Limfocyty - charakterystyka, typy, badanie, normy, wskazania
Skuteczna walka organizmu z drobnoustrojami nie byłaby możliwa bez limfocytów. Ich niedobór może oznaczać zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego. Monitorowanie poziomu limfocytów to jedno z podstawowych elementów badania krwi. Dowiedz się, co oznaczają białe krwinki i jakie są ich normy w organizmie.
1. Czym są limfocyty?
Limfocyty to rodzaj leukocytów czyli białych krwinek, należących do układu odpornościowego i mających zdolność do swoistego rozpoznawania antygenów. Ich główną funkcją jest ochrona organizmu przed wirusami, grzybami oraz bakteriami. Mają zdolność do rozpoznawania antygenów. Zarówno zbyt mała liczba, jak i nadmiar mogą świadczyć o tym, że z organizmem dzieje się coś niepokojącego.
Ludzki organizm wyposażony jest w solidny mechanizm obronny przez zagrożeniami. Istotnym elementem struktury są biale krwinki, a w szczególności zawarte w nich limfocyty.
Poziom limfocytów jest zależny m.in. od wieku pacjenta. Poszczególne normy mogą się więc różnić w zależności od przedziału wiekowego. U osoby dorosłej prawidłowa ilość limfocytów powinna wynosić około 20–40% krwi. W przypadku, gdy u dorosłego ilość ta jest mniejsza niż 1500 komórek na jeden mikrolitr, a w przypadku dzieci wynosi mniej niż 3000 oznacza to limfopenię. Regularne monitorowanie poziomu limfocytów pozwoli określić nieprawidłowości związane z działaniem układu odpornościowego, pogłębienie diagnostyki oraz rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.
Limfocyty to komórki o wielkości 6-15 mikrometrów. Zawierają one stosunkowo duże komórkowe jądro i niewielką ilość cytoplazmy. Są wytwarzane w szpiku kostnym. Najwięcej limfocytów zlokalizowanych jest w węzłach limfatycznych, migdałkach i śledzionie.
1.1. Limfocyty B i T
Wyróżniamy limfocyty B oraz T. Pierwsze z nich są nazywane szpikozależnymi i powstają w szpiku kostnym. Są odpowiedzialne za produkcję przeciwciał, czyli humoralną odpowiedź odpornościową. Z kolei limfocyty T, czyli grasiczozależne, są produkowane w szpiku kostnym, następnie migrują do grasicy, gdzie następuje ich dojrzewanie. Stąd wędrują do krwi obwodowej i narządów limfatycznych. Zadaniem limfocytów T jest wytwarzanie przeciwciał IgA, IgG oraz IgE, które walczą z komórkami nowotworowymi i stanami zapalnymi.
Limfocyty T można podzielić na pięć typów:
- limfocyty Th – ich rola to wspomaganie układu immunologicznego poprzez wytwarzanie cytokiny (białka, które pobudza komórki biorące udział w immunologicznej reakcji);
- limfocyty TC – zabijają docelowe komórki;
- limfocyty – Tyδ – uczestniczą w przeciwnowotworowej i przeciwzakaźnej rekacji;
- limfocyty NKT – zajmują się zabijaniem niepożądanych komórek.
Spośród limfocytów B możemy wyróżnić:
- limfocyty B1 – „oczyszczają” organizm z komórek, które w naturalny sposób obumierają, a także produkują immunoglobuliny lgM;
- limfocyty B2 – odpowiadają za rozpoznawanie antygenów, wytwarzanie przeciwciał i zapamiętywanie antygenów.
Istnieje jeszcze grupa komórek, tzw. limfocytów NK. Ich zadaniem jest likwidacja m.in. komórek nowotworowych, które nie mogły zostać zwalczone przez limfocyty Tc. Dzięki wydzielaniu cytokin, czyli cząsteczek białkowych, oddziałują również na pracę innych komórek układu immunologicznego.
2. Czym grozi nieprawidłowy poziom limfocytów?
Zbyt niski lub zbyt wysoki poziom limfocytów we krwi może świadczyć o poważnych chorobach.
2.1. Podwyższony poziom limfocytów we krwi
Jeśli poziom limfocytów jest zbyt wysoki należy zrobić dodatkowe badania. Nadmiar limfocytów we krwi obwodowej, zwany limfocytozą, nigdy nie powinien być lekceważony. Może być objawem stanu zapalnego towarzyszącego różnym chorobom infekcyjnym. Wzrost limfocytów można zaobserwować u osób chorujących np. na grypę, różyczkę, gruźlicę, krztusiec, mononukleozę, opryszczkę lub ostrą białaczkę limfatyczną.
Zbyt duża liczba limfocytów może świadczyć o:
- zaburzeniach autoimmunologicznych;
- infekcjach (bakteryjnych, wirusowych);
- nowotworach układu limfatycznego lub krwi.
Podwyższony poziom limfocytów wymaga szybkiego leczenia. Im wcześniej postawi się diagnozę, tym większa szansa na powrót do pełni zdrowia.
2.2. Obniżony poziom limfocytów
Równie niepokojące może być zmniejszenie liczby limfocytów. Przyczyny tego stanu mogą być różne. Mniejszą ilość komórek układu odpornościowego można zauważyć w przypadku infekcji. Wpływ może mieć także silny stres. Obniżenie poziomu limfocytów obserwuje się również w wyniku przyjmowania niektórych leków, np. przeciwnowotworowych oraz przeciwzapalnych.
Limfopemia może się pojawić w przypadku poważniejszych chorób, np. białaczki i ziarnicy złośliwej. W wyniku obniżenia się limfocytów organizm staje się dużo bardziej podatny na działanie drobnoustrojów. Przyczyną obniżonej liczby limfocytów są przede wszystkim:
- schorzenia dziedziczne (np. zespół DiGeorge’a, zespół Wiskotta-Aldricha);
- anemia aplastyczna;
- choroby wirusowe (wirusowe zapalenie wątroby, AIDS);
- choroby autoimmunologiczne (toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane);
- białaczka;
- chłoniak;
- rak krwi;
- leki;
- stres;
- ntensywny wysiłek fizyczny.
Obniżony poziom limfocytów świadczy o osłabieniu układu odpornościowego. Przy przebytych chorobach lub w wyniku silnego stresu pomocne może okazać się zażywanie preparatów podnoszących odporność.
3. Jak wygląda badanie poziomu limfocytów?
Badanie limfocytów często wykonywane jest przy okazji innych badań. Badanie to może być wykonywane czasami w nagłych przypadkach, ale także w celu monitorowania stanu pacjenta. Oznaczanie poziomu limfocytów bywa niezbędne, gdy pojawiają się objawy ogólne u pacjenta.
Do badania pobierana jest próbka krwi, najczęściej z żyły łokciowej. Na badanie należy zgłosić się na czczo. Na wynik badania poziomu limfocytów ma wpływ kilka czynników, a przede wszystkim tryb życia. Dlatego też kilka dni przed wykonaniem badania nie należy zmieniać aktywności fizycznej, pożywienia.
Należy zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce wykonującej badanie o przyjmowanych lekach i suplementach. Mogą one wpływać znacząco na wynik badania oraz powodować zwiększone krwawienie po badaniu. Przed badaniem należy także zgłosić, czy występuje uczulenie na lateks oraz wszelkie dolegliwości, które pojawiły się kiedykolwiek wcześniej przy pobieraniu krwi.
PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT
Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:
- Podwyższone limfocyty - to białaczka? - odpowiada lek. Agnieszka Barchnicka
- Badanie limfocytów przy niedoczynności tarczycy - odpowiada dr n. med. Marek Derkacz
- Polimorfizm limfocytów - odpowiada lek. Aleksandra Witkowska
4. Jakie są normy poziomu limfocytów?
Liczba limfocytów zmienia się wraz z wiekiem. Wartości referencyjne w zależności od wieku wynoszą:
- noworodki do 3 dnia życia: 1,6 - 7,4 x 109/l;
- noworodki do 4 roku życia: 1,6 - 6 x 109/l;
- noworodki od 5 do 28 dnia życia: 2,8 - 9 x 109/l;
- niemowlęta od 1 do 4 tygodnia: 2,9 - 9,1 x 109/l;
- niemowlęta 6 miesięczne: 4 - 13,5 x 109/l;
- 1 rok życia: 4,0 - 10,5 x 109/l, 61%;
- 4 rok życia: 2,0 - 8,0 x 109/l, 50%;
- 6 rok życia: 1,5 - 7,0 x 109/l, 42%;
- 10 rok życia: 1,5 - 6,5 x 109/l, 38%;
- 21 rok życia: 1,0 - 4,8 x 109/l, 20 - 45%;
- dorośli: 1,0 - 4,5 x 109/l, 20 - 45%.
Poziom limfocytów zmienia się także w różnych stanach patologicznych. Poziom limfocytów poniżej normy może być wywołany przez chłoniaka. Przyczyną limfocytów poniżej normy jest również rak kości i białaczka.
Gdy w morfologii okaże się, że mamy podwyższone limfocyty. Należy wykonać inne badania, ponieważ podwyższone limfocyty mogą świadczyć zarówno o prostych infekcjach, jak i poważnych chorobach, jak np. nowotwór. Dlatego też wysokość podwyższonych limfocytów zależy od tego, co jest przyczyną tego stanu. Czasem przyczyną podwyższonych limfocytów są np. choroby autoimmunologiczne.
Istnieje wiele możliwych przyczyn podwyższonej liczby limfocytów. Niektóre z podstawowych przyczyn wysokiej liczby limfocytów to grypa i ospa wietrzna. Podwyższone limfocyty we krwi to również wynik m.in. gruźlicy i świnki. Różyczka, bruceloza i opryszczka to również przyczyny podwyższonych limfocytów. Podwyższone limfocyty to również efekt ostrej białaczki limfoblastycznej i mononukleozy.
Niektóre leki oraz transfuzja krwi mogą również doprowadzić do ponadnormatywnego wzrostu liczby limfocytów.
5. Kiedy należy zbadać poziom limfocytów?
Poziom limfocytów badany jest z różnych powodów. Może być wykonywany w celach profilaktycznych lub gdy pojawia się podejrzenie istnienia jakieś choroby czy zatrucia. To badanie krwi wykonywane jest także do oceny skuteczności leczenia niektórymi farmaceutykami oraz w celu informacji, czy stan pacjenta polepsza się, czy pogarsza. Do typowych wskazań do wykonania badania liczby limfocytów zaliczamy:
- obecność bakterii we krwi;
- przewlekła białaczka;
- limfocytopenia;
- limfocytoza;
- mononukleoza;
- SARS – ostry zespół oddechowy;
- osłabiony układ odpornościowy.
Często zdarza się, że badanie poziomu limfocytów bywa wykonane ponownie. Ma to na celu potwierdzenie lub zaprzeczenie otrzymanym wcześniej wynikom. Należy pamiętać, że samo podwyższenie limfocytów nie jest wynikiem świadczącym o danej choroby. Konieczne jest jednak znalezienie przyczyny podwyższonego poziomu limfocytów.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.