Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Zioła na depresję

Napary z dziurawca warto pić regularnie
Napary z dziurawca warto pić regularnie (Zdjęcie autorstwa Unsplash / CC0 1.0)

Depresja jest czwartym najpoważniejszym problemem zdrowotnym na świecie. Lekarze na całym świecie starają się walczyć z tą straszną chorobą na różne sposoby. Przepisują leki przeciwdepresyjne, zalecają hospitalizację. Okazuje się, że pomóc może też skromna roślinka – dziurawiec zwyczajny, jednak o zupełnie niezwyczajnym działaniu.

spis treści

1. Zioła na uspokojenie

Objawia się złym samopoczuciem utrzymującym się przez dłuższy czas, smutkiem, apatią, brakiem energii życiowej, a także pojawianiem się myśli samobójczych. Depresję leczy się na różne sposoby.

Dobór odpowiednich metod zależy od rodzaju depresji i stanu zaawansowania choroby u pacjenta. Najczęściej stosuje się: leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe, neuroleptyczne, psychoterapię, fototerapię, elektrowstrząsy, deprywację snu.

Zobacz film: "Najbardziej depresyjne państwo na świecie"

Czy zioła mogą wyleczyć depresję? Z pewnością w żadnym wypadku nie wolno stosować ziół czy tabletek ziołowych dostępnych bez recepty jako jedynej metody walki z depresją.

Wyciągi i wywary ziołowe mogą jednak dodatkowo wspomóc leczenie depresji przez delikatne łagodzenie jej niektórych objawów, jak poziom lęku czy trudności z zasypianiem.

W Polsce najpopularniejszym lekiem ziołowym jest dziurawiec – na nim opiera się większość tabletek antydepresyjnych dostępnych bez recepty.

Dziurawiec zwyczajny działa antydepresyjnie tylko wtedy, jeśli podawany jest w formie wyciągu olejowego czy alkoholowego – parzenie herbatki z dziurawca niewiele pomoże.

Należy zawsze brać pod uwagę ryzyko samodzielnego zażywania jakichkolwiek środków, w tym ziół, w razie dowolnego zaburzenia zdrowia. Generalnie, zamiast rozpoczęcia własnej terapii ziołami, należy polecić konsultację ze specjalistą – psychiatrą lub psychologiem.

Jak leczyć depresję? Przy łagodnej postaci choroby może wystarczyć terapia. W cięższych przypadkach nie obejdzie się bez leczenia farmakologicznego.

Warto pamiętać, że zioła lub tabletki ziołowe nie są w stanie zastąpić profesjonalnego leczenia prowadzonego pod opieką lekarza specjalisty.

Ziołowe środki jednak niewątpliwie łagodzą niektóre objawy depresji, pomagają wyciszyć się i ułatwiają zasypianie.

Dziurawiec na depresję powinien być przyjmowany w formie wyciągu alkoholowego lub olejowego. Zaparzana herbatka z dziurawca nie ma bowiem właściwości antydepresyjnych.

Zioło to pomaga w łagodniejszych postaciach depresji, ale w przypadku ciężkich nie ma żadnej skuteczności.

Pamiętajmy jednak, że wyciąg z dziurawca, według niedawnych badań, ma skuteczność zbliżoną do środków farmakologicznych, jeśli leczymy nim depresję o umiarkowanym nasileniu.

Kolejną zaletą dziurawca jest to, że rzadziej wywołuje skutki uboczne, co często w przypadku klasycznej farmakoterapii jest powodem odstawienia leków przez pacjentów.

2. Dziurawiec w leczeniu depresji

Okazuje się, że w walce z depresją, a przynajmniej jej łagodnymi formami, pomocny może być dziurawiec zwyczajny. Dziurawiec zwyczajny był znany wśród takich starożytnych autorytetów medycznych, jak Dioscorides czy Hipokrates.

Zioło to było opisywane i zalecane jako pomocny lek w starych zielnikach w średniowieczu. Dosyć niedawno herbata sporządzana z tego zioła odzyskała nową reputację, szczególnie w Europie, jako skuteczny tonik uspokajający, pożyteczny w przypadkach nerwowości, depresji, przemęczenia.

Olejowy wyciąg ze świeżych kwiatów dziurawca zwyczajnego nabiera czerwonego koloru po trzymaniu go na słońcu przez kilka tygodni.

Zdrowotne właściwości dziurawca pospolitego
Zdrowotne właściwości dziurawca pospolitego [6 zdjęć]

Dziurawiec (łac. Hypericum perforatum) nazywany jest także ziołem świętojańskim, ze względu na to, że

zobacz galerię

Ten tzw. czerwony olej jest stosowany wewnętrznie na te same dolegliwości, na które stosuje się herbatkę z tego zioła, ale jest również używany zewnętrznie na łagodzenie zapalenia i przyspieszanie gojenia się ran.

Olej ten jest bardzo wysoce ceniony w leczeniu hemoroidów. Dzięki niemu można leczyć lekkie i średnie stany depresyjne – skuteczność dziurawca jest porównywalna ze środkami syntetycznymi.

Roślina pomaga także przy bezsenności, migrenie, pobudza trawienie, działa przeciwzapalnie i dezynfekcyjnie (można nią płukać gardło czy stosować zewnętrznie na rany).

3. Historia leczenia dziurawcem

Ziele dziurawca jest stosowane od dawna w medycynie ludowej. Uznawane jest za ziele skuteczne w leczeniu wielu schorzeń, w tym depresji.

Jakie dokładnie posiada właściwości oraz kiedy wskazane jest jego zastosowanie? Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) jest byliną naturalnie występującą w Europie, Azji i Afryce. W Polsce jest pospolitą rośliną, znaną również jako ziele świętojańskie, ruta polna, arlika i krzyżowe ziele.

W ziołolecznictwie stosuje się obecnie suszone kwiatostany tej rośliny. Ekstrakty z dziurawca mają działanie przeciwbakteryjne, antyseptyczne, działają uszczelniająco na ściany naczyń krwionośnych oraz rozkurczowo na mięśnie gładkie.

Dziurawiec był stosowany w leczeniu bólu reumatycznego, problemów trawiennych, owrzodzeń. Starożytni Grecy i Rzymianie stosowali go jako remedium na ukąszenia węży, zaś u stóp posągów bogów umieszczali wieńce z ziela dziurawca, uważając, że ma moc odpędzania złych duchów.

Lecznicze działanie dziurawca rekomendował w swych pismach Pliniusz Starszy oraz Paracelsus – medyczny autorytet renesansu. W średniowieczu uznawany był za ziele magiczne, odpędzające diabła, zwane Fuga daemonum.

W pierwszym przewodniku farmakoterapii, wydanym w 1618 roku w Londynie, wymienia się olej z kwiatów dziurawca jako środek leczniczy. Angelo Sala w 1630 roku zaleca ziele dziurawca jako lekarstwo na ''melancholię, lęk i zaburzenia rozumowania'', podkreślając jego szybki efekt działania.

Dziewiętnastowieczna literatura medyczna opisuje jego działanie w leczeniu ran i oparzeń skóry.

4. Właściwości lecznicze dziurawca

Ogromny postęp, jaki dokonał się w XX-wiecznej farmakologii, zmniejszył zainteresowanie preparatami ziołowymi. Od kilkudziesięciu lat obserwuje się jednak jego wzrost wśród badaczy oraz pacjentów.

Uważa się, że dziurawiec zawiera około dziesięciu składników biologicznie czynnych. Wyciągi wodne dziurawca zawierają głównie substancje hydrofilne, jak garbniki i glikozydy flawonoidowe oraz fenolokwasy, które działają odkażająco i rozkurczowo.

Ekstrakty alkoholowe zawierają hyperycynę, pseudohiperycynę, hyperforynę oraz ksantony, procyanamidy, flawonoidy i wywierają działanie przeciwdepresyjne.

Działanie przeciwdepresyjne jest prawdopodobnie związane z hyperycyną i hyperforyną. Prawdopodobny jest mechanizm polegający na hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny, dopaminy oraz noradrenaliny.

Podobny mechanizm działania mają leki przeciwdepresyjne. Ekstrakty z dziurawca mają powinowactwo do wielu receptorów, a ostatnie wyniki badań sugerują mechanizm działania polegający na regulacji aktywności osi hormonalnych (podwzgórze-przysadka-nadnercza), zwanych "osią stresu".

5. Badania nad dziurawcem

Od ponad 20 lat przeprowadzono wiele badań porównujących skuteczność i bezpieczeństwo stosowania preparatów dziurawca ze skutecznością placebo oraz leków przeciwdepresyjnych.

Większość z nich prowadzi do wniosku, że efektywność działania ziela dziurawca w leczeniu depresji może być większa od placebo i porównywalna ze skutecznością leków przeciwdepresyjnych stosowanych w standardowych dawkach.

Pacjenci stosujący ziele dziurawca zgłaszali ponadto mniejszą ilość działań niepożądanych w porównaniu z grupą stosującą leki przeciwdepresyjne.

4 zioła, które skutecznie oczyszczają płuca
4 zioła, które skutecznie oczyszczają płuca [5 zdjęć]

Każdego dnia do układu oddechowego trafia ok. 25 dag zanieczyszczeń. Jeśli pracuje on prawidłowo, unieszkodliwia

zobacz galerię

Dotyczy to głównie starszej generacji leków przeciwdepresyjnych. Wykazano, że leki przeciwdepresyjne nowszej generacji z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny nie różnią się istotnie od preparatów dziurawca pod względem ilości działań ubocznych.

Nie wykazano natomiast skuteczności preparatów dziurawca w leczeniu ciężkiej depresji.

6. Skutki uboczne leczenia dziurawcem

Należy pamiętać, że część osób leczonych preparatami dziurawca zgłasza występowanie objawów niepożądanych, które mogą być powodem przerywania terapii.

Do najczęściej podawanych przez pacjentów działań ubocznych należą: bóle i zawroty głowy, suchość w ustach, uczucie zmęczenia, wysypka.

Opisano kilka przypadków wystąpienia epizodów manii i hipomanii po zastosowaniu ekstraktów dziurawca. Wykorzystywanie dziurawca może również zwiększać wrażliwość skóry na światło słoneczne, zwłaszcza u osób o jasnej karnacji.

Porównywanie skuteczności preparatów ziela dziurawca jest trudne, ponieważ mogą one zawierać różne ilości składników odpowiedzialnych za efekt przeciwdepresyjny.

Zawartość biologicznie aktywnych składników może zależeć, np. od okresu zbioru, siedliska rośliny, sposobu jej suszenia i przechowywania. Hyperforyna jest również związkiem niestabilnym i łatwo ulega przekształceniu pod wpływem światła i wysokiej temperatury.

Ponadto, nieznane są efekty długoterminowego stosowania ziela dziurawca. Większość badań ocenia skuteczność i bezpieczeństwo używania ziela dziurawca w czasie nieprzekraczającym 8 tygodni.

Należy podkreślić, że badania dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności dziurawca odnosiły się do preparatów stosowanych jako jedyny lek, pod ścisłą kontrolą lekarską.

Aktywne biologicznie składniki ziela dziurawca hamują aktywność wielu enzymów wątrobowych, co może być powodem groźnych interakcji lekowych.

W szczególności nie należy łączyć preparatów dziurawca z lekami przeciwdepresyjnymi z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.

Po przerwaniu kuracji lekami przeciwdepresyjnymi lub preparatami dziurawca należy zachować co najmniej dwutygodniową przerwę. Jednoczesne stosowanie dziurawca i innych leków może również obniżać ich skuteczność – dotyczy to, np. amitryptyliny, doustnych leków antykoncepcyjnych oraz antykoagulantów.

Flawonoidy zawarte w wyciągu z dziurawca mogą mieć również działanie hamujące monoaminooksydazę. Reakcją na zahamowanie tego enzymu może być wystąpienie tzw. reakcji tyraminowej po spożyciu niektórych produktów (sery, czerwone wino, warzywa strączkowe, banany).

Niekorzystne i groźne dla życia reakcje mogą wystąpić w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnymi, dopaminą, lekami stosowanymi w leczeniu nadciśnienia.

Po zaprzestaniu przyjmowania preparatów dziurawca zazwyczaj nie dochodzi do wystąpienia objawów odstawiennych, jednak zdarza się, że następuje szybki nawrót objawów zespołu depresyjnego.

Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią nie powinny stosować preparatów dziurawca – bezpieczeństwo stosowania preparatów nie zostało przebadane w tych grupach.

W Polsce dostępne są bez recepty preparaty dziurawca w postaci tabletek, suszonych kwiatostanów oraz alkoholowych nalewek. Dawkowanie jest zależne od postaci i rodzaju preparatu.

Ze względu na możliwość interakcji lekowych należy poinformować lekarza o przyjmowaniu preparatów dziurawca.

7. Jak leczyć depresję?

Najważniejsza jest właściwa diagnoza. Niektóre objawy depresji mają swoje podłoże w zaburzeniach hormonalnych.

Może okazać się, że pacjent cierpi na niedoczynność tarczycy, a nie na zaburzenia depresyjne. Po rozpoznaniu choroby zaczyna się proces leczenia. Pacjenci otrzymują zalecenia dotyczące leków i terapii.

Leczenie depresji u dzieci i dorosłych można wspomóc poprzez stosowanie ziół, ale warto uprzednio skonsultować się z lekarzem.

Leczenie depresji to czasochłonny proces, ale warto go wprowadzić. Nieleczona choroba może doprowadzić do myśli samobójczych, a nawet śmierci. Jak leczyć depresję?

Należy zacząć od wizyty u specjalisty i postawienia diagnozy. Następnie niezbędne jest zastosowanie się do zaleceń lekarskich, także przyjmowanie ziół należy skonsultować z lekarzem. Z depresji można wyjść, ale warto możliwie wcześnie zacząć leczenie.

Depresji nie da się przewidzieć, jej skutków także nie, dlatego też, jak tylko pojawią się niepokojące nas sygnały, trzeba podziałać na tę przypadłość silnymi lekami psychotropowymi.

Zioła w tym wypadku mogą tylko pomagać w leczeniu choroby, a nie wyleczyć ją całkowicie. Konieczna jest porada specjalisty, czyli psychiatry lub psychologa.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Kawa na depresję
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze