Perystaltyka jelit – jak ją unormować?
Perystaltyka jelit to aktywność motoryczna, która powoduje przesuwanie pokarmu z przełyku do końcowego odcinka przewodu pokarmowego, czyli odbytnicy. Tylko prawidłowa pozwala zachować zdrowie i dobre samopoczucie. Zarówno przyspieszona, jak i spowolniona wywołuje wiele nieprzyjemnych objawów. Jak sobie pomóc?
1. Co to jest perystaltyka jelit?
Perystaltyka jelit to odruch mięśniowo-nerwowy w jelicie cienkim i grubym wspierany przez enzymy trawienne. Polega on na przesuwaniu treści pokarmowej wzdłuż jelit do odbytnicy. Warto pamiętać, że ruchy perystaltyczne to naturalne i automatyczne skurcze mięśni, które zachodzą na całej długości przewodu pokarmowego.
Perystaltyka to aktywność, która obejmuje także rozdrabnianie, mieszanie i wchłanianie znajdującej się w świetle jelit treści. I tak w jelicie cienkim zachodzi głównie trawienie i wchłanianie składników pokarmowych. W jelicie grubym celem aktywności motorycznej jest wchłanianie wody i elektrolitów, a także formowanie masy kałowej i odprowadzenie jej do odbytnicy i wydalenie.
2. Jakie są zaburzenia motoryki jelit?
Tylko prawidłowa perystaltyka jelit nie przyczynia się do powikłań. Tym samym wyróżnia się takie rodzaje zaburzeń perystaltyki jelit jak:
- nadmiernie żywa perystaltyka, gdy siła skurczów jest większa,
- wolny pasaż jelitowy, kiedy siła skurczów jest mniejsza bądź są one nieskoordynowane,
- brak perystaltyki (niedrożność jelit na skutek obecności przeszkody mechanicznej lub porażeniem układu nerwowego w przebiegu zapalenia bądź zaburzeń elektrolitowych),
- przewlekłe mieszane zaburzenia czynności motorycznej jelit (zespół jelita drażliwego).
3. Przyczyny i objawy zaburzenia perystaltyki jelit
Wzmożona lub leniwa perystaltyka jelit może być uwarunkowana stanem zdrowia, ale także dietą czy stylem życia. Choć w znaczny sposób jej przebieg reguluje układ autonomiczny, co oznacza to, że perystaltyka jelit nie jest zależna od woli, można ją regulować, modyfikując czynniki ryzyka.
Ma to związek z tym, że problemy z perystaltyką najczęściej związane są z:
- niewłaściwie zbilansowaną dietą,
- siedzącym trybem życia i brakiem aktywności fizycznej,
- przewlekłym bądź silnym stresem,
- infekcją lub chorobą układu pokarmowego,
- chorobami neurologicznymi (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona),
- zaburzeniami hormonalnymi i chorobami metabolicznymi (cukrzyca, choroby tarczycy),
- narażeniem na działanie toksyn i leków (np. antybiotyki, leki przeciwbólowe).
4. Zaburzenia motoryki jelit – objawy
Zarówno przyspieszona, jak i spowolniona perystaltyka jelit wywołuje wiele nieprzyjemnych i dokuczliwych objawów.
Typowy jest ból brzucha, biegunki (oddawanie stolca o luźnej konsystencji co najmniej 3 razy dziennie), zaparcia, wzdęcia i gazy, głośna perystaltyka jelit (burczenie czy bulgotanie, głośne przelewanie), a także nudności, osłabienie i złe samopoczucie.
Ponadto nadmierna perystaltyka na poziomie jelita cienkiego może powodować skrócenie czasu kontaktu pokarmu z błoną śluzową, co prowadzi do zaburzenia przyswajania związków. To sprzyja niedoborom składników odżywczych.
5. Jak poprawić perystaltykę jelit?
Co pomoże poprawić perystaltykę jelit? Kluczowe jest postępowanie przyczynowe, czyli wyeliminowanie czynników ryzyka. Leczenie objawowe, zarówno gdy problemem jest wzmożona perystaltyka jelit, jak i leniwa perystaltyka jelit, obejmuje leki regulujące pracę jelit (dostępne bez recepty).
Sprawdzą się także domowe sposoby. Pomóc mogą napary z siemienia lnianego, babki płesznik czy ostropestu plamistego. Bardzo ważna jest także lekkostrawna i pełnowartościowa dieta, czyli zmiana nawyków żywieniowych oraz obecność w codziennym jadłospisie różnych produktów. Co jeść? O czym pamiętać?
Perystaltyka jelit – co jeść?
By pokonać zaburzenie perystaltyki i poprawić pracę jelit, warto:
- Spożywać pełnoziarniste produkty zbożowe, świeże warzywa, owoce, ryby i mięso, a także naturalne probiotyki, takie jak kiszonki, kefiry i jogurty. Pamiętać również o włączeniu odpowiedniej ilości błonnika.
- Zrezygnować z wysoko przetworzonych produktów.
- Przygotowywać posiłki w wodzie lub na parze lub poprzez duszenie, unikać smażenia i pieczenia.
- Nawadniać organizm. Podstawą prawidłowej diety jest przyjmowanie minimum 2 l płynów codziennie. Nawodniana treść jelitowa umożliwia łatwiejszy transport.
- Posiłki spożywać regularnie, w małych porcjach. Nie wolno się głodzić.
- Posiłki jeść bez pośpiechu, poprzez odgryzanie niewielkich części i dokładne ich przeżuwanie. Nie mniej ważny jest higieniczny tryb życia, tak aktywność fizyczna, jak i unikanie stresu.
6. Diagnostyka i leczenie
Zaburzeń perystaltyki jelit nie wolno lekceważyć. Leczenie jest ważne, ponieważ zarówno spowolniona, jak i wzmożona perystaltyka może znacznie wpływać na jakość życia oraz codzienną aktywność.
Czasem jednak leczenie domowe nie wystarczy. Ponieważ zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego nie tylko obniżają komfort funkcjonowania, ale i mogą być objawem poważnej choroby, należy skonsultować się z lekarzem.
Pilnego kontaktu ze specjalistą wymaga towarzysząca wysoka gorączka bądź długo utrzymujący się stan podgorączkowy, krew w stolcu, objawy niedoborów pokarmowych, niedożywienia bądź anemii, spadek masy ciała, ból brzucha, który budzi w nocy, a także inne objawy, które są niepokojące bądź dokuczliwe lub występują stale.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.