Trwa ładowanie...

Aminoglikozydy – podział, działanie i zastosowanie

Avatar placeholder
15.10.2020 14:37
Aminoglikozydy to grupa bakteriobójczych substancji, które mają podobny zakres aktywności.
Aminoglikozydy to grupa bakteriobójczych substancji, które mają podobny zakres aktywności. (123rf)

Aminoglikozydy to grupa bakteriobójczych substancji, które mają podobny zakres aktywności. Obejmuje on przede wszystkim bakterie Gram-ujemne. Antybiotyki aminoglikozydowe nie działają na bakterie beztlenowe. Co warto o nich wiedzieć?

spis treści

1. Co to są aminoglikozydy?

Aminoglikozydy, czyli antybiotyki aminoglikozydowe to grupa bakteriobójczych antybiotyków, które znajdują zastosowanie w leczeniu zakażeń wywołanych przez tlenowe pałeczki Gram-ujemne i niektóre szczepy S.aureus, S. epidermidis, P. aeruginosa i M. tuberculosis.

Antybiotyki aminoglikozydowe to aminocukry połączone wiązaniami glikozydowymi z aglikonem, którym jest najczęściej aminocyklitol. Większość z nich to naturalnie występujące substancje wytwarzane przez promieniowce z rodzaju Streptomyces oraz Micromonospora.

Związki uzyskane z promieniowców z rodzaju Streptomyces i ich półsyntetyczne pochodne mają w nazwie międzynarodowej końcówkę „mycin”, a w nazwie polskiej - „mycyna”. Z kolei związki otrzymane z promieniowców Micromonospora cechuje końcówka w nazwie międzynarodowej „micin” , w polskiej „micyna”.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Do grupy aminoglikozydów między innymi należą:

  • pochodne naturalne: neomycyna, gentamycyna, streptomycyna, sisomycyna, kanamycyna, tobramycyna
  • pochodne półsyntetyczne: amikacyna, dibekacyna, netelmicyna. Pierwszym aminoglikozydem była odkryta w 1943 rokustreptomycyna. Albert Schatz, w laboratorium Selmana Waksmana na Uniwersytecie Rutgersa, wyizolował ją z hodowli promieniowca Streptomyces griseus.

Dziś aminoglikozydy dzieli się na:

  • aminoglikozydy I generacji. To streptomycyna, paromomycyna, neomycyna, kanamycyna,
  • aminoglikozydy II generacji. To gentamycyna, netylmycyna, sisomycyna, tobramycyna, amikacyna,
  • aminoglikozydy III generacji. To daktynomycyna, sepamycyna.

2. Działanie aminoglikozydów

Działanie aminoglikozydów, które wynika ze struktury chemicznej, polega na zakłócaniu syntezy białek bakteryjnych, w tym wchodzących w skład błony komórkowej. Antybiotyki z tej grupy nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, nie ulegają biotransformacji. Są wydalane przez nerki z moczem oraz przez wątrobę z żółcią, w stanie niezmienionym.

Jeśli chodzi o włączenie antybiotyków aminoglikozydowych do leczenia, lepiej jest podać jednorazowo większą dawkę leku niż stosować niewielkie dawki przez wiele dni. Ma to związek z tym, że skuteczność działania aminoglikozydów nie zależy od utrzymywania się stężenia powyżej minimalnego hamującego przez dłuższy czas, a od szczytowego, to jest najwyższego stężenia leku w miejscu działania.

Aminoglikozydy działają na:

Aminoglikozydy są nieaktywne wobec:

  • bakterii beztlenowych,
  • pałeczek niefermentujących,
  • bakterii atypowych, np. Chlamydia czy Mycoplasma.

3. Zastosowanie antybiotyków aminoglikozydowych

Aminoglikozydy są związkami bakteriobójczymi o działaniu zależnym od stężenia, wykazującymi efekt poantybiotykowy. Z uwagi na dużą efektywność, ale i toksyczność, stosuje się do leczenia zakażeń o ciężkim przebiegu. Wykorzystuje się je do leczenia między innymi:

4. Działania niepożądane

Aminoglikozydy należą do antybiotyków toksycznych. Są najbardziej niebezpieczne dla niemowląt i ludzi w wieku starczym. Wykazują:

  • ototoksyczność, czyli mogą prowadzić do uszkodzenia ucha wewnętrznego i wywołać zaburzenia słuchu oraz równowagi. Ponieważ aminoglikozydy dobrze przenikają przez łożysko, mogą powodować uszkodzenie słuchu u płodu,
  • nefrotoksyczność, ponieważ uszkadzają komórki miąższu nerek. Objawy te są odwracalne. Oznacza to, że po odstawieniu leku następuje ich regeneracja,
  • działanie kuraropodobne. Mogą wywołać blok nerwowo - mięśniowy,
  • szkodliwe działanie na układ krążenia. Wpływają na ciśnienie krwi, zmniejszają rzut serca, działają depresyjnie na serce,
  • szkodliwe działanie na układ pokarmowy, ponieważ uszkadzają śluzówkę i kosmki jelitowe. Powodują nadżerki i owrzodzenia, upośledzają wchłanianie witaminy A, D i B, prowadzą do obniżenia cholesterolu w ustroju.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze