Atak astmy u dziecka

Astma to dość częsta choroba u dzieci. Atak astmy u dziecka może być wywołany przez alergen, na który jest ono uczulone. Może to być naskórek zwierząt domowych, kurz czy pyłki. Aby poradzić sobie podczas ataku astmy u dziecka - należy przede wszystkim jak najszybciej go wykryć. Poniżej zawarte są informacje, które ci w tym pomogą.

1. Czym jest astma?

Astma to choroba atakująca coraz częściej. Liczba chorych między 1980 a 1994 wzrosła o 75%, a wśród dzieci poniżej 5. roku życia astmatyków jest więcej o 160%. Szacuje się, że na świecie choruje na astmę 300 milionów ludzi. Według prognoz liczba ta zwiększy się do 400 milionów do roku 2025.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

Znane nam przyczyny astmy to m.in.:

• Zanieczyszczenie powietrza.
• Dym papierosowy.
• Stres.

Nie tylko wywołują one objawy u już chorych osób, ale też mogą wywołać pojawienie się astmy.

Okazuje się, że stres dużo bardziej zwiększa ryzyko zachorowania na astmę niż dwa pozostałe czynniki.

2. Astma u dziecka

Przewlekła choroba naraża dziecko na wiele sytuacji trudnych i stanowi dla niego długotrwały stres. Dziecko przewlekle chore narażone jest na wielokrotne przeżywanie duszności, lęku, które przeciążają jego system nerwowy i mogą wyzwalać u niego różne stany emocjonalne w postaci złości, agresji, przygnębienia, apatii. Równowagę emocjonalną dziecka naruszają także badania i zabiegi medyczne. Kiedy lekarz oznajmia nam diagnozę i tłumaczy przebieg dalszego postępowania, postarajmy się zachować spokój.

Pierwsze dni z nową chorobą, która będzie od tej pory towarzyszyć w rodzinie na co dzień, są bardzo ważne dla dziecka. Obserwując rodziców wyciąga wnioski jak należy potraktować nową sytuację. Także przy okazji ataku astmy u dziecka duże znaczenie ma jego uspokojenie. Nie wiedząc co się z nim dzieje boi się. Spokojne przemawianie do dziecka i nie wpadanie w panikę wzbudzi jego zaufanie i zmniejszy lęk. Kiedy sami oswoimy się z sytuacją nowej choroby, możemy poprzez zabawę przyzwyczaić dziecko do sposobu podawania leków poprzez inhalatory, wizyty u lekarza czy samej astmy. Celem jest oswojenie malucha z tym co się wokół niego dzieje i co się dziać może. Sumarycznie daje to dobrą współpracę z dzieckiem, łatwiejszą sytuację dla rodziców, a co najważniejsze lepsze efekty leczenia astmy.

3. Stres a astma u dzieci

Badanie objęło 2500 dzieci w wieku od 5 do 9 lat. Żadne z nich nie było chore na astmę w momencie rozpoczęcia badania. Obserwacja dzieci trwała 3 lata.

Aby określić stres u dzieci, przeprowadzono ankietę dla rodziców, mierząc ich poziom stresu. Pytano też o to, czy w domu pali się papierosy oraz o poziom wykształcenia rodziców (wiąże się z poziomem życia rodziny). W trakcie trzech lat badania 120 dzieci zachorowało na astmę.

Wyniki badania:

• Dzieci regularnie narażone na zanieczyszczenia powietrza i stres w domu były o 50% bardziej podatne na zachorowanie niż dzieci z domów, gdzie poziom stresu jest niższy.
• W przypadku, kiedy zanieczyszczeń nie było, stres nie ogrywał już tak dużej roli w zachorowaniach na astmę.
• Astma pojawiała się też częściej u dzieci narażonych na stres, których matki paliły w trakcie ciąży niż u dzieci odczuwających mniej stresu.

Naukowcy tłumaczą swoje wyniki tym, że zanieczyszczenia (zarówno spaliny i dym papierosowy) mogą spowodować stan zapalny w płucach – co jest główną cechą astmy. Stres także ułatwia wystąpienie takiego stanu zapalnego. Wynikałoby z tego, że stres i zanieczyszczenia razem mogą przyczynić się do zachorowania na astmę.

Według badaczy to dopiero początek odkrywania wpływu jaki ma stres na choroby związane z układem immunologicznym. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby odnaleźć konkretny biologiczny mechanizm odpowiedzialny za te choroby.

4. Astma w szkole

Źle kontrolowana astma jest istotną przyczyną nieobecności dziecka w szkole i może stanowić przeszkodę w nauce. Częstsze występowanie objawów astmy wiąże się także z upośledzeniem snu i zmniejszoną aktywnością ucznia podczas codziennych zajęć. Właściwe przygotowanie dziecka oraz stała współpraca rodziców z lekarzami i nauczycielami ułatwia kontrolę astmy i poprawia funkcjonowanie dziecka wśród rówieśników.

U dzieci z astmą drogi oddechowe są bardzo podatne i wrażliwe na czynniki alergizujące oraz drażniące, znajdujące się w środowisku. W szkole może być obecnych wiele czynników wyzwalających napady, takich jak kurz, grzyby pleśniowe, sierść zwierząt czy drażniące substancje wziewne. Napad może być także spowodowany przez stres i wysiłek fizyczny. Dobrze jest sporządzić listę wszystkich czynników mogących wywołać napad astmy u dziecka i przedstawić ją wychowawcy tłumacząc, dlaczego ich unikanie jest ważne.

5. Zapobieganie astmie

Dziecko należy nauczyć samokontroli własnego zmęczenia i umiejętności wyłączenia się z zabaw ruchowych w odpowiednim momencie. Konieczne jest również usamodzielnienie dziecka w umiejętności zapobiegania dusznościom i radzenia sobie w czasie ich występowania. Dziecko powinno znać czynniki, które wywołują u niego atak i umiejętnie chronić się przed nim.

Dziecko będące w wieku szkolnym powinno mieć przy sobie zawsze leki wskazane przez lekarza i znać sposób ich zażywania. Zaradność w pokonywaniu choroby łagodzi lęk przed napadami duszności i zwiększa jego poczucie bezpieczeństwa. Dziecko powinno mieć także nawyk wietrzenia pomieszczenia i częstego wychodzenia na świeże powietrze w ubraniu odpowiednim do temperatury.

6. Rozpoznanie ataku astmy u dzieci

Nie zawsze możliwe jest uniknięcie czynników wywołujących napady duszności u dziecka. Niezwykle ważne jest jednak szybkie rozpoznanie ataku astmy. Należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Dokładnie przyjrzyj się, czy dziecko nie ma problemów z oddychaniem. Atak astmy u dziecka sprawia, że jego oddech staje się nieregularny i niepewny. Dziecko może wyglądać, jakby chciało nabrać zbyt dużo lub zbyt mało powietrza do płuc.
• Kolejnym znakiem, że dziecko może mieć atak astmy jest jego pozycja - może chwytać się za gardło lub ściskać klatkę piersiową.
• Nasłuchuj świszczących dźwięków. Pojawiają się one, kiedy opuchlizna w drogach oddechowych nie pozwala na transport wystarczającej ilości powietrza do płuc. To jeden z charakterystycznych objawów astmy.
• Świszczący oddech może też oznaczać podrażnienie dróg oddechowych dziecka. Jeśli jednak ma ono zdiagnozowaną astmę - najbardziej prawdopodobny jest atak astmy.
• Jeśli nie masz pewności co do świszczenia w oddechu - przyłóż ucho do pleców dziecka. Jeśli świszczenie rzeczywiście się pojawiło, w ten sposób na pewno je usłyszysz.
• Staraj się jak najdokładniej obserwować kaszel dziecka. Jeśli jest tak częsty, że występuje z każdym czy co drugim oddechem - może być spowodowany skurczami oskrzeli, które nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu.
• Spójrz w oczy dziecka. Jeśli nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, będzie miało cienie lub worki pod oczami. Będzie też bardzo zmęczone. Brak energii także może oznaczać atak astmy.
• Problemy dziecka z oddychaniem podczas ataku astmy mogą się objawiać także chrząkaniem i widocznym gwałtownym kurczeniem się płuc. Oznacza to silnie utrudnione oddychanie.

7. Postępowanie przy ataku astmy w szkole

Niezwykle ważne jest poinformowanie wychowawcy dziecka o objawach i postępowaniu w przypadku wystąpienia napadu astmy w szkole.

Typowe objawy astmy to:

• Świszczący oddech.
• Suchy kaszel, często męczący.
• Przyspieszenie oddechu.
• Uczucie ucisku w klatce piersiowej.
• Nadmierne ruchy klatki piersiowej przy oddychaniu.
• Sine usta i paznokcie – świadczą o niedotlenieniu.

W przypadku zauważenia powyższych objawów ataków astmy u dziecka, należy niezwłocznie:

• Podać dziecku 2 dawki leku rozszerzającego oskrzela (salbutamol), najlepiej przez komorę, pośrednią z maską lub ustnikiem (tzw. spejser, przedłużacz) w odstępie 10-20 sekund.
• Wezwać pogotowie ratunkowe.
• Nie zostawić dziecka bez opieki osoby dorosłej.
• Skontaktować się z rodzicami dziecka.
• Co 10 minut oceniać stan dziecka – w przypadku braku zmniejszenia duszności należy podać kolejne 2 dawki salbutamolu i powtarzać procedurę do momentu przybycia pogotowi.

Ważne, aby w przypadku wystąpienia ataku astmy zachować spokój i zachęcać dziecko do spokojnego oddychania. Nie należy dziecku polecać położenia się, gdyż w pozycji leżącej duszność może się nasilić.

Jeśli twoje dziecko ma chociaż jeden z powyższych objawów, powinno jak najszybciej otrzymać przepisany mu przez lekarza lek łagodzący objawy astmy. Lekarz powinien po zdiagnozowaniu astmy wybrać odpowiednio dobrany dla twojego dziecka lek. Noś go zawsze ze sobą, kiedy idziesz gdzieś z dzieckiem!

Po podaniu lekarstwa nadal obserwuj objawy dziecka. Jeśli nie przechodzą, skontaktuj się z lekarzem. Jeśli nie takiej masz możliwości - zabierz dziecko do szpitala, jeśli pozwalają na to jego objawy.

Jeśli twoje dziecko ma powyższe objawy, a astma nie była zdiagnozowana i nie masz odpowiedniego lekarstwa - jak najszybciej zadzwoń po pogotowie. Jeśli atak jest bardzo silny, nie próbuj na siłę przewozić dziecka do szpitala, tylko poczekaj na karetkę.

Po ataku astmy idź z dzieckiem do pediatry, aby dokładnie zdiagnozować rodzaj astmy na którą cierpi dziecko. Lekarz przepisze odpowiednie leki.

8. Wskazówki dla nauczycieli uczniów z astmą

Aby zmniejszyć ryzyko zaostrzenia astmy u dziecka należy:

• Zaczynać zajęcia wychowania fizycznego od rozgrzewki.
• Upewnić się, że dziecko wzięło lek rozszerzający oskrzela przez zajęciami WF-u, jeśli występuje u niego duszność u dziecka po wysiłk.
• W przypadku wystąpienia duszności podczas wysiłku, dziecko powinno przerwać ćwiczenia i przyjąć lek rozkurczający oskrzela.
• Wietrzyć sale lekcyjne w przypadku zajęć z chemii, biologii i plastyki.
• Nie angażować dziecka w prace porządkowe (sprzątanie, zamiatanie, porządkowanie liści na zewnątrz) w przypadku alergii na kurz, lub pleśnie znajdujące się w gnijących liściach.

9. Leki na astmę w szkole

Koniecznie należy poinformować nauczyciela o wszystkich lekach przyjmowanych przez dziecko podkreślając, który lek należy podać w przypadku wystąpienia ataku astmy. Konieczność stosowania leków objawowych może pojawić się także w specjalnych sytuacjach, np. na wycieczkach szkolnych, pobytu na pływalni czy podczas zajęć wychowania fizycznego. Nauczyciel powinien być przeszkolony z techniki stosowania inhalatora w przypadku wystąpienia poważnego ataku duszności u dziecka.

Rzeczą, na którą należy także zwrócić uwagę, są możliwe działania niepożądane leków przeciwastmatycznych. U niektórych dzieci mogą wystąpić pobudzenie, niepokój, drżenie oraz potliwość rąk.

10. Wysiłek fizyczny w szkole a astma

Dzieci chorujące na astmę zdecydowanie powinny uczestniczyć w zajęciach wychowania fizycznego. Regularne ćwiczenia są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Wysiłek fizyczny poprawia rozwój mięśni wydechowych, zmniejszając uczucie duszności. Aktywność ruchowa pobudza też układ odpornościowy do walki z infekcjami. Należy jednak pamiętać o pewnych środkach ostrożności. Intensywny i długotrwały wysiłek fizyczny może doprowadzić do skurczu oskrzeli. Dlatego dzieci powinny unikać ćwiczeń takich jak długodystansowe bieganie. Mogą natomiast brać udział w grach zespołowych, takich jak siatkówka czy koszykówka, gdzie intensywny wysiłek fizyczny jest poprzedzielany okresami odpoczynku. Przed planowanym wysiłkiem fizycznym dziecko powinno przyjąć dawkę leku rozszerzającego oskrzela, aby zapobiec skurczowi. Ważne też, aby dziecko zawsze nosiło przy sobie inhalator z szybko działającym lekiem rozszerzającym oskrzela. O astmie należy poinformować nauczyciela wychowania fizycznego i przygotować go na ewentualność wystąpienia napadu astmy u dziecka.
Można także wprodzadzić ćwiczenia oddechowe.

Przy ćwiczeniach oddechowych należy:

• Nauczyć dzieci oddychania torem brzusznym (przeponowym).
• Skupić się na nauczaniu pełnego, głębokiego, przedłużonego wydechu (zapewni on automatycznie głęboki wdech).
• Uczyć dzieci pogłębionego oddychania, zwłaszcza w przerwach między ćwiczeniami.
• Wdech zawsze wykonuje się nosem, a wydech ustami.
• Stosunek czasu wdechu do wydechu – 3 do 1.

Stosując ćwiczenia oddechowe należy pamiętać o dwóch zasadach:

• Nie powinno się stosować ćwiczeń pogłębionego oddychania w narzuconym, wspólnym dla całego zespołu rytmie, niezgodnym z indywidualnym zapotrzebowaniem tlenowym organizmu – dzieci wykonują ćwiczenia oddechowe we własnym tempie.
• Nie powinno się stosować jednorazowo dużej ilości ćwiczeń pogłębionego oddychania.

11. Infekcje dróg oddechowych a astma

Chodzenie do szkoły może wiązać się z narażeniem na kontakt z chorobami wirusowymi, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Dla dziecka z astmą nawet banalne przeziębienie może doprowadzić do zaostrzenia choroby. Wirusowe infekcje dróg oddechowych, wywołując stan zapalny, zwiększają nadreaktywność dróg oddechowych i w czasie, a także po infekcji częściej może dochodzić do skurczu oskrzeli. Infekcjom nie zawsze można zapobiegać, ale warto zmniejszyć ryzyko zachorowania dziecka np. poprzez szczepienie go przeciwko grypie i zachęcanie do częstego mycia rąk.

12. Zaburzenia zachowania i emocjonalne dzieci z astmą

Astma może być przyczyną wystąpienia u dziecka zaburzeń zachowania i związanych ze sferą emocjonalną. Należy pamiętać, że dzieci w znaczny sposób podlegają wpływom otoczenia. Konieczność stałego przyjmowania leków może wywoływać u nich uczucia niepokoju i zawstydzenia. W wieku szkolnym dzieci nie lubią się odróżniać od swoich rówieśników. Mogą też negatywnie odbierać ograniczenia związane z niemożnością uczestniczenia w pełni w zajęciach z wychowania fizycznego. W związku z tym zarówno u dzieci, jak i dzieci starszych mogą pojawić się uczucia złości, rozdrażnienia, zmęczenia, przygnębienia i odrzucenia przez środowisko.

Nie bójmy się wypuścić dziecka do zabawy z rówieśnikami. dziecka najważniejsze jest zdobycie zaufania do samego siebie, nabycie umiejętności nawiązywania kontaktów z innymi i rozwijanie własnej osobowości pomimo choroby. Musi ono czuć, że jest akceptowane i lubiane. Łatwiej jest mu wówczas pogodzić się ze swoją sytuacją i nie buntuje się przeciwko trudnościom jakie ona ze sobą niesie. Należy starać się traktować dziecko chore na astmę jak dziecko zdrowe i zakreślać mu także same obowiązki i prace jak innym dzieciom, a także unikać nadmiernej troskliwości i przesadnego kontrolowania. Astma u dziecka nie wymaga izolacji społecznej.

13. Kontrola astmy u dzieci

Ważnym elementem kontroli astmy jest wykonywanie pomiaru natężonego wydechu za pomocą tzw. pikflometru. Umiejętności wykonania prawidłowo natężonego wydechu można się spodziewać u większości dzieci powyżej piątego roku życia, a czasami nawet u młodszych; w celu zachowania równowagi miedzy możliwością koncentracji dziecka, a chęcią uzyskania najlepszego wyniku można wykonywać nie więcej niż 5 pomiarów (z przerwami między nimi). Trzeba pamiętać, że pojedynczy pomiar może być błędny. Nie powinno się uczyć dzieci chorych na astmę pomiaru PEF przed nauczeniem prawidłowej techniki inhalacji leku z inhalatorka pod ciśnieniem. Niektóre dzieci są w stanie wykonać prawidłowo tylko albo wdech, albo wydech, a inhalacja leku jest oczywiście ważniejsza.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.