Śródstopie – złamanie kości, a ból śródstopia – przyczyny, leczenie

Śródstopie to przednia część stopy, do której zalicza się stronę podeszwową, ale też grzbietową. Śródstopie jest częściej niż inne części stopy narażone na urazy, schorzenia ogólnoustrojowe. Ból śródstopia może powodować także styl życia. O czym może świadczyć ból w obrębie śródstopia? Jak dochodzi do złamań kości śródstopia, jak wygląda leczenie?

1. Czym jest śródstopie?

Śródstopie (łac. metatarsus) to bardzo ważna część stopy. Dzięki niemu możliwe jest utrzymanie równowagi w czasie chodzenia i stania. Składa się ono z 5 kości śródstopia, które położone są w stosunku do siebie równolegle. Kości te połączone są z innymi elementami stopy za pomocą stawów śródstopia – podstawa kości śródstopia z kośćmi stępu, a zakończenia kości śródstopia z palcami stopy. Każda z tych kości ma długi trzon, podstawę oraz głowę.

Gdzie jest śródstopie? Jak sama nazwa wskazuje, zlokalizowane jest ono w środkowej części stopy. Położone jest więc między stępem a palcami stopy.

2. Kości śródstopia

Kości w stopie dzielą się na kości stępu, kości palców stopy oraz kości śródstopia. Jaka jest anatomia kości śródstopia? Jak dokładnie wygląda budowa śródstopia? Jest ono zbudowane z kości długich. Nie mają one nazw, dlatego też w ich identyfikacji stosowana jest numeracja od (1 do 5).

Numerację zaczyna się od kości leżącej najbardziej przyśrodkowo:

• I kość śródstopia – jest nieco krótsza i grubsza niż pozostałe kości śródstopia. Charakteryzuje się także większą wytrzymałością. Pierwsza kość śródstopia połączona jest z paluchem (pierwszym palcem stopy).
• II kość śródstopia – jest najdłuższą ze wszystkich kości śródstopia. Złamania tej kości występują stosunkowo często, są najczęściej nieprzemieszczone.
• III kość śródstopia – ma trójkątną podstawę. Ta kość śródstopia jest dość częstą lokalizacją złamań.
• IV kość śródstopia – jest nieco krótsza od kości III. Najczęściej jej złamania są nieprzemieszczone.
• V kość śródstopia – piąta kość śródstopia zlokalizowana jest między kością sześcienną a małym palcem u nogi. Co charakteryzuje tę kość? Guzowatość w obrębie podstawy wyczuwalna na bocznej krawędzi stopy. Do złamania guzowatości V kości śródstopia najczęściej dochodzi podczas skręceń stawu skokowego i stopy.

Ze wszystkich 5 kości śródstopia, najczęściej złamaniu ulega V kość śródstopia. Choć jest niewielka, to jednak złamania mogą wystąpić w jej różnych miejscach. Złamana V kość śródstopia jest najczęściej diagnozowana u sportowców. Przy złamaniach V kości śródstopia, po zdjęciu gipsu zdarza się, że dochodzi do ponownego złamania.

3. Przyczyny bólu śródstopia

Statystyki wskazują, że częściej na urazy i ból śródstopia narażone są kobiety. Śródstopie może bardziej boleć przy pracy, która wymaga częstego stania, na bolące śródstopie często narzekają kobiety w ciąży. Urazy śródstopia diagnozowane są przy intensywnym wysiłku, podczas uprawiania sportu, np. przy sportach ekstremalnych polegających na znacznym obciążeniu stóp.

Niewygodne buty sportowe, np. do biegania, mogą także powodować ból śródstopia. Ból śródstopia od góry często wynika właśnie ze zbyt ciasnego lub nieprawidłowo dobranego obuwia. Ponadto śródstopie może zacząć boleć, jeśli doszło do urazu kości dla przykładu skręcenia, zwichnięcia i złamania. Przyczyną bólu może być stłuczenie śródstopia lub zmiażdżenie nogi.

Ból śródstopia przy chodzeniu może być spowodowany haluksami (duży palec mocno odchyla się w bok – paluch koślawy). Nie tylko haluks powoduje, że śródstopie boli, ponieważ taką dolegliwość może też powodować kontuzja stawu śródstopno-paliczkowego, płaskostopie czy ograniczenie zgięcia grzbietowego. Artretyzm może być również przyczyną kłującego bólu w stopie.

Dolegliwości śródstopia mogą być także przyczyną innych chorób. Śródstopie może boleć podczas chodzenia, ale wynika to z choroby ogólnoustrojowej, dla przykładu przewlekłej niewydolności żylnej, alkoholizmu czy cukrzycy. Kłopoty z chodzeniem mogą być skutkiem niedoboru witamin czy minerałów.

4. Złamanie kości śródstopia

Złamanie kości śródstopia to przerwanie ciągłości kości środkowej stopy, wskutek różnorodnych czynników, jak chociażby nadmierny wysiłek fizyczny czy uderzenie. Złamane śródstopie może być też konsekwencją upadku z wysokości.

Wyróżnia się następujące rodzaje złamań kości śródstopia:

• złamanie Jonesa – zwykle jest spowodowane przeciążeniem kości przez krzywe ustawienie stopy,
• złamanie zmęczeniowe – tzw. złamanie przeciążeniowe lub stresowe, wynikające z powtarzających się przeciążeń stopy,
• złamanie awulsyjne – jest to tzw. złamanie tenisisty, spowodowane nagłym napięciem mięśnia.

Złamania kości śródstopia dają podobne objawy bez względu na rodzaj złamania czy lokalizację urazu. Jak objawia się złamanie kości śródstopia?

Najczęstsze objawy złamania śródstopia to:

• silny ból stopy, który pogłębia się przy dotyku oraz przy próbie poruszania palcami stóp,
• ból kości w stopie nasilający się w trakcie chodzenia,
• ustępowanie bólu kości śródstopia przy odciążeniu stopy,
• spuchnięte śródstopie, obrzęki, zaczerwienienia, zasinienia oraz krwiaki podskórne.

Podskórne wylewy, ból czy opuchlizna śródstopia mogą być też objawem stłuczenia śródstopia.

Złamania w innych lokalizacjach stopy

Między kośćmi śródstopia a kością łódkowatą znajdują się kości klinowate, czyli kości stępu. Kości stępu są niezbędne do utrzymywania ciężaru ciała w pozycji stojącej. Na bocznym brzegu stępu zlokalizowana jest kość sześcienna. Ból w tej okolicy może wskazywać na złamanie. Złamanie kości sześciennej może prowadzić do skrócenia bocznego fragmentu stopy. Najczęściej spowodowane jest zgnieceniami uciskowymi.

W skład kości stępu stopy wchodzi też kość łódkowata, która tworzy uwypuklający się guz pod skórą. Złamania kości łódkowatej w stopie mają najczęściej postać złamań przeciążeniowych. Stopa z kolanem połączona jest przez kość piszczelową. To ona, spośród wszystkich kości długich, najczęściej ulega złamaniom. Jak długo zrasta się kość piszczelowa? Zwykle wymaga ona unieruchomienia na okres 6-8 tygodni.

4.1. Złamanie zmęczeniowe kości śródstopia

Złamanie zmęczeniowe kości śródstopia, w odróżnieniu od pozostałych rodzajów złamań, nie jest związane z nagłym urazem. Powstaje ono stopniowo, składają się na niego powtarzające się mikrourazy kości oraz zmęczenie mięśni. Cykliczne obciążenia doprowadzają w końcu do pęknięcia kości śródstopia. Dlatego też ten rodzaj kontuzji śródstopia, określany jest jako złamanie przeciążeniowe.

Najczęstszą przyczyną zmęczeniowego złamania kości śródstopia jest długotrwały wysiłek fizyczny, który nie jest odpowiednio dostosowany do możliwości trenującego. Ponadto przyczyną tego rodzaju złamania może być też brak właściwej rozgrzewki, zbyt krótka regeneracja między treningami, zbyt twarde podłoże podczas ćwiczeń oraz nieodpowiednie obuwie. Dlatego też kontuzja ta dotyka częściej osoby, które dopiero zaczynają przygodę ze sportem, niż profesjonalnych sportowców.

Inne możliwe przyczyny złamania zmęczeniowego kości śródstopia to otyłość, wady postawy, czy nadużywanie alkoholu oraz tytoniu.

5. Diagnostyka chorób śródstopia

W sytuacji, kiedy śródstopie boli, a żadne sposoby nie przynoszą spodziewanych efektów należy udać się do specjalisty, najlepiej do ortopedy. Podstawą do wykonania jakichkolwiek badań jest szczegółowy wywiad, na podstawie którego lekarz rozpoznaje możliwą przyczynę dolegliwości.

Z reguły lekarz zleca wykonanie badania RTG zwłaszcza, gdy jest podejrzenie złamania kości. Badaniem uzupełniającym badanie obrazu jest USG, czyli badanie ultrasonograficzne, dzięki któremu możliwa jest kontrola stanu miękkich tkanek.

6. Leczenie bólu śródstopia oraz złamań śródstopia

Bóle kości śródstopia mogą mieć wiele przyczyn. Najczęściej na początku, zanim zostanie rozpoznana przyczyna, przy chorobach śródstopia stosuje się domowe metody np. naprzemienne okłady zimne i ciepłe. Leczenie stłuczeń śródstopia może wymagać chwilowego unieruchomienia i chłodzenia stłuczonego miejsca. Dolegliwości bólowe mogą złagodzić także regularne okłady czy masaże strumieniami wody z prysznica.

Jednak domowe sposoby mogą nie wystarczyć zwłaszcza, gdy śródstopie jest eksploatowane codziennie. Może warto zastanowić się nad tym czy nasze obuwie jest wystarczająco wygodne. Pomocne mogą być także specjalne, żelowe poduszki na ból pod stopą. Chronią one śródstopie, odciążając jego kości, amortyzując oraz zwiększając komfort chodzenia. Przy intensywnym bólu kości śródstopia czy rwącym bólu w stopie można zażyć tabletki przeciwbólowe czy leki przeciwzapalne.

Śródstopie może boleć też z powodu zbyt długiego stania. Wówczas warto tego unikać i ograniczać obciążające je aktywności. Na ból w śródstopiu pomocna może być wkładka ortopedyczna. Często dopiero po przejściu pełnej rehabilitacji śródstopia, opierającej się na specjalistycznych zabiegach rehabilitacyjnych, mogą ustąpić występujące podczas chodzenia bóle śródstopia. Jakie zabiegi rehabilitacyjne są najczęściej stosowane? Są to np. jonoforeza, ultradźwięki, krioterapia, czyli leczenie zimnem.

Co w przypadku złamań? W wielu przypadkach wciąż stosuje się gips w złamaniu kości śródstopia. Ile czasu trwa zwykle takie unieruchomienie? Czas leczenia złamań kości śródstopia zależy od wielu czynników. Zwykle wyleczenie następuje po około 8 tygodniach.

Możliwe jest też leczenie złamań kości śródstopia bez gipsu. Zamiast niego często stosuje się specjalistyczne ortezy. Złamanie kości śródstopia z przemieszczeniem może natomiast wymagać operacyjnego zespolenia kości. Bowiem but ortopedyczny w złamaniu śródstopia stosowany jest tylko w określonych przypadkach.

7. Profilaktyka chorób śródstopia

Kontuzje śródstopia są częstą przypadłością osób aktywnych fizycznie. Dlatego też jedną z najważniejszych rzeczy, które można zrobić, by zapobiegać urazom śródstopia jest zachowanie właściwych zasad treningu.

Ważne jest, aby:

• Długość oraz intensywność ćwiczeń zawsze zwiększać stopniowo. Jest to istotne szczególnie wtedy, gdy dopiero rozpoczynamy treningi.
• Zadbać o właściwą regenerację. W harmonogramie treningowym należy uwzględniać czas na odpoczynek.
• Zadbać o właściwe obuwie. Prawidłowe dobranie butów chroni bowiem przed urazami śródstopia, ale też przed przybieraniem nieodpowiedniej postawy podczas biegu.
• Biegacze nie powinni trenować na zbyt twardej nawierzchni.
• Między treningami warto wykonywać rozluźniające, kilkuminutowe masaże, które zmniejszają napięcie mięśni stóp.
• W razie pojawienia się jakichkolwiek urazów, bólów stopy, należy zaprzestać treningów.

Najczęściej złamaniu ulega piąta kość śródstopia. Jak dbać o zdrowe kości śródstopia?Niezbędna jest tu odpowiednia dieta bogata w wapń, fosfor, białko oraz witamina D, a także regularna aktywność fizyczna.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.