Wpływ wydarzeń z dzieciństwa na rozwój nerwicy

Nerwice są zaburzeniami, które powstają w wyniku działania czynników osobowościowych i społecznych. Ich wystąpienie u konkretnego człowieka związane jest z szeregiem doświadczeń życiowych oraz sposobem radzenia sobie z trudnościami. Olbrzymi wpływ na kształtowanie się psychiki człowieka i jego umiejętności radzenia sobie w stresujących sytuacjach ma dzieciństwo.

Od najmłodszych lat dziecko poznaje świat i uczy się, jak przetrwać i radzić sobie z napotykanymi trudnościami. Ludzkie potomstwo nie jest biologicznie przystosowane do samodzielnego funkcjonowania od momentu narodzin. Wymaga dużego nakładu energii i uwagi ze strony rodziców, by móc prawidłowo się rozwijać. Dzieci potrzebują zaspokojenia swoich potrzeb, w równym stopniu biologicznych, jak i psychicznych. Dlatego tak istotne są działania i postawy rodziców w okresie dzieciństwa i dojrzewania.

Powstawanie nerwic w okresie dorosłości może być bezpośrednio związane z przeżyciami z dzieciństwa. Wpływ rodziców oraz własne doświadczenia mogą prowadzić do nieefektywnego radzenia sobie w dorosłym życiu i rozwoju zaburzeń lękowych. Wyniesione z dzieciństwa postawy i wyuczone mechanizmy obronne mogą być podwaliną powstawania wewnętrznych konfliktów i emocjonalnych trudności. Deficyt opieki rodzicielskiej w dzieciństwie może być ważnym czynnikiem powstawania nerwic w dorosłym życiu.

• Czynnikami, które mogą wywoływać u dorosłego człowieka nerwicę są: niewłaściwa opieka ze strony rodziców lub jej brak, niekonsekwentne postępowanie rodziców względem dziecka, uczenie dziecka reagowania lękiem lub unikania i utrwalanie takich zachowań, rodzina patologiczna oraz trauma przeżyta w dzieciństwie. Występowanie w dzieciństwie podobnych problemów może być w dorosłości przyczyną powstawania zaburzeń lękowych.

• Rodzice stanowią wzór postępowania dla dziecka i są wyznacznikiem norm oraz zasad panujących w społeczeństwie. Wpajanie dziecku wzorców zachowań lękowych, unikania może powodować lęk przed innymi ludźmi i prowadzić do rozwoju silnych zaburzeń, jakim jest fobia społeczna. Dziecko ufa rodzicom bezgranicznie i przyjmuje ich zachowanie, jako prawidłowe. Jednak rodzice mogą również nadużywać swojej władzy nad dzieckiem (np. molestowanie seksualne, nadmierne karanie, psychiczne dręczenie) i wywoływać u niego silny stres. Przeżycie traumy w dzieciństwie i nierozwiązanie problemów z tym związanych jest częstą przyczyną powstawania w dorosłości zaburzeń lękowych.

Rozwód rodziców jest także sytuacją, która może w przyszłości przyczynić się do powstawania zaburzeń u młodego człowieka. W psychice dziecka powstaje konflikt, który bardzo trudno jest rozwiązać. Dodatkowo agresywne zachowanie rodziców względem siebie i ignorowanie dziecka w trakcie rozstania może pogłębiać problemy związane z samym faktem rozpadu małżeństwa rodziców. Dziecko traci stabilizację i poczucie bezpieczeństwa. Czuje się osamotnione i porzucone, przez co jego prawidłowy rozwój psychiczny może ulec zaburzeniu. Kryzys w rodzinie powoduje obniżenie się samooceny dziecka i niskie poczucie własnej wartości. Brak wsparcia staje się przyczyną wycofywania z aktywnego życia społecznego i reakcji lękowych wywoływanych stresem. W efekcie takie zachowania są utrwalane i mogą w przyszłości powodować pogłębianie się problemów młodego człowieka. W połączeniu z niesprzyjającymi warunkami społecznymi mogą być przyczyną rozwoju nerwicy.

Podobna sytuacja może występować w rodzinach patologicznych, gdzie dzieci są świadkami lub ofiarami przemocy. Także wtedy ich rozwój psychiczny może zostać silnie zaburzony, a zachowanie rodziców wymusza na nich przystosowanie się do tej niezdrowej sytuacji. Uczą się przede wszystkim unikania konfliktowych sytuacji i wycofują z życia społecznego, głównie z powodu wstydu i niezrozumienia przez otoczenie. Wykształcają w sobie również silne poczucie winy i biorą na siebie odpowiedzialność za to, co dzieje się w ich rodzinie. Niewydolność wychowawcza w takich rodzinach oraz brak wsparcia i podstawowych uczuć dla tych dzieci staje się przyczyną poważnych konsekwencji psychicznych. W przyszłości dzieci z takich rodzin przejawiają schematyczne zachowania wyuczone w domu rodzinnym, m.in. nieumiejętne radzenie sobie ze stresem, brak poczucia własnej wartości oraz reakcje lękowe. Może to wywoływać w dorosłości poważne problemy, a narastające z czasem trudności psychiczne mogą być przyczyną rozwoju nerwicy.

Źródła

1. Bilikiewicz A., Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2776-4.
2. Jarema M., Psychiatria w praktyce, Medical Education, Warszawa 2011, ISBN 978-83-62510-06-1.
3. Kendall P., Terapia dzieci i młodzieży. Procedury poznawczo-behawioralne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, ISBN 978-83-233-2909-1.
4. Rachman S., Zaburzenia lękowe – modele kliniczne i techniki terapeutyczne, GWP, Gdańsk 2005, ISBN 83-89574-54-3.