Badanie czucia powierzchownego – na czym polega?
Badanie czucia powierzchownego jest badaniem neurologicznym, które pozwala ocenić odczuwanie dotyku, bólu oraz temperatury. Zaobserwowane w toku jego przebiegu nieprawidłowości umożliwiają ustalić miejsce uszkodzenia układu nerwowego i zaplanować dalszą diagnostykę. Co warto wiedzieć?
1. Czym jest badanie czucia powierzchownego?
Badanie czucia powierzchownego jest elementem badania neurologicznego, które obejmuje ocenę takich elementów jak czucie dotyku, czucie bólu oraz czucie temperatury.
Na badanie czucia powierzchownego składa się:
- wywiad lekarski dotyczący rodzaju zgłaszanych objawów, ich lokalizacji, nasilenia, początku występowania dolegliwości oraz objawów towarzyszących, rodzinnej historii chorób, urazów i zabiegów,
- tak zwana obiektywna ocena zaburzeń czucia: na tym etapie lekarz przeprowadza testy, które opierają się na współpracy z pacjentem,
- badania obrazowe głowy lub rdzenia kręgowego, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, a także ocena przewodzenia impulsów w nerwach za pomocą badania elektroneurograficznego (ENG).
Zdarza się, że badanie czucia powierzchownego i głębokiego wymaga wykonania badań laboratoryjnych z krwi. To na przykład ocena stężeń elektrolitów czy badania genetyczne w przypadku podejrzenia choroby dziedzicznej.
Badanie czucia powierzchownego i głębokiego – jaka jest różnica?
Szczegółowe badanie neurologiczne obejmuje badanie czucia powierzchownego (dotyku, bólu, temperatury) i czucia głębokiego (ułożenia i wibracji, np. za pomocą dotknięć wibrującym kamertonem). Ma to związek z tym, że na czucie powierzchowne składa się czucie dotyku, ucisku, bólu oraz temperatury, zaś czucie głębokie to czucie położenia oraz wibracji.
2. Na czym polega obiektywne badanie czucia powierzchownego?
Jak przebiega procedura badania czucia powierzchownego? Podczas obiektywnego badania pacjent ma zasłonięte oczy, a procedurę przeprowadza się za pomocą:
- palców, młotka neurologicznego, kawałka papieru lub wacika (badanie czucia dotyku),
- delikatnych ukłuć innym ostrym przedmiotem (do badania odczuwania bólu),
- probówki z ciepłą wodą, kostką lodu (do badania czucie temperatury).
Schemat badania czucia powierzchniowego jest prosty: neurolog dotyka przedmiotami różnych partii skóry, a pacjent mówi, czy odczuwa dotyk, ból, zmieniającą się temperaturę. Oceny dokonuje się na symetrycznych okolicach ciała, czyli po dwóch stronach, na prawej i lewej ręce, nodze, a także po obu stronach tułowia.
Procedura badania czucia powierzchownego pozwala na określenie obszaru skóry, w obrębie którego odbiór bodźców jest zaburzony. Dzięki dokładnej ocenie czucia lekarz może wnioskować o miejscu uszkodzenia układu nerwowego oraz specyfice zaburzeń czucia i zaplanować dalszą diagnostykę.
3. Co to są zaburzenia czucia powierzchniowego?
Zaburzenia czucia obejmują różnego rodzaju nieprawidłowości w zakresie odbierania lub przekazywania do mózgu informacji o bodźcach, które docierają do organizmu.
Przyczyny zaburzenia czucia powierzchniowego i głębokiego
Mechanizm powstawania zaburzeń czucia zależny od wielu czynników. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że patologia pojawia się, gdy zostaje uszkodzony jeden z elementów tworzących drogę czuciową. Przypomnijmy, że impuls czuciowy biegnie od receptora (najczęściej zlokalizowanego w skórze), poprzez szlaki nerwowe do mózgu, gdzie informacja jest przetwarzana i uświadamiana.
Zaburzenia czucia powierzchownego obserwuje się w przypadku uszkodzeń nerwów obwodowych, korzeni tylnych rdzenia kręgowego czy dróg nerwowych wstępujących.
Do uszkodzenia drogi czuciowej może dojść na przykład po urazie kręgosłupa podczas wypadku lub też w przebiegu chorób, takich jak stwardnienie rozsiane lub zapalenie rdzenia kręgowego.
Objawy zaburzenia czucia powierzchniowego i głębokiego
W grupie zaburzeń czucia powierzchownego wyróżnia się:
- całkowite zniesienie czucia (całkowita znieczulica, np. brak czucia na skórze uda, brak czucia w ręce, nagły brak czucia w nogach),
- osłabienie czucia (niedoczulica, np. zaburzenia czucia w obrębie kończyn dolnych),
- nadwrażliwości na bodźce, to jest nadmierne, nieprzyjemne odczuwanie nawet niewielkich bodźców, które mogą zaburzać funkcjonowanie (przeczulica).
Zaburzenia czucia mogą przyjmować także postać samoistnego drętwienia, mrowienia, kłucia, pieczenia, które pojawiają się nawet bez zadziałania bodźca (parestezje).
Zaburzenia czucia głębokiego przejawiają się najczęściej problemami w obrębie koordynacji ruchowej (niezgrabność i brak płynności ruchów złożonych).
Zaburzenia czucia – tak powierzchownego, jak i głębokiego – są wskazaniem do wizyty u lekarza, ponieważ mogą być pierwszym objawem groźnych chorób. Ich wczesne wykrycie pozwala na włączenie leczenia.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.