Odbudowa kości - na czym polega i ile trwa?

Odbudowa kości to proces odtwarzania pierwotnych parametrów w kości, która została uszkodzona przez procesy zapalne bądź zanikowe. Czy dieta może wpływać na odbudowę kości? W jakich sytuacjach wskazana jest odbudowa kości wyrostków zębodołowych szczęk (odbudowa kości pod implant)?

1. Na czym polega odbudowa kości?

Odbudowa kości, znana również jako regeneracja kości, to proces, w którym organizm naprawia i odtwarza uszkodzone lub utracone fragmenty tkanki kostnej. Tkanka kostna jest dynamicznym i żywym elementem organizmu, który jest stale poddawany procesom resorpcji (rozpadu) i odbudowy. Regeneracja kości jest istotna w przypadku urazów, złamań, chorób kostnych, a także w celu wsparcia rozwoju kości u dzieci i utrzymania zdrowia kości u dorosłych.

Proces odbudowy kości zachodzi poprzez udział różnych typów komórek, w tym osteoblasty i osteoklasty. Pierwsze z nich odpowiadają za produkcję kolagenu i są umiejscowione tam, gdzie odbywa się wzrostu lub przebudowa tkanki kostnej. Inicjują proces tworzenia się tkanki kostnej już na etapie życia prenatalnego (płodowego).

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Osteoklasty to z kolei pewnego rodzaju komórki żerne – makrofagi wywodzące się ze szpiku kostnego. Dzięki nim możliwa jest resorpcja, czyli rozpad tkanki kostnej. Osteoklasty wydzielają enzymy i kwasy, które rozpuszczają minerały w kości, uwalniając wapń i fosfor. To ważne, ponieważ umożliwia to przemodelowanie kości i utrzymanie równowagi między resorpcją a odbudową.

Warto zaznaczyć, że termin odbudowy kości może odnosić się również do zabiegu chirurgicznego, który to wykonywany jest zarówno w stomatologii (tzw. odbudowa kości wyrostków zębodołowych szczęk), jak i ortopedii.

Chirurdzy ortopedzi zazwyczaj wykonują operacje odbudowy u pacjentów, którzy po wypadkach czy poważnych urazach. Wskazaniem do wykonania operacji chirurgicznej są następujące sytuacje: utrata tkanki kostnej bądź zniszczenie powierzchni stawowych.

2. Jakie są przyczyny utraty masy kostnej?

Utrata masy kostnej może być spowodowana czynnikami całkowicie fizjologicznymi lub stanowić konsekwencję problemów zdrowotnych. Fizjologiczną resorpcję kości zaobserwować możemy na przykład u małych dzieci, gdy dochodzi u nich do wypadania zębów mlecznych. Patologiczna utrata masy kostnej wiąże zazwyczaj z:

• osteoporozą,
• stanem zapalnym,
• chorobą Pageta,
• osteopenią,
• martwicą.

Zanik kości szczęki, określany przez pacjentów jako zanik kości zębowej lub zanik kości zęba często stanowi wynik stanu zapalnego kości, choroby nowotworowej, paradontozy. Obecność tego problemu zaobserwować można również u niektórych pacjentów po ekstrakcji, czyli wyrwaniu zęba.

3. Kiedy konieczna jest odbudowa kości?

Zniszczenie powierzchni stawowych lub części tkanki kostnej na skutek złamania bądź zwichnięcia kości to powód, dla którego najczęściej przeprowadza się zabiegi chirurgiczne odbudowy kości w ortopedii. Nierzadko, pacjenci poddawani są zabiegom ze względu na niepoprawnie przeprowadzoną wcześniejszą operację.

W stomatologii zabieg odbudowy kości wyrostków zębodołowych szczęk jest niezbędny, jeśli pacjent planuje w przyszłości wszczepić implant zębowy. Czy boli, gdy specjalista wykonuje augumentację kości wyrostków zębodołowych? Nie, zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym, by pacjent nie odczuwał żadnych nieprzyjemności czy dyskomfortu.

4. Jakie są metody odbudowy kości?

Odbudowa kości to pojęcie, z którym na co dzień stykają się jednakowo ortopedzi, stomatolodzy, chirurdzy szczękowo-twarzowi, ale również periodontolodzy. U pacjentów po urazach powikłanych (podczas których doszło do utraty tkanki kostnej lub uszkodzenia powierzchni stawowych) specjaliści mogą zastosować różnego rodzaju materiały kościozastępcze.

Podczas zabiegów ortopedycznych wykorzystuje się materiały autogenne, czyli zawierające żywe komórki, a także allogenne, ksenogenne bądź allopastyczne (sztuczne). W tego rodzaju materiałach nie występują żywe komórki.

Najczęściej wykonywanymi zabiegami są przeszczepy autogenne. Najłatwiej się goją, choć ich zastosowanie obarczone jest ryzykiem powikłań. Na skutek wszczepienia tego rodzaju materiałów może dojść do rozwoju zakażenia, uszkodzenia nerwów czy zniekształceń pooperacyjnych. Materiały allogeniczne pozyskiwane są od nieżyjących osób.

Przy użyciu sterylizacji radiacyjnej, a także głębokiego mrożenia można zniwelować immunogenność tych preparatów. Materiały syntetyczne są niezwykle bezpieczne, a ich wszczepienie nie grozi przeniesieniem żadnych chorób. Przy wyborze preparatu należy się kierować właściwościami biomechanicznymi, które są wymagane dla konkretnej rekonstrukcji kostnej.

W przypadku stomatologii, odbudowa kości wyrostków zębodołowych szczęk jest zabiegiem przygotowującym do wstawienia implantu zębowego. Zwykle jest ona konieczna w implantologii, gdyż po ekstrakcji kości wyrostków zębodołowych mogą zanikać w szybkim tempie, a wstawienie implantu na miejsce usuniętego zęba wymaga solidnego fundamentu w postaci zdrowej i mocnej kości.

Taka odbudowa może być przeprowadzana różnymi metodami. Jedna z nich polega na przeszczepie własnej tkanki kostnej pacjenta pobranej najczęściej z talerza biodrowego (co wiąże się z koniecznością dodatkowego zabiegu).

Inna metodą jest wykorzystanie do odbudowy specjalnego materiału kościozastępczego lub kościotwórczego, który mieszany jest z własną tkanką kostną lub też krwią pacjenta, a następnie odbudowywane miejsce jest pokrywane specjalną błoną zaporową, dzięki której regenerowany obszar jest chroniony przed wrastaniem tkanek miękkich.

Metody te pozwalają na odbudowę kości nawet u pacjentów z bardzo dużym ubytkiem wyrostków zębodołowych. Po takiej odbudowie konieczne jest odczekanie co najmniej kilku miesięcy, zanim zakończą się procesy regeneracyjne.

Dopiero po tym czasie w miejscu zabiegu uzyskujemy pełnowartościową tkankę kostną, która stanowi doskonałe podłoże do dalszego leczenia implantologicznego.

Powikłania odbudowy kości pod implanty obejmują:

• niewystarczające odbudowanie się kości,
• opuchliznę po augmentacji kości,
• stan zapalny po przeszczepie kości szczęki,
• odrzucenie przeszczepu,
• bardzo długi okres gojenia po augmentacji kości,
• uszkodzenie sąsiednich zębów (w tej sytuacji ratunkiem może okazać się zabieg nadlewania zębów kompozytem, zastosowanie licówek z porcelany.

Augmentacja kości - cena

Warto wspomnieć również o cenach odbudowy kości szczęki. Wielu pacjentów zastanawia się, czy można wykonać odbudowę kości szczęki na NFZ. Niestety, nie. Zabieg ten nie jest przeprowadzany w ramach Nardowego Funduszu Zdrowia. Cena odbudowy kości zęba jest wysoka. Koszt zabiegu augmentacji kości zęba waha się w granicach 1000-1700 złotych.

4.1. Wszczepienie implantu zęba

Koszt pojedynczego implantu zębowego to średnio około 4000 złotych. Rozwiązanie to jest idealne dla pacjentów, którzy chcą odbudować ząb/zęby na stałe, a nie biorą pod uwagę uzupełnień protetycznych ruchomych (tzw. protez zębowych). Warto zaznaczyć jednak, że wszczepienie implantu czasem nie może się odbyć ze względu na przeciwwskazania takie jak ciąża czy nieustabilizowana cukrzyca.

Implant zęba - powikłania

Powikłania spowodowane wszczepieniem sztucznych zamienników korzeni zębów mogą obejmować:

• stan zapalny po wszczepieniu implantu (objawiać się może zaczerwienieniem, krwawieniem dziąseł, nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej, gorączką, bólem przy dotykaniu),
• odrzucenie implantu zęba (objawia się to zazwyczaj bardzo długim czasem gojenia, powiększeniem węzłów chłonnych, przedłużającym się stanem zapalnym, bólem gardła, gorączką, uporczywym bólem po wszczepieniu implantu zębowego).

Jak wyleczyć stan zapalny przy implancie? Przede wszystkim nie warto tego robić na własną rękę. Wskazana jest konsultacja stomatologiczna lub lekarska. Zwykle specjaliści zalecają stosowanie odkażających preparatów do płukania jamy ustnej oraz środków przeciwbólowych po zabiegu implantacji zęba.

5. Leki wspomagające odbudowę kości

Wśród najpopularniejszych leków wspierających odbudowę kości warto wyróżnić:

• bisfosfoniany – są to środki farmakologiczne wykazujące działanie zapobiegające utracie gęstości kości (hamują działanie komórek odpowiedzialnych za resorpcję kości). Wskazaniami do stosowania tych środków są następujące schorzenia związane z utratą masy kostnej: osteoporoza, wrodzona łamliwość kości, hiperkalcemia, szpiczak mnogi, choroba Pageta.
• denosumab – jako ludzkie przeciwciało monoklonalne klasy IgG2 skierowane przeciwko ligandowi RANK, działa poprzez hamowanie procesu resorpcji kostnej, czyli rozkładu tkanki kostnej przez komórki zwane osteoklastami. Lek najczęściej przepisywany jest chorującym na osteoporozę pacjentkom po menopauzie, które narażone są na ryzyko złamań kości i kręgów.
• teryparatyd – jest to hormon, który również wpływa na aktywność osteoblastów, stymulując proces budowy kości. Może być stosowany w leczeniu osteoporozy u kobiet i mężczyzn.

6. Czy dieta może wpływać na odbudowę kości?

Dieta może odgrywać niezwykle istotną rolę w procesie odbudowy kości. Dieta przy osteoporozie przewiduje produkty bogate w witaminę D, wapń, fosfor, witaminę K, witaminę C, potas oraz magnez. Osoby zmagające się z tą chorobą kości powinny pamiętać również ograniczeniu sodu.

Witamina D występuje w:

• tłustych rybach morskich,
• wątróbce,
• żółtkach jaj,
• mleku,
• grzybach.

Pomaga ona wchłaniać wapń z przewodu pokarmowego. Odpowiada także za utrzymanie odpowiedniego stężenia fosforu w organizmie. Wapń występujący w mleku i jego przetworach, rybach wędzonych, roślinach strączkowych, szpinaku, płatkach owsianych oraz zarodkach pszennych to najważniejszy materiał budulcowy kości i zębów.

Fosfor, który wraz łącznie z wapniem reguluje proces mineralizacji kości oraz zębów występuje w serach podpuszczkowych dojrzewających, rybach wędzonych, wątróbce, kaszach, otrębach, migdałach i suszonych owocach.

A jak powinna wyglądać dieta po złamaniach kości?. Pacjenci po urazach i kontuzjach nie powinni sięgać po produkty zawierające dużą ilość sodu, ponieważ sól zmniejsza przyswajanie wapnia. Produktami niewskazanymi są: dania typu fast food, wyroby garmażeryjne, chipsy, paluszki, słone wędliny, produkty marynowane i wędzone.

W procesie mineralizacji kości ogromną rolę odgrywają takie składniki odżywcze jak witamina K, witamina C czy witamina A. Zalecane jest zatem spożywanie brokułów, jarmużu, brukselki, roszponki, kapusty włoskiej czy szparagów. Kwasu askorbinowego warto szukać w papryce, cytrusach, pomidorach, szczypiorku oraz czarnej porzeczce.

7. Skutki niedoboru wapnia i witaminy D dla zdrowia kości

Niedobór witaminy D może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia kości. Witamina ta jest niezbędna do prawidłowego wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego oraz utrzymania odpowiedniego poziomu wapnia i fosforu we krwi, co ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu kostnego.

U osób dorosłych z niskim poziomem witaminy D w organizmie obserwuje się nie tylko przewlekłe zmęczenie, nawracające infekcje czy skurcze mięśni, ale również bardzo często schorzenia układu kostnego takie jak osteoporoza czy osteopenia. W przypadku małych dzieci niedobór witaminy D może doprowadzić do:

• krzywicy, czyli zaburzonej mineralizacji kości,
• zaburzeń wzrostu,
• deformacji stawów,
• próchnicy.

8. Czy odbudowa kości jest możliwa u osób starszych?

Tak, odbudowa kości jest możliwa u osób dojrzałych i w podeszłym wieku, choć proces ten może być trochę wolniejszy i wymagać specjalnej uwagi i opieki. Kości są dynamicznymi strukturami, które stale ulegają procesom rozpadu (resorpcji) i odbudowy (remodelingu).

Proces odbudowy kości polega na tworzeniu nowej tkanki kostnej w miejscach, gdzie stara tkanka uległa degradacji. Jeśli chodzi o zabieg operacji odbudowy kości u osób starszych, takie procedury również są przeprowadzane. Operacje ortopedyczne u pacjentów w starszym wieku to skutek nie tylko zwichnięć czy złamań, ale również nieprawidłowo przeprowadzonych zabiegów.

9. Zalecenia dotyczące zdrowego stylu życia wspierającego zdrowie kości

Istnieją pewne działania, które warto podjąć, aby wzmocnić swój układ kostny. Utrzymywanie zalecanego poziomu wapnia w organizmie jest bardzo ważne, ponieważ ten składnik pełni rolę podstawowego materiału budulcowego kości. Nie warto zapominać również o odpowiednim stężeniu witaminy D.

Niedobory tego składnika mogą prowadzić do osłabienia kości, dolegliwości bólowych kończyn, zaburzeń struktury kości, osteoporozy czy krzywicy. W codziennej diecie należy uwzględnić produkty żywnościowe bogaty w witaminę K. Ten składnik odżywczy jest niezbędny do tego, by ludzki układ kostny funkcjonował bez zarzutu. Niedobór witaminy K może doprowadzić do spadku gęstości kości, częstych złamań i wspomnianej już wcześniej osteoporozy.

Dieta to ważny, ale nie jedyny sposób, aby zadbać o zdrowie swojego układu kostnego. Regularna aktywność fizyczna nie tylko wpływa na zwiększenie masy kostnej, ale również poprawia siłę i wytrzymałość tkanek. Treningi pozwalają poprawić równowagę i koordynację ruchową.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.