Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Magdalena Pikul

Czas protrombinowy (PT) - sposób oznaczania, normy, interpretacja wyników

Avatar placeholder
10.08.2021 12:34
Czas protrombinowy (PT) - sposób oznaczania, normy, interpretacja wyników
Czas protrombinowy (PT) - sposób oznaczania, normy, interpretacja wyników

Badanie czasu PT, czyli czasu protrombinowego, jest używane do oceny zewnątrzpochodnej drogi aktywacji układu krzepnięcia, co jest uwarunkowane zawartością w osoczu czynników krzepnięcia V, VII, X, a także protrombiny i fibrynogenu. Wynik pomiaru czasu protrombinowego można wyrażać w różny sposób (w sekundach, procentach normy czy INR). Jego badanie jest wykorzystywane przede wszystkim w monitorowaniu leczenia przeciwkrzepliwego za pomocą doustnych antykoagulantów, ale także w diagnostyce chorób wątroby oraz nabytych i wrodzonych skaz krwotocznych.

spis treści

1. Wskazania do oznaczenia czasu protrombinowego (PT)

Określanie czasu wskaźnika protrombinowego jest wykonywane podczas diagnostyki chorób wątroby, monitorowowania leczenia antykoagulantami przyjmowanymi doustnie oraz w diagnostyce wrodzonych i nabytych skaz krwotocznych.

Oznaczanie czasu wskaźnika protrombinowego powinno zostać wykonane po przebyciu zabiegów operacyjnych, u osób cierpiących na nowotwory, a także w przypadku złamania nóg lub miednicy. Wykonuje się go także po przejściu zapalenia i zakrzepicy żył głębokich kończyny dolnej. Czas wskaźnika protrombinowego jest także oznaczany u  kobiet:

  • będących w ciąży i po porodzie,
  • przyjmujących doustną antykoncepcję,
  • przyjmujących hormonalną terapię zastępczą,
  • otyłych i posiadających masywne żylaki.
Zobacz film: "Badania krwi - TSH"

Wartość tego wskaźnika zależy od obecności we krwi fibrynogenu II, V, VII, X. Czas protrombinowy pozwala ocenić sprawność funkcjonowania krzepnięcia krwi, która zależniona jest od czynników, występujących poza naczyniami krwionośnymi, a wytwarzanymi w wątrobie.

Czas protrombinowy można przedstawić jako procent aktywności protrombiny, wyliczany z krzywej rozcieńczeń osocza prawidłowego. Można także wyrazić go w sekundach, jako różnicę między czasem protrombinowym pacjenta i osoczem kontrolnym. Norma w jego przypadku to 13-17 sekund lub 0,9-13 INR lub 80-120 proc.

9 najważniejszych badań, które powinna wykonać każda kobieta
9 najważniejszych badań, które powinna wykonać każda kobieta [10 zdjęć]

O tym, że zdrowie jest najważniejsze, nie musimy nikogo przekonywać. Każda pacjentka powinna pamiętać

zobacz galerię

2. Przebieg badania czasu protrombinowego

Do badania czasu protrombinowego pobiera się próbkę krwi żylnej, najczęściej z żyły łokciowej. Na badanie krwi pacjent powinien zgłosić się na czczo, po przynajmniej 8-godzinnej przerwie od ostatniego posiłku.

Pobraną krew umieszcza się w probówce, która zawiera 3,8% roztworu cytrynianu sodu. Stosunek osocza do cytrynianu powinien wynosić 9:1. Do płynu dodaje się tromboplastynę tkankową i jony wapnia, a następnie mierzy czas od ich dodania do uzyskania skrzepu krwi w probówce.

Obecnie istnieje bardzo wiele modyfikacji tej metody z użyciem analizatorów automatycznych, co pozwala na uzyskiwanie bardziej miarodajnych wyników.

3. Interpretacja wyników czasu protrombinowego

Prawidłowy wynik badania czasu protrombinowego wynosi 12-16 sekund i jest zależny w dużej mierze od aktywności dodanej tromboplastyny. Z tego względu wynik rzadko jest podawany w sekundach. Natomiast może on być wyrażony w inny sposób jako:

  • wskaźnik protrombinowy - czyli stosunek czasu kontrolnego do czasu badanego, najczęściej wyrażony w procentach; wyliczany jest według wzoru: PT kontrolny (sek.)/PT osoby badanej (sek.) x 100%; powinien on wynosić od 80 do 120%;
  • współczynnik protrombinowy – PT osoby badanej (sek.)/PT kontrolny (sek.);
  • międzynarodowy współczynnik znormalizowany (wskaźnik INR) - czyli wartość współczynnika protrombinowego podniesiona do potęgi ISI, która odzwierciedla aktywność użytego preparatu tromboplastyny (najczęściej używany jest pierwotny wzorzec tromboplastyny IRP 67/40). W warunkach prawidłowych INR wynosi 0,9 - 1,3; w praktyce do monitorowania leczenie doustnymi antykoagulantami stosowany jest wyłącznie wskaźnik INR.

3.1. Zbyt wysoki wskaźnik protrombinowy

Do wydłużenia czasu protrombinowego PT (podwyższenia INR) dochodzi w przypadku:

  • niedoborów witaminy K;
  • leczenia doustnymi antykoagulantami – są to antagoniści witaminy K, pochodne kumaryny, jak acenokumarol i warfaryna; przy leczeniu tymi substancjami wartość INR powinna mieścić się w granicach 2,0 - 3,5 w zależności od sytuacji klinicznej;
  • niedoborów czynników krzepnięcia II, V, VII, X;
  • dużych niedoborów fibrynogenu;
  • przewlekłych chorób miąższu wątroby – w ich przebiegu dochodzi do upośledzenia syntezy niektórych czynników krzepnięcia; oznaczanie PT jest w tym przypadku czułym wskaźnikiem stanu wątroby;
  • zaburzeń polimeryzacji fibrynogenu;
  • obecności inhibitorów krzepnięcia;
  • rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC).

3.2. Zbyt niski wskaźnik protrombinowy

Zbyt długi czas protrombinowy może świadczyć o zakrzepicy, która w połowie przypadków przebiega bezobjawowo i polega na powstaniu zakrzepu w żyle. Może to być także oznaką nadkrzepliwości (trombofilii), która jest skłonnością do powstawania zakrzepów wewnątrz tętnic lub żył głębokich.

Zbyt krótki czas protombinowy może także świadczyć o zwiększonej aktywności czynnika VII. Co więcej, skrócenie tego czasu  można odnotować także w okresie okołoporodowym.

Zobacz także:

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Czas kaolinowo-kefalinowy (ATPP)
Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze