Poradnik dla ozdrowieńców. Jak powrócić do formy sprzed choroby?
W przypadku wielu pacjentów zakończenie COVID to dopiero początek długiej walki o powrót do kondycji sprzed choroby. Nawet połowa ozdrowieńców po roku nadal zmaga się z powikłaniami. Eksperci zaangażowani w inicjatywę "Nauka przeciw pandemii" opracowali krótki poradnik, w którym podpowiadają, jak sobie radzić z dolegliwościami po przejściu zakażenia i które z objawów powinny wzbudzić niepokój.
1. "Staraj się regularnie badać tętno, ciśnienie tętnicze oraz częstotliwość oddechów"
Badania pacjentów z Wuhan, którzy przeszli COVID ponad rok temu, wskazują, że blisko połowa z nich wciąż odczuwa skutki infekcji. Co trzeci skarży się na brak tchu, co piąty odczuwa przewlekłe zmęczenie i osłabienie. Dr Michał Chudzik, koordynator programu Stop-COVID, przyznaje, że podobne wnioski płyną z obserwacji polskich pacjentów. Ponad 90 proc. chorujących z ciężkim przebiegiem, wymagających hospitalizacji, wchodzi później w tzw. long COVID. Z kolei wśród osób z łagodnym przebiegiem infekcji - późniejsze powikłania zgłasza ok. 50 proc.
Lekarze i naukowcy skupieni w ramach projektu "Nauka przeciw pandemii" opracowali poradnik dla ozdrowieńców. Podpowiadają, na jakie objawy zwrócić uwagę oraz kiedy i w jaki sposób zareagować, by zadbać o swoje zdrowie. Eksperci podkreślają, by nigdy nie podejmować decyzji o przyjmowaniu jakichś leków na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem czy farmaceutą.
Lekarze przyznają, że w ostatnim czasie trafia do nich zdecydowanie więcej pacjentów z rozregulowanym ciśnieniem. Nadciśnienie tętnicze jest jednym z najczęściej diagnozowanych powikłań po zakażeniu SARS-CoV-2. Z obserwacji prowadzonych przez dr. Chudzika wynika, że problemy z nadciśnieniem dotykają nawet 80 proc. pacjentów, którzy przeszli COVID.
- Nadciśnienie tętnicze jest zarówno chorobą samoistną, rozwijającą się na podłożu genetycznym i środowiskowym, jak i objawem innych schorzeń ostrych lub przewlekłych: infekcji, nowotworów, zaburzeń hormonalnych. Zauważyliśmy, że im ktoś ciężej przechodził COVID, tym jednocześnie miał większe problemy z późniejszą kontrolą ciśnienia tętniczego. W związku z tym należy wnioskować, że sama infekcja mogła się przyczynić do dysregulacji ciśnienia. Nawet jeśli pacjenci stale przyjmowali leki - powiedziała w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. med. Anna Szymańska-Chabowska, dolnośląski konsultant w dziedzinie hipertensjologii.
Eksperci radzą, by po przejściu zakażania SARS-CoV-2 regularnie badać tętno, ciśnienie tętnicze oraz częstotliwość oddechów. Zbyt wysokie i zbyt niskie wartości ciśnienia powinny wzbudzić czujność i skłonić do konsultacji z lekarzem. "Prawidłowe ciśnienie skurczowe powinno wynosić 120-129 mmHg, a rozkurczowe 80-84 mmHg. Prawidłowe tętno w spoczynku to 60-75 uderzeń serca na minutę. Częstość oddechów w spoczynku u dorosłego człowieka powinna wynosić 12-17 oddechów na minutę" - informują eksperci "Nauka przeciw pandemii".
2. Przewlekły ból w klatce piersiowej może być następstwem przechorowania COVID-19
Sygnałem świadczącym o groźnych poinfekcyjnych powikłaniach jest też długo utrzymujący się ból w klatce piersiowej. Może świadczyć o problemach z funkcjonowaniem serca lub płuc. Do najczęstszych powikłań kardiologicznych po przejściu COVID należą zmiany zapalne w sercu, nadciśnienie tętnicze i zmiany zakrzepowo-zatorowe.
Na jakie objawy powinni zwrócić uwagę pacjenci? - Zmęczenie, duszność, bóle w klatce piersiowej, szybkie bicia serca, arytmia serca, omdlenia, zawroty głowy czy utraty przytomności to objawy, których nie powinniśmy lekceważyć. Wymagają dalszej diagnostyki, bo mogą świadczyć m.in. o powikłaniach kardiologicznych - wyjaśnia dr Michał Chudzik, kardiolog, specjalista medycyny stylu życia. - Kardiologicznie dwie rzeczy, które zawsze nas niepokoją, to uszkodzenia serca i odczyny pozapalne. Trzeba sprawdzić, czy te odczyny nie powodują groźnych zaburzeń rytmu serca albo, czy nie dochodzi do uszkodzenia serca w przebiegu zmian zapalnych - dodaje lekarz.
3. Bóle głowy, zaburzenia pamięci, problemy ze snem
Długotrwałe i silne bóle głowy po COVID są z kolei jednymi z najczęściej występujących powikłań o podłożu neurologicznym. Wiadomo, że u części pacjentów zakażenie SARS-CoV-2 może uaktywnić wcześniejsze, utajone choroby. - Pacjenci zgłaszają się głównie z problemami z koncentracją i pamięcią, nadmierną męczliwością, zawrotami głowy. Nierzadko przechorowanie COVID-19 nasila u pacjentów istniejące już dolegliwości neurologiczne, takie jak neuralgie czy neuropatie. Często obserwuję również nakładające się na to wszystko objawy psychiczne, czyli obniżenie nastroju czy zaburzenia lękowe - tłumaczy dr Adam Hirschfeld z Centrum Medycznego HCP w Poznaniu.
Eksperci radzą, by osoby borykające się bólami głowy w okresie po przechorowaniu COVID-19 przede wszystkim zadbały o higieniczny styl życia, prawidłowy sen i nawodnienie oraz regularną kontrolę ciśnienia. Przy braku poprawy konieczna jest wizyta u specjalisty.
Częstym problemem wśród ozdrowieńców są również zaburzenia pamięci i koncentracji, eksperci mówią o tzw. mgle mózgowej. - COVID-19 może powodować pełne spektrum objawów neurologicznych. Mogą one być lekkie, lecz dokuczliwe, jak dość powszechnie spotykana utrata węchu i smaku, albo ciężkie, jak encefalopatia (ogólna dysfunkcja mózgu) lub udar mózgu, który dotyczy nawet 7 proc. hospitalizowanych pacjentów - zaznacza prof. Konrad Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. - Wielu pacjentów nawet po przejściu ostrej fazy infekcji, przez wiele tygodni, a czasami i miesięcy odczuwa objawy od strony układu nerwowego - podkreśla profesor.
Eksperci radzą osobom walczącym z mgłą mózgową, by przede wszystkim zadbały o prawidłową dietę, piły dużo płynów, unikały alkoholu i zadbały o odpowiednią długość snu. Pomocne może być też słuchanie muzyki oraz gry pamięciowe.
Nagminnym problemem zgłaszanym przez ozdrowieńców są również zaburzenia snu, a czasami bezsenność. Narzekają oni na kłopoty z zaśnięciem i wybudzanie w nocy. U części pacjentów takie problemy utrzymują się nawet pół roku od przechorowania COVID, przekładając się tym samym na ogromne pogorszenie samopoczucia. Specjaliści nie mają wątpliwości, że przedłużanie się tego typu problemu wymaga konsultacji z lekarzem.
4. Jakie badania warto wykonać po przejściu COVID?
Autorzy poradnika przygotowanego w ramach programu "Nauka przeciw pandemii" zachęcają ozdrowieńców do wykonania podstawowych badań laboratoryjnych.
Jakie badania warto wykonać po przejściu COVID-19?
- morfologia krwi,
- gospodarka lipidowa (całkowity cholesterol, HDL, LDL, trójglicerydy),
- glukoza,
- d-dimery,
- kreatynina,
- CRP,
- enzymy wątrobowe (AST, ALT, GGT)
- witamina D.
W trakcie rekonwalescencji dużą rolę odgrywa też odpowiednia dieta: ograniczenie słodyczy, fast-foodów, spożywanie minimum 500 g warzyw i owoców każdego dnia. Do tego:
- ograniczenie konsumpcji alkoholu,
- rzucenie palenia,
- oraz regularna aktywność fizyczna.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
