Jałowa martwica kości – przyczyny, objawy i leczenie
Jałowa martwica kości u dorosłych i dzieci jest chorobą, która odpowiada za obumieranie fragmentów tkanki kostnej bez udziału bakterii, wirusów czy pasożytów. Choć początkowo nie jest bardzo dokuczliwa, zaniedbana może prowadzić do niepełnosprawności. Nie wolno jej lekceważyć. Jakie są jej przyczyny i objawy oraz możliwości leczenia?
1. Co to jest jałowa martwica kości?
Jałowa martwica kości u dzieci i dorosłych jest patologią, istotą której jest obumieranie fragmentów tkanki kostnej bez udziału patogenów, to jest bakterii, wirusów czy pasożytów. W miarę rozwoju choroby tkanka martwicza wchłania się, po czym jest zastępowana przez odbudowującą się tkankę kostną. Ta jednak nie jest pełnowartościowa, stąd podatna na deformacje.
Jałowa martwica kości najczęściej dotyczy dzieci i nastolatków, zwłaszcza chłopców. Choć proces chorobowy może dotyczyć wszystkich kości, zwykle obejmuje nasady rosnących kości i lokalizuje się w:
- guzie piętowym lub głowie II kości śródstopia,
- głowie kości udowej (choroba Perthesa),
- guzowatości kości piszczelowej, (choroba Osgooda i Schlattera).
2. Przyczyny jałowej martwicy kości
Przyczyny jałowej martwicy kości nie zostały ustalone. Specjaliści wyróżnili kilka czynników ryzyka rozwoju choroby. To między innymi:
- wiek. U dzieci i młodzieży naczynia krwionośne w obrębie rosnących kości nie są ze sobą połączone, a brak komunikacji pomiędzy naczyniami krwionośnymi sprawia, że niektóre fragmenty kości są słabo ukrwione, przez to niedotlenione i niedożywione,
- niedokrwienie fragmentu kości, co wynika z zaburzeń kostnienia, wad wrodzonych, przeciążenia, urazu,
- mikrourazy, do których dochodzi wskutek długotrwałego wykonywania czynności wywołujących drgania podczas uprawiania sportu czy pracy fizycznej,
- uraz, taki jak odłamanie fragmentu kości i jego przemieszczenie, co powoduje niedokrwienie odłamu,
- choroba kesonowa (choroba dekompresyjna), związana ze zbyt szybkim zmniejszeniu się ciśnienia otoczenia (np. nurkowie),
- zaburzenia metabolizmu lipidów,
- stosowanie glikokortykosteroidów i związane z tym zaburzenia hormonalne,
- nadużywanie lub uzależnienie od alkoholu.
3. Przebieg choroby i objawy jałowej martwicy kości
Jałowa martwica kości charakteryzuje się fazowym przebiegiem. Wyróżnia się 4 fazy choroby. To:
- faza początkowa. Wówczas nie zawsze pojawiają się symptomy patologii,
- faza jałowej martwicy, podczas której powstaje martwicza tkanka kostna,
- faza fragmentacji. Na tym etapie tkanka martwicza jest zastępowana nową kością,
- faza odbudowy i utrwalonych zmian, podczas której martwicza tkanka kostna zostaje zastąpiona nową tkanką kostną.
Jałowa martwica kości objawia się bólem związanym z wysiłkiem. Początkowo są to zaledwie niewielkie dolegliwości bólowe kończyny, z czasem ból jest silniejszy, co wymusza oszczędzanie kończyny (np. pojawia się utykanie). Charakterystyczne jest, że ból ustępuje po odpoczynku.
W przebiegu jałowej martwicy kości ból ma charakter miejscowy. Choroba Perthesa objawia się dolegliwościami bólowymi stawu biodrowego w pachwinie lub przedniej części uda. Ból może dotyczyć również stawu kolanowego.
Jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej - choroba Osgooda i Schlattera - objawia się bólem kości piszczelowej. W okolicy podkolanowej występuje obrzęk i ocieplenie skóry.
Jałowa martwica głowy II kości śródstopia związana jest z bólem i obrzękiem środkowej części stopy, jałowa martwica guza piętowego – pięty, a martwica kości księżycowatej nadgarstka ręki - choroba Kienböcka - ból i obrzęk nadgarstka.
Wraz z postępem choroby może pojawić się miejscowe ocieplenie, zaczerwienienie skóry lub obrzęk, zniekształcenie obrysów kończyny, ograniczenie zakresu ruchów w chorej kończynie, niekiedy także obrzękiem miejsca objętego procesem chorobowym.
4. Leczenie jałowej martwicy kości
Podejrzenie choroby wymaga konsultacji ortopedycznej, a po rozpoznaniu jałowej martwicy kości pozostawania pod opieką ortopedy przez cały okres leczenia. Jeśli chodzi o proces diagnostyczny, podstawę stanowi wywiad lekarski i badanie fizykalne. Pomocne są badania obrazowe, takie jak RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny stawu, badanie ultrasonograficzne (USG) stawu.
Leczenie jałowej martwicy kości opiera się przede wszystkim na zmniejszeniu obciążenia stawu. By zapobiec powstawaniu deformacji stosuje się aparaty i wyciągi, wkładki ortopedyczne, gipsy ćwiczebne. Wskazane są także różne zabiegi i ćwiczenia fizykoterapeutyczne kończyny. W zaawansowanych przypadkach wdrażane jest leczenie operacyjne.
Prawidłowo leczona choroba, wykryta w początkowym stadium, jest wyleczalna i trwa około kilkunastu miesięcy. Terapia jest konieczna. Zaniedbanie choroby może mieć poważne konsekwencje. Ponieważ tkanka martwicza pod wpływem ucisku nie tylko wywołuje ból, ale i ulega odkształceniu, konsekwencją choroby może być trwała deformacja kości, która może prowadzić do niepełnosprawności.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.