionkowców można natknąć się na wiele informacji podważających bezpieczeństwo szczepionek mRNA. Sceptycy nazywają je "słabo przetestowaną terapią genetyczną" lub "eksperymentem medycznym". Wszystkie zarzuty sprowadzają się do tego samego argumentu - szczepionki mRNA zostały opracowane "zbyt szybko".

Zobacz film: "Magdalena Sadownik opowiada o zmarłej na COVID-19 przyjaciółce"

- W rzeczywistości koncepcja szczepionek mRNA powstała jeszcze w połowie lat 90. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że już w 1997 roku na zajęciach z immunologii uczono mnie, że szczepionki mRNA to przyszłość wakcynologii - wspomina dr hab. Tomasz Dzieciątkowski, wirusolog z Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej WUM.

Dlaczego więc szczepionki mRNA powstały dopiero teraz?

- Głównym problemem był brak stosownych możliwości technologicznych. Samo opracowanie mRNA nie jest skomplikowane, ale przez wiele lat nauka nie wiedziała, jak ustabilizować kwas nukleinowy i bezpiecznie wprowadzić go do komórek. W ludzkich komórkach mRNA w naturalny sposób ulega degradacji w ciągu 15-20 minut, ponieważ nie ma potrzeby, aby był magazynowany. Tak krótka ekspozycja nie pozwalała na to, aby w komórkach doszło do wyprodukowania stosownej ilości białka patogenu, a w konsekwencji reakcji układu immunologicznego i wytworzenia odporności - mówi dr Dzieciątkowski.

2. Lata badań nie poszły na marne

Latami naukowcy opracowywali mechanizm, który pozwoliłby wydłużyć żywotność mRNA w komórkach. W 2008 roku do prac nad technologią dołączyła niemiecka firma BioNTech, a w 2010 r. amerykańska Moderna.

Przełom nastąpił w 2012 roku, gdy cząstkę mRNA udało się "zapakować" w nanopęcherzyki liposomalne.

- Są to mikroskopijnej wielkości kulki, zbudowane z cząsteczek lipidów (tłuszczów), wewnątrz których znajduje się mRNA. Technika ta pozwoliła na skuteczne wprowadzenie mRNA do wnętrza komórek, a zastosowanie zmodyfikowanych nukleotydów umożliwiło wydłużenie czasu trwania mRNA z kilkunastu minut do godzin - wyjaśnia dr Dzieciątkowski.

Wówczas szukano sposobu na stworzenie szczepionki przeciwko wirusowi Ebola oraz MERS. W obu przypadkach jednak fundusze były dosyć skromne, a kiedy te epidemie zaczęły wygasać samoistnie, badania przerwano.

- Opracowanie nowych szczepionek jest bardzo drogie, tak więc koncerny farmaceutyczne nie chciały inwestować w coś, co może przynieść straty. Jednak wiedza, pozyskana podczas tych badań, była bezcenna. To m.in. dzięki niej udało się tak szybko stworzyć preparaty przeciw COVID-19 - mówi dr Dzieciątkowski.

3. Technologia mRNA otwiera zupełnie inne możliwości

Eksperci nie mają wątpliwości, że gdyby technologia mRNA nie została opracowana wcześniej, pandemia koronawirusa wyrządziłaby znacznie większe szkody. Ostatnio brytyjski system ochrony zdrowia podsumował, że do tej pory tylko na Wyspach dzięki szczepieniom przeciw COVID-19 udało się uratować 85 tys. istnień oraz zapobiec ponad 23 mln zakażeń koronawirusem.

- Ogromną zaletą szczepionek mRNA jest możliwość szybkiej produkcji. W przypadku tradycyjnych preparatów tylko sam cykl produkcyjny trwałby rok lub nawet półtora. Oznacza to, że gdyby technologia mRNA nie została opracowana wcześniej, pierwsze szczepionki przeciw COVID-19 pojawiłyby się dopiero latem 2022 roku - podkreśla prof. Jacek Wysocki, kierownik Katedry i Zakładu Profilaktyki Zdrowotnej Uniwersytetu im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, członek Rady Uczelni UM w Poznaniu, a także Rady Medycznej przy Premierze RP.

Teraz naukowcy szukają sposobów, aby użyć technologii mRNA do walki z innymi chorobami. Koncern Pfizer już zapowiedział, że w ciągu kilku lat zakończy badania nad szczepionką mRNA przeciwko drobnokomórkowemu rakowi płuc. Z kolei Moderna rozpoczęła badania nad szczepionką przeciw HIV. Przypomnijmy, że prace nad tym preparatem bez skutku trwają już od 30 lat.

- Technologia mRNA otwiera zupełnie inne możliwości przed nauką. Istnieje szansa, że w końcu pojawi się jedna szczepionka przeciwko wszystkim wariantom wirusa grypy, co oznacza, że nie będzie już konieczności odnawiania składu preparatu przed każdym sezonem - mówi dr Dzieciątkowski.

Jednak największe nadzieje obecnie są pokładane w opracowaniu szczepionki mRNA przeciwko malarii.

- Dla nas w Europie malaria wydaje się czymś bardzo odległym i egzotycznym, ale w Afryce z powodu tej choroby co roku umierają setki tysięcy ludzi, a głównie są to dzieci. Więc gdyby taka szczepionka powstała, w Afryce nie byłoby ruchów antyszczepionkowych, bo wszyscy ustawiliby się w kolejce po zastrzyk - podkreśla dr Dzieciątkowski. - Istnieje duże prawdopodobieństwo, że badania nad szczepionką mRNA przeciw malarii zakończą się powodzeniem. Już teraz są w trzeciej fazie testów, co oznacza, że poprzednie dwa etapy badań potwierdziły immunogenność oraz bezpieczeństwo preparatu. Technologia mRNA może przejść do historii jako ta, która dokonała przełomu w medycynie - mówi dr Dzieciątkowski.

Zobacz także: COVID-19 u osób zaszczepionych. Polscy naukowcy zbadali, kto choruje najczęściej

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.