Trzecia dawka szczepionki. Wyjaśniamy wątpliwości

Czy pacjent może wybrać rodzaj szczepionki? Czym różni się dawka dodatkowa od przypominającej? Jakie mogą pojawić się dolegliwości po przyjęciu trzeciego zastrzyku? Wątpliwości wyjaśnia lekarz Bartosz Fiałek, popularyzator wiedzy na temat COVID-19.

1. Trzecia dawka szczepionki przeciwko COVID-19. Kto może ją przyjąć?

Skierowanie na trzecią dawkę szczepionki przeciwko COVID-19 powinno być wygenerowane w systemie. Można je znaleźć na Internetowym Koncie Pacjenta oraz w aplikacji mojeIKP. Nie oznacza to, że automatycznie jest rezerwowany termin szczepienia. Tu sytuacja wygląda podobnie, jak poprzednio: pacjenci samodzielnie wybierają miejsce i termin.

W przypadku braku automatycznie wystawionego e-skierowania, może je wystawić lekarz w punkcie szczepień.

Zobacz film: "Kiedy skończy się pandemia?"

Jak umówić się na szczepienie? Jest kilka sposobów:

• poprzez e-rejestrację na stronie głównej pacjent.gov.pl,

• poprzez aplikację mojeIKP,

• dzwoniąc na bezpłatną infolinię Narodowego Programu Szczepień: 989,

• poprzez kontakt z wybranym punktem szczepień,

• wysyłając SMS na numer 664 908 556 lub 880 333 333 o treści: SzczepimySie.

Ważna uwaga, z informacji opublikowanych na stronie gov.pl wynika, że pacjenci w systemie e-rejestracji nie będą widzieć sformułowania "trzecia dawka". System będzie to odnotowywał jako dawkę pierwszą, z kolei lekarz zapisze to jako szczepienie "P".

Przed przyjęciem szczepienia trzeba wypełnić kwestionariusz badania przesiewowego. Można to zrobić online, wydrukować formularz i wypełnić w domu albo dopiero w punkcie szczepień.

Kiedy można przyjąć trzecią dawkę?

- W przypadku osób powyżej 18. roku życia bez zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego musi upłynąć minimum 6 miesięcy, czyli 180 dni, od zakończenia podstawowego cyklu szczepień, aby przyjąć dawkę przypominającą, czyli tzw. booster. Z kolei w przypadku osób z zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego, czyli tzw. immunoniekompetentnych, po minimum 28 dniach po zakończeniu podstawowego cyklu szczepień można podać dawkę dodatkową - tłumaczy lek. Bartosz Fiałek, reumatolog, popularyzator wiedzy na temat COVID-19.

Zobacz także: Kiedy powinniśmy przyjąć trzecią dawkę szczepionki?

Czym różni się dawka dodatkowa od przypominającej?

Doktor Fiałek wyjaśnia, że dodatkowa dawka jest podawana osobom z zaburzeniami odporności, które mogły nie odpowiedzieć prawidłowo na poprzednie szczepienia. Dotyczy to m.in. pacjentów w trakcie leczenia przeciwnowotworowego, po przeszczepach narządów, przyjmujących leki immunosupresyjne lub dializowanych przewlekle z powodu niewydolności nerek.

- Dawkę dodatkową podajemy po upływie minimum 28 dni od zakończenia podstawowego cyklu szczepień u osób w grupie wiekowej od 12. roku życia, które przyjęły szczepionki mRNA oraz od 18. roku życia szczepionych preparatem Oxford-AstraZeneca. Obecnie brak jest danych dla Polski dotyczących przyjęcia dawki dodatkowej w przypadku szczepienia preparatem Johnson & Johnson - wyjaśnia lekarz.

Z kolei dawkę przypominającą (booster) mogą przyjąć wszystkie osoby powyżej 18. roku życia, bez zaburzeń funkcjonowania układu immunologicznego, po upływie minimum 6 miesięcy od zakończenia podstawowego cyklu szczepień, czyli drugiej dawki szczepionek: Pfizer-BioNTech, Moderna, Oxford-AstraZeneca lub pierwszej dawki szczepionki Johnson & Johnson.

2. Trzecia dawka: tylko Pfizer lub Moderna

Czy pacjent może wybrać rodzaj szczepionki?

Jest taka możliwość. Pacjenci podczas rejestracji mogą się zarejestrować do placówki podającej konkretny preparat. Jako dawka przypominająca są podawane wyłącznie szczepionki mRNA, czyli preparaty Pfizera albo Moderny.

- Zalecenia naukowców wskazują, że preferowanym wyborem powinno być kontynuowanie szczepień tym samym preparatem, czyli jeżeli ktoś wybrał Pfizer/BioNTech - kontynuuje tę szczepionkę w pełnej dawce, jeżeli Modernę, kontynuuje Moderną. Pacjenci zgodnie z zaleceniami dostają połowę dawki preparatu jako dawkę przypominającą i pełną w przypadku dawki dodatkowej. W przypadku szczepionek wektorowych, jako kolejną dawkę podajemy jeden z preparatów mRNA - tłumaczy doktor Fiałek

Czy ozdrowieńcy w pełni zaszczepieni powinni przyjmować trzecią dawkę szczepionki?

Ozdrowieńcy, którzy wcześniej przyjęli pełny cykl szczepień, mogą przyjąć trzecią dawkę szczepionki. Jednak zdaniem lek. Fiałka w ich przypadku podanie kolejnej dawki nie musi nastąpić już po 6 miesiącach.

- To jest bardzo trudny temat. Nie mamy badań randomizowanych, które jednoznacznie uzasadniałyby, czy warto w przypadku w pełni zaszczepionych ozdrowieńców podawać booster. Na razie nie zaleca się im przyjęcia kolejnej dawki, co nie znaczy, że nie mogą jej przyjąć. Nie ma obecnie wystarczająco silnych dowodów potwierdzających zasadność, czyli skuteczność oraz bezpieczeństwo takiego rozwiązania - tłumaczy lekarz.

- W dużym uproszczeniu można uznać, że dwie dawki szczepionki plus przechorowanie są już jak trzy niezależne kontakty, które stymulują układ immunologiczny do generowania odpowiedzi odpornościowej. Oczywiście odporność naturalna różni się od sztucznej. Uważam, że takie osoby mogą poczekać. Zapewne w ciągu najbliższych 2-3 miesięcy uzyskamy badania, na podstawie których będzie można zdecydować, czy podanie boostera jest w ich przypadku zasadne. Może się np. okazać, że u w pełni zaszczepionych ozdrowieńców kolejna dawka będzie potrzebna nie po 6, ale po 12 miesiącach - dodaje.

3. Niepożądane odczyny po trzeciej dawce szczepionki

Jakie mogą się pojawić działania niepożądane po trzeciej dawce szczepionki?

Obserwacje prowadzone przez CDC wskazują, że po przyjęciu dawki przypominającej może pojawić się duże zmęczenie, podwyższona temperatura ciała, gorączka, ból i obrzęk w miejscu wkłucia.

Dr Fiałek przyznaje, że w rzadkich przypadkach mogą wystapić również poważne NOP-y. Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?

- Na pewno długo utrzymująca się wysoka gorączka, która nie reaguje na standardowe leczenie przeciwgorączkowe. Kolejnym objawem jest duszność. Jeśli wystąpi silny ból głowy z objawami neurologicznymi pod postacią wymiotów, nudności, zaburzeń widzenia, utraty przytomności - to może świadczyć o zakrzepicy zatok żylnych mózgu. Ból w klatce piersiowej i duszności, często potęgowane gorączką mogą wskazywać na zapalenie mięśnia sercowego - tłumaczy lekarz.

- Z kolei w przypadku zakrzepicy naczyń jamy brzusznej mogą pojawić się silne, nagłe bóle brzucha, a w przypadku zakrzepicy w naczyniach kończyn dolnych niepokojem powinno napawać powiększenie obrysu, obrzęk jednej z kończyn, jej ból. Często też pojawia się zaczerwienienie oraz wzmożone ucieplenie. Jeżeli wystąpią: krwioplucie, osłabienie siły mięśniowej kończyn górnych tudzież dolnych, to wszystko są objawy alarmujące, które zawsze wymagają konsultacji ze specjalistą. Nie tylko jeżeli pojawiają się po szczepieniu - tłumaczy lek. Fiałek.

- Mogą również wystąpić reakcje anafilaktyczne, ale ponad 95 proc. z nich pojawia się w ciągu 15-30 minut od przyjęcia szczepionki - dodaje ekspert.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.