Posiew moczu - wskazania, przebieg badania i interpretacja wyników
Posiew moczu to badanie, które polega na bakteriologicznej ocenie obecności, rodzaju bakterii, a także określeniu ich ilości. Wykonuje się je zarówno z powodu infekcji układu moczowego, oraz profilaktycznie u kobiet w ciąży. Co ważne, cena posiewu moczu nie jest wysoki, zaś samo badanie skutecznie pomaga przy wyborze metody leczenia różnych dolegliwości.
1. Co to jest posiew moczu?
Posiew moczu polega na pobraniu próbki moczu, naniesieniu jej na podłoże hodowlane i umieszczeniu w odpowiednich warunkach, co skutkuje wzrostem i namnażaniem bakterii (lub innych mikroorganizmów), taki proces pozwala rozpoznać występujące bakterie.
Następnie możliwe jest badanie wrażliwości mikroorganizmów wykrytych w moczu, na wybrane antybiotyki, co umożliwia wybranie odpowiedniej metody leczenia. Cena posiewu moczu wynosi zazwyczaj około kilkudziesięciu złotych.
Posiew moczu wykonywany jest na zlecenie lekarza, w przypadku pojawienia się objawów mogących świadczyć o zakażeniu układu moczowego. Dodatkowo, badanie moczu na posiew zlecane jest w celu potwierdzenia skuteczności podjętego leczenia. Badanie bakteriologiczne moczu jest zalecane również u kobiet w ciąży.
2. Wskazania do wykonania posiewu moczu
Posiew moczu wykonuje w przypadku wystąpienia infekcji układu moczowego lub podejrzenia zakażenia układu moczowego. Badanie to jest zalecane także u kobiet w ciąży, nawet wtedy, gdy nie występują objawy wskazujące na infekcję układu moczowego. Badanie to wykonuje się, aby wykluczyć obecność bakterii, które mogłyby stanowić zagrożenie dla rozwijającego się dziecka. W takiej sytuacji cena posiewu moczu nie powinna nas odstraszać od wykonania badania.
Na infekcję układu moczowego mogą wskazywać takie objawy, jak: częste uczucie parcia na mocz, ból przy oddawaniu moczu, oraz częste oddawanie moczu w małych ilościach. Nie istnieją przeciwskazania do przeprowadzenia posiewu moczu.
Badanie ogólne moczu ma na celu sprawdzenie jego poszczególnych składników oraz cech i otrzymanie informacji o ogólnym stanie zdrowia pacjenta. Istotne są: kolor, przejrzystość, zapach (aktualnie nie jest on badany, choć niekiedy może stanowić element diagnostyczny, np.: charakterystyczny mysi zapach pieluch w fenyloketonurii), ciężar właściwy oraz odczyn moczu. W przypadku badania moczu sprawdza się także zawartość glukozy, białka, azotyn, esterazy leukocytów i ketonów.
Przed badaniem nie należy spożywać produktów, które mogą barwić mocz, takich jak jeżyny, buraki i rabarbar. Nie powinno się też intensywnie ćwiczyć. Ponadto, nie poleca się robić posiewu w trakcie miesiączki, a przed badaniem powinno się poinformować lekarza o przyjmowanych lekach i posiaanych schorzeniach, szczególnie istotne są tu zakażenia układu moczowego.
3. Jak przebiega badanie?
W celu przeprowadzenia badania bakteriologicznego moczu, należy najpierw pobrać mocz w odpowiedni sposób. Najczęściej stosowaną techniką pobierania moczu do badania jest tzw. metoda środkowego strumienia moczu , która wykonana w odpowiedni sposób minimalizuje zanieczyszczenie próbki florą fizjologiczną (czyli bakteriami, które normalnie bytują w okolicach cewki moczowej i pochwy).
Przed pobraniem moczu należy zaopatrzyć się w specjalny jałowy pojemnik do przechowania próbki. Nie należy go otwierać aż do momentu badania.
Do badania najlepiej pobierać mocz poranny, oddany tuż po przebudzeniu. Przed samym pobraniem próbki należy dokładnie umyć narządy moczowo-płciowe wodą z mydłem oraz osuszyć je, najlepiej przy użyciu jałowej gazy. Nie należy używać żadnych środków dezynfekujących, gdyż mogą one hamować wzrost bakterii odpowiedzialnej za zakażenie i utrudnić a nawet uniemożliwić jej identyfikację.
Pierwszą porcję moczu należy oddać do toalety, następnie napełnić moczem pojemnik i resztę moczu oddać ponownie do toalety. Istnieją także inne metody pobierania moczu na posiew. Należą do nich:
- cewnikowanie - metoda polegająca na wprowadzeniu specjalnej cienkiej, gumowej „rurki” przez cewkę wprost do pęcherza i pobraniu próbki moczu
- aspiracja nadłonowa - metoda polegająca na nakłuciu pęcherza za pomocą igły przez podbrzusze i aspiracji moczu do strzykawki.
Obie te metody wykonywane są, gdy chory nie współpracuje lub nie może oddać moczu (np. z powodu uszkodzenia rdzenia kręgowego, uszkodzenia cewki moczowej lub innych przyczyn). W przypadku niemowląt mocz pobiera się do specjalnego plastikowego woreczka, naklejanego na krocze (z oczywistych powodów - kontaktu moczu ze skórą i narządami płciowymi dziecka, nie jest to zbyt miarodajna metoda i często w razie wątpliwych wyników, wymaga potwierdzenia).
W każdym przypadku próbka moczu powinna być jak najszybciej dostarczona do laboratorium. Należy dołączyć do niej karteczkę z nazwiskiem, imieniem oraz datą urodzenia osoby badanej. W laboratorium próbka moczu zostaje wysiana na różne podłoża. Jeżeli w moczu obecne są bakterie, namnożą się na tych podłożach, co ułatwi ich identyfikację, a także w razie potrzeby pozwoli na wykonanie antybiogramu, który określi ich wrażliwość na działanie konkretnych antybiotyków i pomoże ustalić optymalne leczenie.
Wyniki posiewu można odebrać po 2-3 dniach w formie opisu z dołączonym antybiogramem.
U osoby zdrowej mocz nie zawiera bakterii, a przynajmniej nie więcej niż 1000 na jeden mililitr moczu. Jeśli wynik przekracza 10000 bakterii/ml, badanie należy powtórzyć, natomiast jeśli jest większy niż 100000 oznacza to zakażenie układu moczowego wymagające leczenia.
4. Interpretacja wyników posiewu moczu
Wynik badania posiewu moczu uznaje się za prawidłowy, jeśli z pobranej próbki nie udało się wyhodować mikroorganizmów lub ich liczba jest niewielka (zazwyczaj za wartość graniczną uznaje się 10 000 CFU/ml – tzw. posiew ujemny. Wyhodowanie jednego gatunku drobnoustroju w ilości równej lub większej niż 100 000 CFU/ml uznaje się za wynik nieprawidłowy (tzw. posiew dodatni). Niezależnie od wyników, cena posiewu moczu pozostaje bez zmian.
W takiej sytuacji na wyniku badania umieszcza się nazwę wyhodowanego patogenu oraz (czasami) antybiogram, który określa wrażliwość mikroorganizmów na leki i pozwala dostosować odpowiednie leczenie.
Wynik posiewu moczu powinien być skonsultowany z lekarzem, który zdecyduje, czy konieczne jest podjęcie farmakoterapii (antybiotykami lub innymi lekami przeciwdrobnoustrojowymi). Jeżeli mamy zamiar skorzystać z prywtanej wizyty do ceny posiewu moczu należy doliczyć również koszt takiej konsultacji.
Dodatni wynik posiewu moczu nie zawsze jest wskazaniem do takiego leczenia, ponieważ może świadczyć jedynie o obecności bakterii w drogach moczowych, nie musi to stanowić podstawy do leczenia antybiotykiem. Dodatni wynik może także powstać na skutek nieprawidłowego pobrania próbki moczu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.