Kamienie kałowe – objawy, przyczyny i domowe sposoby
Kamienie kałowe to ciężka postać zaparcia, w której dochodzi do powstania zbitych, twardych mas kałowych. Jak można się domyślać, są one przyczyną wielu dokuczliwych objawów, takich jak ból brzucha, nudności czy wymioty. Leczenie kamieni kałowych polega na oczyszczaniu jelita grubego. Co robić, by im zapobiegać?
1. Co to są kamienie kałowe?
Kamienie kałowe to ciężka postać zaparcia, w której kał, złuszczone komórki nabłonka jelitowego i soki jelitowe tworzą twardą, odwodnioną masę zalegającą w odbytnicy i esicy. Przypominają one kamienie, od których wzięły swoją nazwę.
Ponieważ pojawienie się kamieni kałowych sprawia, że pojawia się błędne koło: masy kałowe korkują jelito, w jeszcze większym stopniu utrudniając defekację, najczęstszymi objawami obecności kamieni kałowych jest:
- ból brzucha,
- zaparcie,
- nudności, wymioty,
- dyskomfort odczuwany w podbrzuszu,
- wzdęcia,
- ból w okolicy odbytu,
- słaby apetyt,
- złe samopoczucie,
- biegunka z przepełnienia, czyli przeciekanie stolca o płynnej konsystencji przez zalegające masy kałowe,
- niemożność wypróżnienia się (wysiłek podczas podejmowanych prób może prowadzić do podrażnienia śluzówki odbytu i odbytnicy),
- wypadanie odbytu w skrajnych przypadkach.
2. Dlaczego pojawiają się kamienie kałowe?
Bezpośrednią przyczyną powstania kamieni kałowych są przewlekłe, trwające od kilku do nawet kilkunastu dni, zaparcia. Gdy nie można się wypróżnić, dochodzi do stopniowego stwardnienia stolca, który zalega w odbytnicy. To sprawia, że nie może być wydalony nawet pomimo prób.
Do głównych przyczyn tworzenia się kamieni kałowych (oraz zaparć) zaliczana jest:
- nieodpowiednia dieta uboga w błonnik,
- zbyt małe spożycie płynów, głównie wody,
- brak aktywności fizycznej, co osłabia ruchy perystaltyczne jelit,
- nadużywanie środków przeczyszczających, które zaburzają perystaltykę jelit i nasilają zaparcia,
- choroby odbytu i odbytnicy, takie jak hemoroidy, czyli guzki krwawnicze odbytu, szczelina odbytu,
- długotrwałe leczenie wymagające leżenia,
- schorzenia neurologiczne, takie jak uraz rdzenia kręgowego, polineuropatia cukrzycowa,
- stosowanie niektórych leków, zwłaszcza depresyjnych, opioidowych, używanych w chorobie Parkinsona,
- choroby psychiczne.
3. U kogo rozpoznaje się kamienie kałowe?
U ludzi obecność kamieni kałowych jest dolegliwością rzadką. Występuje u:
- Ludzi starszych.
- Osób przebywających na oddziałach psychiatrycznych.
- Osób zmagających się z chorobą Hirschsprunga. To rzadkie, wrodzone schorzenie unerwienia jelita, uwarunkowane genetycznie. Jego istotą jest brak śródściennych zwojów nerwowych w dystalnym odcinku jelita grubego. W obrazie klinicznym dominują zaparcia.
- Chorych z paraplegią (to rodzaj paraliżu, w którym dochodzi do porażenia pary kończyn – zwykle są to kończyny dolne).
- Osób zmagających się z gruźlicą jelit. To powszechna i potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna, wywoływana przez prątki gruźlicy.
- Chorych z tetraplegią (paraliż czterokończynowy. Powstaje na skutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym. Powoduje częściowe lub całkowite uniemożliwienie samodzielnego funkcjonowania).
- Zmagających się z chorobą Parkinsona.
- Po rozległych udarach.
- Pacjentów osób wymagających leżenia: po wypadkach, śpiączkach, osób niepełnosprawnych.
4. Leczenie, domowe sposoby i powikłania
Jak się pozbyć kamieni kałowych? Na zaparcia pomogą domowe sposoby i środki przeczyszczające. To jednak czasem za mało.
Ponieważ leczenie kamieni kałowych polega na oczyszczaniu jelita grubego, pomocne są także takie rozwiązania jak lewatywa (wlewka doodbytnicza) i ręczne usunięcie z odbytnicy (ręczna ewakuacja stolca). Zabieg jest przeprowadzany przez lekarza w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Polega na usunięciu kamieni mechanicznie.
Gdy działania nie są skuteczne, konieczne jest usunięcie kamieni kałowych podczas kolonoskopii.
Rzadkimi powikłaniami może być większe ryzyko krwawienia, tworzenia się owrzodzeń i hemoroidów, niedokrwienie ściany odbytu, odleżyny i owrzodzenia ściany jelita, niedrożność jelit, krwawienie z przewodu pokarmowego, perforacja ściany przewodu pokarmowego, wgłobienie jelita i wodonercze.
5. Zapobieganie kamieniom kałowym
Bardzo ważna jest profilaktyka zaparć oraz powstawania kolejnych kamieni u chorego. Przede wszystkim powinno się zadbać o:
- Odpowiednią, racjonalną dietę bogatą w błonnik. Jest on obecny głównie w warzywach i w owocach, pełnoziarnistym pieczywie, kaszach.
- Optymalne nawadnianie organizmu. Zaleca się picie co najmniej 2 litrów wody dziennie.
- Aktywność fizyczną. Sprawdzają się choćby spacery, jeżdżenie na rowerze stacjonarnym, pływanie czy gimnastyka w domu.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.