Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Uzależnienie od amfetaminy

Avatar placeholder
01.09.2023 14:19
Amfetamina prowadzi do silnego uzależnienia psychicznego i fizycznego.
Amfetamina prowadzi do silnego uzależnienia psychicznego i fizycznego. (AdobeStock)

Amfetaminy stanowią grupę środków psychostymulujących, pochodnych fenylopropylanu. Potoczne nazwy amfetaminy, to: speed, base ice, czarnulka, uppers. Okazjonalnie przyjmuje się zwykle 5-15 mg na dobę. Amfetamina ma postać białego lub lekko różowego proszku. Podobnie jak kokaina, działa stymulująco na OUN, ale jest o wiele od niej tańsza i daje dłużej utrzymujące się efekty psychotropowe. W zależności od dawki narkotyku stan pobudzenia może trwać od dwóch do trzech godzin, a nawet dłużej. Amfetamina prowadzi do silnego uzależnienia psychicznego i fizycznego. Ponadto, długotrwałe przyjmowanie amfetaminy skutkuje różnymi powikłaniami i zagrożeniami, np. myślami samobójczymi, depresją, zanikiem samokontroli, silnymi stanami pobudzenia albo psychozą amfetaminową.

spis treści

1. Działanie amfetaminy

Amfetamina i jej pochodne, np. metamfetamina, propyloheksadryna, fenmetrazyna, fenfluramina czy metylfenidat, to narkotyki należące do grupy substancji stymulujących ośrodkowy układ nerwowy. Najbardziej znaną pochodną amfetaminy jest metamfetamina. Amfetamina wywołuje długotrwałe pobudzenie. Nie od początku stosowano ją jako nielegalną używkę. Od 1927 roku używano jej pod nazwą benzedryny do leczenia astmy oskrzelowej (ze względu na fakt, że po jej zażyciu następuje rozszerzenie oskrzeli), narkolepsji (powoduje redukcję potrzeby snu) i otyłości (powoduje spadek łaknienia).

Amfetaminę wykorzystywano również jako środek odchudzający albo jako doping wśród sportowców, by podnieść wydolność organizmu. Obecnie zastosowanie amfetaminy w medycynie radykalnie ograniczono, a w Polsce została ona wykreślona ze spisu leków. Tylko w niektórych krajach używa się jej do leczenia zespołów nadpobudliwości psychoruchowej i napadów senności. W jaki sposób amfetamina działa na człowieka?

Zobacz film: "Jak działa policyjny narkotester?"
  • Wywołuje pobudzenie psychoruchowe.
  • Zmniejsza łaknienie.
  • Rozszerza źrenice.
  • Przyspiesza akcję serca.
  • Wywołuje przyspieszony oddech.
  • Podwyższa ciśnienie krwi.
  • Zwiększa wydalanie moczu.
  • Wywołuje jadłowstręt.
  • Powoduje suchość w ustach.
  • Uszkadza szkliwo zębów – siarczan amfetaminy powoduje mikrouszkodzenia w szkliwie.
  • Powoduje wzrost aktywności ruchowej.
  • Daje poczucie energii.
  • Znosi uczucie zmęczenia.
  • Wywołuje pewność siebie i zawyżoną samoocenę.
  • Wywołuje zaburzenia koordynacji ruchów i równowagi.
  • Powoduje wzrost gadatliwości.
  • Wywołuje tachykardię i skurcz naczyń krwionośnych.
  • Podwyższa nastrój aż do euforii.
  • Znosi potrzebę snu.
  • Upośledza zdolność krytycznej oceny własnego postępowania.
  • Oddala uczucie lęku i niepewności.
  • Wywołuje stereotypie ruchowe.
  • Wzmaga inicjatywę i napęd, mogąc wywoływać agresję.

Do pseudopozytywnych efektów działania amfetaminy zalicza się między innymi: zwiększenie wydolności psychomotorycznej, polepszenie koncentracji uwagi, gotowość do działania i przypływ energii, odsunięcie poczucia lęku, pewność siebie, euforię i wewnętrzne poczucie mocy. Niestety, amfetamina niesie ze sobą szereg negatywnych skutków, jak chociażby wybuchy agresji, drażliwość, irytację czy formikacje (omamy cenestetyczne, halucynoza pasożytnicza), czyli wrażenia obecności na skórze różnych insektów, co prowadzi do samookaleczeń.

2. Skutki zażywania amfetaminy

Wyróżnia się zasadniczo cztery drogi podania amfetaminy. Amfetamina może być połykana, wciągana przez nos (wciąganie kreski, jak w przypadku kokainy), wstrzykiwana dożylnie albo palona (najczęściej bywa palony chlorowodorek metamfetaminy w postaci przezroczystych kryształów). W zależności od jakości narkotyku efekty mogą trwać nawet kilka godzin. Najszybsze działanie amfetaminy obserwuje się po paleniu lub inhalowaniu podgrzewanej amfetaminy. Po iniekcjach w ciągu kilkunastu sekund występuje tzw. kop, czyli krótkotrwała, intensywna euforia, a amfetamina podana donosowo wywołuje tzw. haj.

Uliczna postać amfetaminy to bezwonny proszek o cierpko-gorzkim smaku. W zależności od różnej procedury produkcyjnej i licznych domieszek amfetamina może przyjmować barwę od białej do ceglastej. Zanieczyszczona amfetamina ma kolor żółtawego proszku o zapachu jaj. Z powodu niedokładnego oczyszczenia narkotyku z substratu – octanu ołowiu – może dojść do ostrego zatrucia ołowiem.

Osoby skarżą się wówczas na bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle nóg i drętwienie kończyn. Przedawkowanie amfetaminy skutkuje pobudzeniem, wzrostem temperatury ciała, niewydolnością krążenia, omamami wzrokowymi, a w skrajnych przypadkach śmiercią z powodu zawału serca lub udaru mózgu. Na co warto zwrócić uwagę? Na pewno na obecność w pokoju igieł i strzykawek, różnych tabletek i kapsułek oraz plastikowych opakowań zawierających biały proszek lub kryształy.

Osoby zażywające amfetaminę są nerwowe, łatwo się irytują, wykazują kłopoty ze snem i znaczny ubytek wagi, nie reagują na światło, mają wahania nastroju – od poczucia pewności siebie do nieuzasadnionego lęku. Kiedy działanie narkotyku stopniowo ustaje, może pojawić się depresja, niepokój, agresja, zaburzenia psychotyczne oraz zaburzenia owulacji i miesiączkowania u kobiet.

Bezpośrednio po przyjęciu toksycznej dawki substancji z grupy amfetamin, niezależnie od drogi jej podania, mogą pojawić się poniższe symptomy ostrego zatrucia:

  • znaczne podniecenie ruchowe,
  • przyspieszenie toku myślenia,
  • omamy, nastawienia urojeniowe,
  • majaczenie, napady drgawkowe,
  • wielomówność,
  • lęk,
  • rozszerzenie źrenic,
  • wzrost ciśnienia krwi,
  • szybsza akcja serca,
  • duszność,
  • dreszcze, poty, hipertermia,
  • nudności i wymioty,
  • zaczerwienienie skóry.

Działanie toksyczne amfetaminy zwiększa się w wysokiej temperaturze otoczenia – w czasie upałów ryzyko przedawkowania jest większe. Śmierć spowodowana przedawkowaniem samej amfetaminy należy do rzadkości. Nagły zgon występuje przeważnie u osób nie uzależnionych po przyjęciu kilkuset miligramów amfetaminy, a u osób uzależnionych – kilku gramów. Bezpośrednio do śmierci przyczynia się niewydolność krążenia, tachykardia, hipertermia, zaburzenia ukrwienia mózgu i zapaść naczyniowo-sercowa.

3. Zespół uzależnienia

Amfetamina wykazuje silny potencjał uzależniający, podobnie jak kokaina. Euforia, radość, zadowolenie, poczucie pewności siebie zachęcają do ponownego sięgnięcia po narkotyk. Przykre dolegliwości związane z odstawieniem amfetaminy z kolei wzmacniają głód psychiczny. Osoba uzależniona, której dotyczą objawy abstynencyjne, takie jak: złe samopoczucie, zmęczenie, apatia, drażliwość, zaburzenia gastryczne, zaburzenia ze strony układu krążenia, niepokój, dreszcze, wpada w błędne koło nałogu.

Amfetamina silnie uzależnia psychicznie. Uzależnienie fizyczne jest słabiej manifestowane. Po ciągu amfetaminowym może występować czasami jedynie przedłużony sen, nawet do kilku dni. Innym towarzyszy apatia, wewnętrzny lęk, senność, bóle głowy, myśli samobójcze i spadek napięcia mięśni.

Do powikłań ciągów amfetaminowych zalicza się: udary niedokrwienne, krwotoki mózgowe, uszkodzenie nerek i wątroby. Najczęściej obserwowane objawy psychopatologiczne u przewlekle przyjmujących amfetaminę, to: nieufność, ksobność, zaburzenia koncentracji uwagi i snu, słowotok, niepokój, lęk, anhedonia, stereotypie ruchowe (np. demontowanie urządzeń mechanicznych). Zespół abstynencyjny występuje w okresie do 12 godzin od przyjęcia ostatniej dawki amfetaminy i przypomina nieco kokainowy zespół abstynencyjny. W okresie pierwszych 2-3 dni obserwuje się przygnębienie, małomówność, zmęczenie, drażliwość, wahania nastroju i patologiczną senność – czasem uzależniony budzi się tylko, by coś zjeść i załatwić potrzeby fizjologiczne. Po kilku dniach objawy abstynencyjne mijają i utrzymuje się zwiększone łaknienie.

Objawy odstawienne rozwijają się dość powoli, gdyż metabolizm amfetaminy w organizmie zachodzi powoli. Uzależnienie od amfetaminy może prowadzić też do anhedonii – niezdolności cieszenia się z czegokolwiek, stanów majaczeniowych, omamów, urojeń przypominających schizofrenię, głębokiej depresji, spadku potencji, zaburzeń seksualnych (zaburzeń erekcji i ejakulacji), gwałtownych zachowań, skrajnego wyczerpania organizmu, a w końcu do śmierci wskutek zapaści sercowo-naczyniowej lub udaru mózgu. Zanim sięgnie się po narkotyk, warto przeanalizować konsekwencje „ćpania”. Nie warto umierać „na raty”, a niewinnie brzmiąca z nazwy amfa, witamina A, feta czy setka wcale nie jest taka „niewinna”.

4. Amfetamina a nauka

Amfetamina to narkotyk o działaniu psychostymulującym. Ze względu na swoje działanie jest często stosowana przez osoby uczące się, szczególnie wtedy, gdy mają one przyswoić dużą partię materiału w krótkim czasie. Amfetamina działa pobudzająco na układ nerwowy poprzez wzmaganie wydzielania neuroprzekaźników takich, jak noradrenalina, serotonina oraz dopomina. Wszystkie te związki biorą udział w mechanizmie zapamiętywania i uczenia, przez co amfetamina używana jest często jako „dopalacz” do nauki. Substancja ta działa pobudzająco nie tylko na umysł, lecz także na cały organizm. Wymieniając „pozytywne” cechy amfetaminy, można dojść do wniosku, że to idealny środek dla każdego studenta. Niestety, amfetamina, jak każdy narkotyk, ma więcej wad niż zalet.

Przede wszystkim amfetamina ma działanie krótkotrwałe, tzn. działa 6-12 godzin. Nauka wspomagana narkotykiem jest rzeczywiście bardziej efektywna, ale tylko, jeżeli jest to „zarwanie nocy” przed egzaminem. Pamięć zdobyta przy wspomaganiu narkotykiem jest krótkotrwała, a ponadto po zaprzestaniu działania substancji psychoaktywnej następuje tzw. zejście. Organizm nadmiernie eksploatowany po zażyciu amfetaminy staje się wyczerpany. Pojawiają się silne zmęczenie, senność, ogólne osłabienie, a także często wysoka gorączka. Objawy te mogą ustąpić po 20-30 minutach, ale mogą się utrzymywać cały dzień lub dłużej. W takim stanie można przypuszczać, że mimo nadzwyczaj szybkiego i efektywnego przyswojenia wiedzy wspomaganego narkotykiem, osoba egzamin może oblać.

Zażycie amfetaminy powoduje, że na wzmożonych obrotach pracuje nie tylko mózg, lecz także cały organizm, co może prowadzić do przejściowych zaburzeń wzroku i słuchu. Groźnym powikłaniem zażycia amfetaminy jest arytmia serca. Można powiedzieć, że amfetamina usprawnia naukę, ale bardzo krótkotrwale i nie bez efektów ubocznych, które potrafią być bardzo groźne. Może warto przysiąść nad książką dzień wcześniej bez „dopalacza” niż narażać swoje zdrowie, a nawet życie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Uzależnienie od benzodiazepin
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze