Leukopenia – przyczyny, objawy i leczenie
Leukopenia to zbyt mała liczba białych krwinek. Mówi się o niej, gdy obserwuje się spadek liczby leukocytów poniżej normy. Stan ten może przebiegać bezobjawowo, ale często towarzyszy mu osłabienie systemu odpornościowego organizmu z towarzyszącymi licznymi infekcjami. Co warto o nim wiedzieć?
1. Co to jest leukopenia?
Leukopenia, leukocytopenia to stan hematologiczny, który objawia się obniżeniem liczby leukocytów we krwi obwodowej. Fizjologicznie białe krwinki występują w ilości od 4 000 do 10 000 w 1 mm3 krwi obwodowej. Ich liczba zmienia się z wiekiem: jest nieco mniejsza u dorosłych. Ich liczbę poniżej 4 000 w 1 mm3 krwi nazywa się leukopenią.
Leukocyty (białe krwinki, white blood cells, WBC) to krwinki, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Są produkowane w szpiku kostnym, śledzionie, węzłach chłonnych i grasicy. Wiadomo, że niemal nie mają barwy, posiadają zdolność ruchu i żyją od kilku dni do nawet do 20 lat.
Dzięki ich obecności organizm może walczyć z patogenami chorobotwórczymi. Oznacza to że niski poziom leukocytów prowadzi do osłabienia układu odpornościowego, a niedobór zwiększa ryzyko rozwoju ciężkich infekcji.
Leukocyty dzielą się na:
- granulocyty,
- limfocyty,
- monocyty.
Odmianą leukopenii jest neutropenia, charakteryzująca się spadkiem liczby krążących we krwi granulocytów obojętnochłonnych.
2. Przyczyny leukopenii
Leukopenia może być wywołana przez różne czynniki, od banalnych po poważne i zagrażające życiu. Może to być:
- niedawno przebyta infekcja wirusowa, na przykład przeziębienie lub grypa,
- nieprawidłowy rozwój linii komórkowej w szpiku czerwonym,
- przewlekłe choroby krwi i szpiku kostnego (w tym białaczki),
- niektóre rodzaje raka,
- ostre i przewlekłe zatrucia substancjami organicznymi (np. rozpuszczalniki, farby olejne),
- choroby powodujące powiększenie śledziony (np. nadciśnienie wrotne, przewlekłe choroby wątroby),
- ciężkie przewlekłe niedożywienie,
- ciężki przewlekły stres,
- wpływ przewlekle stosowanych leków, niedawno przebyta radioterapia lub chemoterapia,
- nadczynność tarczycy,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- niedobór kwasu foliowego, niedobór minerałów, takich jak cynk czy miedź,
- choroby pasożytnicze,
- choroby autoimmunologiczne, reumatoidalne zapalenie stawów,
- sepsa,
- wrodzone niedobory odporności,
- zakażenie wirusem HIV.
Leukopenia jest pierwszym objawem uszkodzenia szpiku, kolejnymi są małopłytkowość i następnie anemia.
3. Objawy niedoboru leukocytów
Niewielki niedobór leukocytów zwykle nie wywołuje żadnych niepokojących objawów. To dlatego tak często leukopenia wykrywana jest przez przypadek podczas badania morfologicznego krwi.
Większe niedobory leukocytów mogą wywołać:
- nawracające infekcje,
- afty i owrzodzenia w jamie ustnej,
- stany podgorączkowe i gorączkę,
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- anemia, przedłużone krwawienia miesięczne u kobiet,
- bóle głowy,
- osłabienie, zmęczenie,
- rozchwianie emocjonalne.
Najcięższą odmianą leukopenii jest agranulocytoza. W skrajnych przypadkach niedoboru leukocytów może dojść do braku białych krwinek we krwi lub obecności ich śladowych ilości. To stan bezpośredniego zagrożenia życia, który wymaga niezwłocznej hospitalizacji.
W przypadku agranulocytozy (neutrofile poniżej 500/ul) pojawiać się mogą gwałtownie postępujące, zagrażające życiu infekcje, takie jak: grzybicze zapalenia dolnych dróg oddechowych, sepsa czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
4. Leczenie leukopenii
W celu wykrycia pierwszych nieprawidłowości związanych z leukopenią, wykonuje się badanie morfologii krwi obwodowej. Krew do badania poziomu leukocytów pobierana jest zazwyczaj z żyły, zwykle z wnętrza łokcia. Warto pamiętać, że niektóre leki mogą zmieniać ilość leukocytów i wpływać tym samym na wynik badania. Leukopenia nie jest chorobą samą w sobie, lecz jest objawem dysfunkcji układu białokrwinkowego.
W leczeniu najważniejsze jest ustalenie jej przyczyny. To ważne, ponieważ od tego zależy wybór sposobu i metody terapii. Kluczowe staje się przeprowadzenie diagnostyki i postawienie diagnozy. Jeżeli przyczyną jest niedawno przebyta infekcja wirusowa, wystarczy dać organizmowi czas na regenerację. Po kilku tygodniach liczba białych krwinek powinna wrócić do normy.
Jeśli leukopenia jest wywołana przez chorobę, należy skupić się na jej leczeniu. W trudnych sytuacjach podaje się czynnik wzrostu granulocytów (G-CSF) w zastrzykach, który pobudza granulocyty w szpiku do podziału i wzrostu i pojawienia się w krwiobiegu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.