Światowy Dzień Udaru Mózgu. Co 8 minut ktoś choruje
W ciągu roku udar mózgu dotyka 80 tys. Polaków, z których 1/3 umiera. To trzecia najczęstsza przyczyna śmierci, zaraz po chorobach serca i nowotworach. Jak przekonują lekarze ponad połowy udarów można zapobiec. W jaki sposób?
1. Zatrważające statystyki
Udar mózgu nie tylko stanowi trzecią przyczynę zgonów wśród Polaków, ale jest też głównym winowajcą trwałej niepełnosprawności wśród osób dorosłych. Według szacunkowych danych 1 na 6 osób na świecie będzie miała udar mózgu przynajmniej raz w ciągu swojego życia.
Światowa Organizacja Udaru Mózgu (World Stroke Organization) postanowiła zwrócić uwagę na ten problem i ustanowiła Światowy Dzień Udaru Mózgu, który obchodzony jest 29 października.
Średnio co 8 minut, ktoś doznaje udaru mózgu. Jest to schorzenie zagrażające życiu, ale jak przekonują lekarze, można mu zapobiec. Co zrobić, żeby uchronić się przed udarem mózgu?
2. Najważniejsza jest profilaktyka
W większości przypadków udar mózgu spowodowany jest nagłym upośledzeniem dopływu krwi do mózgu. W tym wypadku mówimy o udarze niedokrwiennym. W 80 proc. przypadków udar wywołany jest zamknięciem światła tętnicy doprowadzającej krew do mózgu przez zator lub zakrzep. Pozostałą część udarów stanowią udary krwotoczne, których przyczyną jest pęknięcie naczynia krwionośnego i wylew krwi do mózgu.
- Przyczyną niedokrwiennego udaru mózgu jest stale odkładający się materiał czopujący tętnice oraz uszkodzenie tętnic bądź żył - tłumaczy WP abcZdrowie lekarz Łukasz Surówka. Co powoduje, że naczynia krwionośne stają się kruche i mniej wytrzymałe na zmiany ciśnienia?
- Powodów jest dużo. Złe nawyki żywieniowe, palenie papierosów, uzależnienie od alkoholu, otyłość, miażdżyca, hipercholesterolemia, mała aktywność fizyczna. Wszystko to powoduje, że w ścianach naczyń krwionośnych odkłada się nadmiar cholesterolu i innych elementów tworzących złogi, co prowadzi do zwężenia światła naczynia – dodaje ekspert.
Większość czynników zwiększających ryzyko udaru można łatwo wyeliminować. Liczne badania dowodzą, że wystarczy 5 konkretnych zmian stylu życia, żeby zapobiec połowie wszystkich udarów mózgu. Wśród tych zdrowych zachowań wymieniamy: rzucenie palenia tytoniu, regularną aktywność fizyczną, utrzymanie prawidłowej wagi ciała, ostawienie alkoholu i stosowanie zbilansowanej diety.
3. Nadużywanie alkoholu a ryzyko udaru mózgu
Nadużywanie alkoholu jest powiązane z ryzykiem występowania wielu chorób. Naukowcy z Instytutu Karolinska w Szwecji wraz z ekspertami z Uniwersytetu Cambridge sprawdzili, jaki jest związek pomiędzy spożyciem alkoholu a częstością występowania różnych rodzajów udaru.
Badania wykazały, że lekkie lub umiarkowane spożywanie alkoholu może obniżać ryzyko udaru niedokrwiennego, nie ma jednak wpływu na ryzyko wystąpienia udaru krwotocznego.
Jak tłumaczy doktor Sussana Larsson, jedna z autorek badania, alkohol powoduje obniżenie stężenia fibrynogenu - substancji odpowiedzialnej za proces krzepnięcia krwi. To może być wyjaśnienie związku między lekkim spożyciem alkoholu a zmniejszeniem ryzyka udaru niedokrwiennego.
Problem zaczyna się w momencie nadużywania alkoholu. Według badań osoby często pijące narażone są prawie 2 razy częściej na krwotok wewnątrzczaszkowy i podpajęczynówkowy. Ma to związek z tym, że nadmierne spożycie alkoholu podnosi ciśnienie krwi.
4. Tabletki antykoncepcyjne a ryzyko udaru
Nie tylko nadużywanie alkoholu, ale również przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej może zwiększać ryzyko udaru mózgu.
Naukowcy z Uniwersytetu Loyola w Chicago przeprowadzili badanie, z którego wynika, że przyjmowanie hormonalnej antykoncepcji może zwiększać ryzyko udaru mózgu, jeśli jednocześnie występują inne czynniki zagrażające.
Plastry hormonalne, zastrzyki i tabletki antykoncepcyjne mogą prowadzić do zwężenia światła tętnic poprzez zwiększenie prawdopodobieństwa rozwoju zakrzepicy. Jak podkreślają eksperci - zagrożenie to jest bardzo niskie u kobiet bez innych czynników ryzyka krzepnięcia.
Ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego wzrasta u kobiet, które oprócz przyjmowania antykoncepcji mają wysokie ciśnienie krwi i palą papierosy. Dlatego paniom, które decydują się na antykoncepcję hormonalną doradza się rzucenie palenia i regularne pomiary ciśnienia krwi.
5. Jak rozpoznać udar?
W przypadku udaru mózgu najważniejsza jest szybka reakcja otoczenia i znalezienie się pod opieką lekarza. Udar mózgu jest bowiem stanem bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia. Jak rozpoznać objawy udaru mózgu? Zwykle zależą one od obszaru, który uległ niedokrwieniu.
Najpowszechniejszymi objawami udaru mózgu są zaburzenia mowy, niedowład jednej strony ciała, zaburzenia czucia. Lekarze określili proste sposoby pomagające wstępnie zdiagnozować udar mózgu.
- Jeśli podejrzewamy u kogoś udar mózgu poprośmy go, aby się uśmiechną. Jeśli podnośi tylko połowę ust, druga cześć twarzy może być porażona. Następnie poproś o podniesienie obu rąk do góry. Gdy nie może tego zrobić, to dowód, że niedowład objął połowę ciała. Na koniec poproś o powtórzenie prostego zdania. Jeśli mowa jest niewyraźna - najprawdopodobniej doszło do udaru – tłumaczy Surówka.
W przypadku podejrzenia udaru należy jak najszybciej wezwać karetkę. Decydujący dla pacjenta jest czas. Szybkie rozpoznanie objawów udaru i wdrożenie leczenia może zapobiec konsekwencjom jego wystąpienia. Po zakończonym leczeniu pacjent zwykle musi przejść rehabilitację, która pomoże mu wrócić do zdrowia.
Jak przyznaje lek. Łukasz Surówka, mimo dobrego leczenia i nowoczesnej diagnostyki, oddziały poudarowe wciąż są przepełnione, a pacjencji po udarze mają liczne powikłania neurologiczne.
- Wynika to z niskiej świadomości społeczeństwa na temat rozpoznania udaru, diagnostyki i postępowania przedmedycznego. Zbyt późne dotarcie pacjenta do szpitala dyskwalifikuje go z nowoczesnego leczenia trombolitycznego i trwale pozostawia ubytki ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Do tego styl życia, zła dieta i unikanie aktywności fizycznej - prędzej czy później dają efekty – wyjaśnia.
W 2012 roku rozpoczęła się w Polsce akcja edukacyjna STOP UDAROM, która ma za zadanie edukowanie społeczeństwa w zakresie profilaktyki udaru mózgu i ograniczenia jego skutków medycznych i społecznych. Akcja skierowana jest zarówno do dorosłych jak i do dzieci.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.