Szkarlatyna (płonica) - przyczyny, objawy, leczenie
Szkarlatyna zwana bywa inaczej płonicą. Na szkarlatynę chorują głównie dzieci w wieku przedszkolnym. Płonicę, czyli szkarlatynę, wywołują bakterie paciorkowca grupy A. Paciorkowiec, obecny w jamie nosowo-gardłowej, może być przeniesiony przez krew do dalszych narządów, dając tam ogniska zakażenia; jad wydzielany przez bakterię powoduje zespół objawów toksycznych, w późnym okresie szkarlatyny mogą wystąpić zaburzenia immunologiczne.
1. Przyczyny szkarlatyny
Bezpośrednią przyczyną szkarlatyny jest zakażenie paciorkowcem z grupy A – Streptococcus pyogenes. W tym zakresie działają toksyny erytogenne typu A, B oraz C. Typowa szkarlatyna pojawia się u osób, których organizm cechuje się wrażliwością na wymienione powyżej toksyny. Jeśli pacjent nie jest wrażliwy, wówczas głównym skutkiem zakażenia szkarlatyną jest angina paciorkowcowa. Objawy szkarlatyny mogą być zbliżone do angniny, dlatego często lekarz zleca dodatkowe badania.
Szkarlatyna, choć najczęściej dotyczy dzieci, nie występuje u niemowląt do szóstego miesiąca życia. Ta szczególna odporność związana jest z przeciwciałami, jakie przekazywane są przez matkę w czasie ciąży. Dlatego objawy szklarlatyny nie pojawiają się w pierwszych miesiącach życia. Źródłem szkarlatyny mogą być również osoby zdrowe, które są tylko nosicielami paciorkowców z grupy A. Bakteria przenoszona jest drogą kropelkową.
Do zakażenia szkarlatyną może również dojść poprzez kontakt z odzieżą lub innymi przedmiotami używanymi przez osobę zakażoną. Zanim można zaobserwować pierwsze objawy szkarlatyny, musi wystąpić okres wylęgania. Jest on dosyć krótki, gdyż wynosi od dwóch do czterech dni. Chory na szkarlatynę przestaje zarażać po 24 godzinach od przyjęcia antybiotyku.
Apteki w okolicy nie posiadają Twoich leków? Wypróbuj wyszukiwarkę KtoMaLek.pl i sprawdź, która apteka ma na stanie potrzebny lek. Nie trać czasu na bieganie od apteki do apteki! Zarezerwuj lek online i zapłać za niego w aptece.
2. Objawy szkarlatyny
Pierwsze objawy szkarlatyny u dzieci zaczynają się około 3 dni po kontakcie z chorą osobą. Występują:
- bóle głowy,
- bóle brzucha,
- złe samopoczucie,
- nudności i wymioty.
Następnie pojawia się wysoka gorączka, która może sięgać nawet 40 stopni Celsjusza. Charakterystycznym objawem szkarlatyny u dzieci jest czerwona wysypka na ciele.
Pojawia się dzień później niż gorączka, ma kształt i wielkość główki od szpilki. Wysypka pojawia się na piersiach, plecach, szyi i pośladkach, a także w ciepłych miejscach, czyli w zgięciach łokci, pod pachami, pod kolanami i w pachwinach. Wysypka występuje także na twarzy. Malinowy język to drugi charakterystyczny objaw szkarlatyny. Na początku występuje biały nalot, następnie przybiera on intensywny czerwony kolor.
Następnie po 2-3 dniach szkarlatyna objawy daje w postaci licznych, drobniutkich, gęsto rozsianych, czerwonych, szorstkich plamek wielkości główki od szpilki. Wysypka w szkarlatynie najpierw pojawia się na klatce i pachwinach, następnie na twarzy. Omija jednak okolice ust i nosa (tzw. trójkąt Fiłatowa).
Później skóra się łuszczy. W przypadku szkarlatyny objaw ten dotyczy głównie tułowia, dłoni i stóp. Skóra po szkarlatynie może łuszczyć się przez okres 2 tygodni. Szkarlatyna ma również inne objawy. Język w pierwszym okresie rozwoju szkarlatyny pokryty jest białym nalotem, w kolejnych dniach pojawiają się na nim lśniące, czerwone punkty ("język malinowy"). Chory podczas szkarlatyny ma powiększone, bolesne węzły chłonne szyjne i pachwinowe.
Rozwój szkarlatyny w pierwszych dniach przypomina anginę, dlatego gdy matka przyprowadza dziecko do lekarza tuż po pojawieniu się gorączki i wysypki, ten rozpoznaje anginę.
ZOBACZ TAKŻE:
3. Rozpoznanie szkarlatyny
Szkarlatynę diagnozuje się na podstawie obrazu klinicznego tej choroby lub poprzez wykrycie paciorkowca w przeprowadzonym wymazie z gardła. Podczas badan laboratoryjnych odnotowuje się wzrost OB, ASO, eozynofilii oraz zwiększoną liczbę białych krwinek.
Szkarlatynę należy odróżnić od odry, różyczki, choroby Kawasakiego, zakażenia gronkowcem.
Większość zachorowań na szkarlatynę przypada na okres jesienno-zimowy. W przeciągu ostatnich 10 lat odnotowano ponad dziesięciokrotny wzrost zachorowań na szkarlatynę. Liczba chorych wzrosła z 10 do 25 tysięcy.
4. Leczenie szkarlatyny
Szkarlatynę leczy się farmakologicznie. W tym celu stosuje się antybiotyki zawierające penicylinę. Leczenie szkarlatyny trwa 10 dni. W tym czasie dziecko musi przyjmować leki na płonicę zgodnie z rozporządzeniem lekarza. Niekiedy zdarza się, że już po kilku dawkach antybiotyku objawy płonicy ustępują.
Nie można jednak przerwać leczenia. Przebieg szkarlatyny powinien być kontrolowany przez lekarza, aby uniknąć groźnych powikłań, wynikających z niedoleczenia szkarlatyny. Wśród najczęstszych powikłań szkarlatyny wymienia się:
Szkarlatyna u dzieci wymaga objęcia dziecka stałą opieką. Rodzice powinni zapewnić mu odpowiednią ilość płynów w ciągu dnia. Czasami w przypadku szkarlatyny u dzieci konieczne jest podawanie maluchowi pokarmów w postaci płynnej lub półpłynnej, gdyż ogromny ból gardła uniemożliwia przełykanie pokarmów o stałej konsystencji. Po zakończonym leczeniu płonicy u dzieci, dziecko nie powinno przez tydzień wychodzić z domu.
Na szkarlatynę można chorować wiele razy. Jeśli dziecko tuż po wyzdrowieniu ponownie zachoruje na szkarlatynę, należy zastanowić się, czy w poprzedniej terapii zastosowano odpowiednie leki oraz czy w otoczeniu dziecka nie przebywa nosiciel paciorkowca.
Paciorkowiec bytuje w gardle. Dlatego, aby sprawdzić, czy ktoś jest nosicielem, trzeba wykonać wymaz z gardła. W przypadku pozytywnego wyniku lekarz decyduje o stosownej terapii w szkarlatynie. Zazwyczaj zaleca takiej osobie zażywanie penicyliny.
5. Powikłania po szkarlatynie
Źle leczona lub niedoleczona szkarlatyna u dziecka powoduje bardzo poważne powikłania. Wtstępują one stosunkowo rzadko, jednak nie ma po co narażać chorego na dodatkowe boleści. Ważne jest zatem prawidłowe przyjmowanie leków w czasie szkarlatyny.
Dziecko chore na szkarlatynę powinno dużo leżeć w łóżku oraz przyjmować dużo płynów. Pamiętajmy, żeby nie prowadzać w tym czasie dziecka do szkoły. Wśród możliwych powikłań wyróżnia się:
- zapalenie środkowego ucha;
- zapalenie ropne węzłów chłonnych;
- wrzodziejące zapalenie migdałków;
- ropne zapalenie zatok;
- posocznica;
- zapalenie mięśnia sercowego;
- zapalenie ostre kłębuszków nerkowych.
6. Nawracająca szkarlatyna
Niestety szkarlatyna możne wystąpić nawet kilka razy. Kiedy szkarlatyna ma tendencję do nawrotu, wówczas aplikuje się penicylinę. Objawy szkarlatyny za każdym razem mogą mieć różne nasilenie. Należy wtedy przeanalizować wcześniejsze leczenie pod kątem doboru antybiotyków. Warto także ustalić czy ktoś z bliskiego otoczenia nie jest nosicielem paciorkowca.
Często nosiciel nie zadaje sobie z tego sprawy. W rozpoznaniu nosiciela pomoże pobranie wymazu z gardła. Osobom, u których choroba nawraca zapisuje się penicylinę.
7. Czy można uchronić dziecko przed szkarlatyną?
Niestety szczepiona przeciw szkarlatynie nie powstała. Dodatkowo przebycie choroby nie daje gwarancji uniknięcia jej nawrotów. W zapobieganiu szkarlatynie może pomóc częste mycie rąk lub unikanie kontaktu z przedmiotami należącymi do innych ludzi.
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
