Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Karol Kaziród-Wolski

Trądzik pospolity (acne vulgaris) - charakterystyka, klasyfikacja, przyczyny, objawy, leczenie, rokowanie

Avatar placeholder
16.05.2023 17:46
Trądzik pospolity występuje najczęściej u młodzieży w okresie pokwitania tj. między 13. a 20. rokiem życia.
Trądzik pospolity występuje najczęściej u młodzieży w okresie pokwitania tj. między 13. a 20. rokiem życia. (AdobeStock)

Trądzik pospolity jest jedną z najczęstszych chorób skóry. W okresie pokwitania każdy człowiek ma mniej lub bardziej nasilone zmiany trądzikowe, które u większości osób w życiu dorosłym samoistnie ustępują. Istnieje twierdzenie, że im wcześniej pojawia się trądzik pospolity tym większe jest prawdopodobieństwo cięższego i długotrwałego przebiegu choroby. Wprawdzie kobiety i mężczyźni dotknięci są nim w porównywalny sposób, to jednak mężczyźni częściej narażeni są na cięższe postacie trądziku pospolitego.

spis treści

1. Co to jest trądzik pospolity?

Pojawiające się zmiany na twarzy młodego człowieka, w postaci zaskórnika, grudki, krosty, wzbudzają ogromny niepokój. Problem ten nie jest tylko zagadnieniem kosmetycznym, ale u większości dotkniętych nim ludzi wywołuje problemy emocjonalne i wstyd. Przekonanie, że trądzik pospolity jest nieuleczalny, jest tak szeroko rozpowszechnione, że istnieje nawet ogólnoświatowa grupa wsparcia (ASG) mająca główną siedzibę w Anglii. Celem jej jest wspomaganie ludzi dotkniętych tą chorobą, tak aby ich życie z oszpecającym trądzikiem pospolitym stało się łatwiejsze. Dlaczego czyjeś życie ma być zrujnowane przez chorobę skóry, która w sześć tygodni może być wyleczona niewielkim kosztem?

Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest schorzeniem dotykającym głównie osób młodych, związanym z nadczynnością gruczołów łojowych, cechującym się obecnością zaskórników, wykwitów grudkowo-krostkowych i torbieli ropnych umiejscowionych w okolicach łojotokowych (twarz, plecy). Występuje najczęściej u młodzieży w okresie pokwitania tj. między 13. a 20. rokiem życia. Jednak może dotyczyć także osób po okresie pokwitania, np. po czterdziestce, jak również niemowląt. Trądzik pospolity ciągle jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinecie kosmetycznym czy dermatologicznym młodych ludzi, których nękają problemy z cerą.

2. Trądzik zwykły

Zobacz film: "Objawy trądziku pospolitego"

Poza najczęściej występującym trądzikiem zwykłym, w którym oprócz zaskórników przeważają wykwity grudkowe i grudkowo-krostkowe, wydzielono różne odmiany kliniczne, różniące się nasileniem zmian i ich charakterem morfologicznym.

  • Trądzik młodzieńczy (acne juvenilis) charakteryzuje się tym, że zmiany są zwykle słabo nasilone, przeważają zaskórniki i wykwity grudkowe, umiejscowione głównie na twarzy i plecach. Jest najbardziej nasilony w okresie pokwitania, po czym samoistnie ustępuje po kilku latach trwania. Trądzik hormonalny powstaje na tle nieprawidłowości hormonalnych i zwiększonej odporności insulinowej w organizmie, czego skutkiem są zaburzenia w wydzielaniu łoju. Polegają one na tym, że dochodzi do wydzielania zwiększonej ilości bardzo gęstego łoju. Nieprawidłowości te dotyczą głownie chłopców, co jest związane ze zwiększoną produkcją androgenów, oraz kobiet, szczególnie w trakcie miesiączki, kiedy równowaga hormonalna jest zachwiana. Ponadto u kobiet cierpiących na PCOS (zespół policystycznych jajników) także może dochodzić do powstawania zmian trądzikowych, związanych z nadmierną produkcją androgenów. Zdarza się, że wśród przyczyn trądziku hormonalnego znajduje się stres, niektóre leki, środki antykoncepcyjne bądź sterydy. Nie ma dokładnej granicy ustępowania trądziku. W przypadku lekkiego przebiegu ustępuje na przestrzeni około 4 lat od wystąpienia pierwszych objawów. Przypadki o ostrym przebiegu trwają dłużej i ustępują nawet po 30. roku życia.
  • Trądzik krostkowy **-** przy trądziku krostkowym typowymi i najbardziej dokuczliwymi objawami są właśnie krosty.
  • Trądzik ropowiczy (acne phlegmonosa) – tutaj obok zmian typowych tworzą się torbiele ropne. Gojenie takich zmian następuje przez bliznowacenie (blizny są wciągnięte, nierówne, niekiedy bardzo szpecące).
  • Trądzik skupiony (acne conglobata) objawia się zmianami w postaci głębokich nacieków i torbieli ropnych, niekiedy zlewających się, oraz licznych, bardzo dużych zaskórników. Gojenie następuje poprzez mostkowate, nierówne i przerosłe blizny. Charakterystyczne jest to, że ta odmiana występuje prawie wyłącznie u mężczyzn, poza miejscami typowymi zmiany zajmują również okolice pachowe, pachwinowe i pośladki. Czasami zdarza się, że zajęte są wyłącznie okolice nietypowe, stąd niektórzy eksperci używają określenia acne inversa (trądzik odwrócony).
  • Inną postacią jest acne keloidea - trądzik bliznowcowy, który polega na tworzenie się bliznowców w obrębie wykwitów trądzikowych. Często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu lub skupionemu, niekiedy dotyczy wyłącznie okolicy karku.
  • Najcięższą postacią jest trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu. W tej postaci oprócz różnorodnych zmian (ropowiczych, skupionych) występują objawy ogólne zapalenia (gorączka, wysokie OB, leukocytoza) i zazwyczaj bóle stawowe. W zdjęciu RTG można stwierdzić zmiany w stawie mostkowo-obojczykowym.
  • Trądzik pioronujący (acne fulminans) jest to bardzo ciężka postać trądziku pospolitego. Choroba ta występuje stosunkowo rzadko i niemal wyłącznie u chłopców około 15 roku życia. Najczęściej rozwija się po nieudanej próbie leczenia trądziku skupionego. Uważa się, że przyczyną wystąpienia trądziku piorunującego jest aktywacja układu immunologicznego (odpornościowego). Obejmuje nie tylko skórę. W jego przebiegu występuje szereg objawów ogólnych dotyczących całego organizmu. Zmiany w okolicach łojotokowych obserwuje się takie jak w trądziku ropowiczym lub skupionym. Są one jednak znacznie gorsze, ponieważ ulegają rozpadowi i podbiegnięciom krwawym. Mężczyźni dotknięci chorobą (u kobiet ten rodzaj trądziku w ogóle nie występuje) cierpią z powodu gorączki i bólów stawowych. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się wzrost wskaźników świadczących o uogólnionym stanie zapalnym (wysokie OB i leukocytoza). Dochodzi też do zmian w stawie łączącym mostek z obojczykiem. Oczywiście po wygojeniu się wykwitów, na skórze pozostają szpecące blizny.
Trądzik młodzieńczy (acne juvenilis)
Trądzik młodzieńczy (acne juvenilis) [2 zdjęcia]

Trądzik pospolity to choroba skóry, która występuje u młodych ludzi pomiędzy 11. a 30. rokiem życia.

zobacz galerię

Oprócz pierwotnych typów trądziku wyróżnia się jeszcze trądzik wywołany, który może mieć wiele przyczyn:

  • Trądzik zawodowy – najczęściej wywołany: chlorem, olejami i dziegciami. Trądzik pojawia się u osób permanentnie narażonych na oddziaływanie pewnych substancji chemicznych, m.in. związki chloru, oleje mineralne, smary, ropa naftowa, dziegcie, przetwory smołowe, smary. Trądzik zawodowy spotykany jest u osób pracujących w silnie zapylonych i zadymionych pomieszczeniach (np. pyłem węglowym, krzemionkowym, szklarskim, drzewnym, metalowym, murarskim).
  • Trądzik polekowy – po sterydach, lekach wydzielających się przez gruczoły łojowe, np. wit. B12, jod, barbiturany.Wywołany jest przez hormony nadnerczy oraz leki wydzielane przez gruczoły łojowe. Może być spowodowany stosowaniem steroidów oraz jodu, witaminy B12, która wydzielana przez gruczoły łojowe, działa drażniąco i powoduje wzrost wydzielania łoju.
  • Trądzik kosmetyczny – jest wywoływany przez długotrwały kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi zawartymi w kosmetykach kolorowych, na przykład pudrach, podkładach i korektorach. Produkt kosmetyczny gromadzi się w gruczole łojowym, co prowadzi do jego zablokowania. Wytwarzany łój nie ma ujścia na zewnątrz, czego efektem jest tworzenie się zmian trądzikowych. Chociaż trądzik kosmetyczny wydaje się podobny do innych rodzajów trądziku, u podłoża powstających zaskórników i wynikającej z nich chropowatości skóry nie leży stan zapalny. Na szczęście łatwo się go pozbyć, wystarczy odstawić kosmetyki powodujące zmiany na skórze. Jak objawia się trądzik kosmetyczny? Na policzkach, brodzie i czole pojawiają się małe, różowe wypryski. Ten typ trądziku rozwija się przez kilka tygodni lub miesięcy i może utrzymywać się przez długi czas. Osoby, które zauważyły u siebie pogorszenie stanu skóry, powinny zrezygnować ze stosowania kosmetyków. Nie należy wpadać w błędne koło i stosować coraz więcej środków, by zamaskować istniejące niedoskonałości. Wówczas szybko dochodzi do zatkania porów, co prowadzi do kolejnych wyprysków.
  • Trądzik wywołany pomadą do włosów najczęściej występuje o osób z kręconymi włosami używających tłustych preparatów, ułatwiających rozczesywanie i zapobiegających wysuszaniu włosów. Najczęściej zlokalizowany jest na czole, rzadziej na policzkach.
  • Trądzik niemowlęcy – związany ze stosowaniem olejów mineralnych do pielęgnacji skóry.
  • Trądzik martwiczy -występuje na skórze głowy, w postaci martwicy wykwitów trądzikowych, które goją się pozostawiając blizny i zmiany trądzikowe.
  • Trądzik mechaniczny (acne mechanica), wywołany uciskiem okolicy bogatej w gruczoły łojotokowe i potowe, z obecnością zaskórników.

Na szczególną uwagę zasługuje trądzik samouszkadzający, występujący u młodych, chwiejnych emocjonalnie kobiet, w wyniku mechanicznego usuwania wykwitów trądzikowych.

Trądzik wywołany różni się od pozostałych rodzajów trądziku tym, że czynnik sprawczy jest z reguły znany, a sama przypadłość ustępuje w przypadku jego usunięcia.

3. Przyczyny trądziku

Trądzik pospolity to choroba, która dotyka mieszka włosowego. Gruczowy łojowe produkują sebum, naturalny lubrykant skóry, który zapobiega jej wysuszaniu oraz tworzy warstwę antybakteryjną i przeciwgrzybiczą. W okresie dojrzewania mechanizm ten zostaje zaburzony, co powoduje powstawanie trądziku pospolitego.

Pojawienie się krosty w okolicach mieszka włosowego wynika z połączenia trzech czynników:

  • nadmierne wydzielanie sebum;
  • zatkanie gruczołów łojowych (z nieznanych jeszcze przyczyn);
  • rozwój bakterii wewnątrz mieszka włosowego.

W czasie dojrzewania produkcja męskich hormonów płciowych (androgenów) powoduje nadmierne wytwarzanie sebum przez gruczoły łojowe. Sebum wydobywa się na powierzchnię skóry, która staje się bardziej tłusta. Jednak ujście sebum może się zatkać, co skutkuje gromadzeniem się łoju pod skórą i pojawianiem się zmian trądzikowych. Następnie rozwój zapalania wewnątrz mieszka włosowego i infekcje bakteryjne powodują powstawanie pryszczy.

Nie każdy nastolatek doświadczy trądziku, musi zatem istnieć czynnik decydujący o wystąpieniu tego schorzenia. Takim czynnikiem usposabiającym jest osobnicza skłonność do nadmiernego wytwarzania łoju i rogowacenia ujść mieszków włosowych. Skłonność ta wydaje się w części przypadków uwarunkowana genetycznie, co zależy głównie od zmian w obrębie receptorów androgenów na gruczołach łojowych.

Wykazano, że trądzik pospolity jest zależny od męskich hormonów płciowych – androgenów. U pacjentów obserwuje się albo nadmierną reakcję gruczołów łojowych na działanie hormonów, albo nadprodukcję samych androgenów. Wpływ androgenów na występowanie trądziku pospolitego jest szczególnie widoczny w trądziku związanym z cyklem miesiączkowym u kobiet (nasilenie zmian na tydzień przed wystąpieniem krwawienia, co jest związane ze spadkiem estrogenów i względnym wzrostem androgenów) oraz z okresem dojrzewania i burzą hormonalną (szczególnie u chłopców).

Teorię androgenową potwierdza równocześnie dobra odpowiedź na leczenie antyandrogenowe oraz brak występowania trądziku pospolitego przed okresem pokwitania. Prawdopodobnie pierwotną przyczyną jest nadmierne wytwarzanie mas rogowych i ich nieoddzielanie się, co powoduje tworzenie się zaskórników, a następnie związanych z nimi odczynów zapalnych. Dodatkowo do nasilenia tego procesu mogą prowadzić leki oraz czynniki środowiskowe.

Przyczyną mikrobiologiczną trądziku pospolitego mogą być bakterie Corynebacterium acnes (obecnie Propionibacterium acnes). Znajdują się one w ujściach gruczołów łojowych i wytwarzają enzymy lipolityczne odpowiedzialne za hydrolizę trójglicerydów znajdujących się w łoju. Rozkład trójglicerydów w gruczołach łojowych powoduje powstawanie wolnych kwasów tłuszczowych drażniących ścianki gruczołów i prowadzi do rogowacenia ich ujść. Prawidłowa codzienna higiena zapobiega gromadzeniu się bakterii na skórze i ich zaleganiu w świetle gruczołów.

4. Objawy trądziku

Jak wygląda trądzik pospolity, wie każdy. Na twarzy – w okolicach czoła, brody, nosa i policzków oraz na plecach i klatce piersiowej pojawiają się chcarakterystyczne zmiany trądzikowe:

  • niezapalne – zaskórniki otwarte i zamknięte, mikrozaskórniki,
  • zapalne – krosty, grudki i torbiele, które zawierają materiał ropny.

Zmiany trądzikowe mają charakter przewlekły. W letnim okresie zwykle ulegają poprawie w związku z nasłonecznieniem.

Trądzik pospolity objawia się różnorodnie. Wspólną cechą trądziku pospolitego jest to, że w charakterystycznych miejscach dochodzi do powstania zaskórników, które są wykwitem pierwotnym. Charakterystyczną lokalizacją dla zaskórników są twarz, plecy i klatka piersiowa. Wyróżnia się dwa typy zaskórników:

  • zaskórniki zamknięte, które są drobne, białe, dobrze widoczne przy naciągnięciu skóry, niekiedy z zaznaczonym w części środkowej otworkiem. Powstają w wyniku namnożenia korneocytów (martwych komórek warstwy rogowej naskórka) w ujściu gruczołu łojowego.
  • zaskórniki otwarte, które tworzą się w wyniku rozplemu korneocytów połączonego z zastojem łoju. Czop zawiera liczne Propionibacterium acnes, Pityrosporum ovale i inne bakterie związane z mieszkiem włosowym. W części środkowej znajduje się otwór, przez który wydobywa się masa łojowa-rogowa. Zaskórniki te są ciemno zabarwione na szczycie nie tylko z powodu utleniania się keratyny i łoju, ale również wskutek nagromadzenia się melaniny. Wtórnie w wyniku ucisku i stanu zapalnego powstają wykwity grudkowo-krostkowe oraz torbiele ropne.

Zmiany trądzikowe najczęściej zajmują okolice łojotokowe, czyli:

  • twarz (czoło, nos, broda, policzki)
  • plecy (okolica międzyłopatkowa)
  • klatka piersiowa.

4.1. Objawy trądziku młodzieńczego

Naskórek zamyka ujście kanału gruczołu łojowego czopem łoju, co jest zapalną postacią cery tłustej. W konsekwencji w takim nagromadzeniu naskórka zrogowaciałego i łoju niektórych bakterii tworzą się duże, czerwone i bolesne grudki.

Zapalne guzy i guzki tworzą kanały oraz podskórne ropne przetoki; ta postać trądziku młodzieńczego pozostawia po sobie głębokie, zazwyczaj zanikowe blizny. Torbiele ropne są efektem ucisku i większych stanów zapalnych.

W trudnym okresie życia młodego człowieka, charakteryzującym się chwiejnością psychofizyczną, objawem trądziku młodzieńczego może być: nieufność, agresja, niedowartościowanie. Trądzik może mieć destruktywny wpływ na psychikę nastolatka.

Leczenie trądziku jest długie i wymaga cierpliwości. Pamiętaj, aby przy leczeniu trądziku udać się do dermatologa, którzy wybierze odpowiednią metodę. Jeśli masz cerę tłustą, dbaj o nią w szczególny sposób. Stosuj preparaty, maści, żele i kremy bezpośrednio na skórę, które złagodzą przyczyny trądziku.

5. Objawy trądziku pioronującego

Nieco inne objawy posiada trądzik piorunujący (acne fulminans) charakteryzuje się nagłym początkiem z powstaniem zlewających się ropni. Proces ten prowadzi do martwicy krwotocznej (nagłe, całkowite przerwanie odpływu krwi). Często z wykwitów można zeskrobać galaretowate masy. Najczęstszą lokalizacją trądziku piorunującego jest twarz, szyja i plecy. Równocześnie z wykwitami pojawia się gorączka, leukocytoza (zwiększona ilość białych krwinek, świadcząca o toczącym się procesie zapalnym) oraz bóle i obrzęki stawów (szczególnie stawu lędźwiowo-krzyżowego, stawów biodrowych i kolanowych). Ból i obrzęk dużych stawów zmusza pacjenta do przyjęcia pozycji lekko pochylonej do przodu, z ogólną sztywnością postawy.

Oprócz wyżej wymienionych dolegliwości często dochodzi do jałowego (czystego) zapalenia szpiku kostnego, z zajęciem stawu mostkowo-obojczykowego. U części chorych dochodzi do całkowitej utraty apetytu z towarzyszącą nadmierną utratą masy ciała i zanikiem mięśni, ze spadkiem aktywności fizycznej. Ponadto u niektórych chorych rozwija się rumień guzowaty. Pod pojęciem rumień guzowaty rozumie się ostrozapalne, silnie bolesne guzy, umiejscowione na przedniej powierzchni podudzi, nieulegające rozpadowi, oraz ustępujące bez pozostawienia blizn.

W obrazie histopatologicznym trądziku piorunującego widoczne są zmiany krwotoczne i leukocytoklastyczne zapalenie naczyń (plamicza osutka spowodowana zapaleniem małych naczyń żylnych). Obraz ten jest typowy tylko i wyłącznie dla tego typu trądziku pospolitego. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się podwyższoną liczbę neutrofilii, przyspieszone OB (odczyn opadania krwinek czerwonych), niedokrwistość oraz białkomocz.

Głównym schorzeniem, z którym różnicuje się trądzik piorunujący jest trądzik tropikalny. Trądzik tropikalny rozwija się w sposób błyskawiczny u chorych po ekspozycji na wysoką temperaturę i wilgoć w klimacie tropikalnym. Nie spotyka się w nim jednak zapalenia szpiku kostnego ani innych chorób układowych. Innym schorzeniem zbliżonym do trądziku piorunującego jest trądzik skupiony (acne conglobata), lecz na ogół nie występują w nim objawy ogólne.

6. Trądzik pospolity a choroby skóry

Oprócz trądziku pospolitego na twarzy występuje wiele innych schorzeń, które czasami bardzo trudno rozróżnić.

Chorobą chyba najczęściej myloną z trądzikiem jest zapalenie mieszków włosowych (mieszek włosowy to miejsce z którego wyrasta włos, do niego wydzielany jest łój wyprodukowany przez gruczoły skórne). Jest ono spowodowane zakażeniem bakteryjnym, najczęściej gronkowcowym. Objawia się występowaniem pęcherzyków wypełnionych białym płynem – ropą, otoczonych przez zaczerwienioną skórę (tak zwane „pryszcze”). Często są przebite włosem. Mogą się pojawić właściwie w każdej owłosionej okolicy ciała – na twarzy, tułowiu lub kończynach. Zapalenie mieszków włosowych od trądziku różni się brakiem zaskórników, pojawianiem się w różnych lokalizacjach a nie tylko w okolicach łojotokowych oraz krótszym czasem trwania. W leczeniu stosuje się aerozole zawierające antybiotyki, rzadko antybiotykoterapię doustną (w zmianach rozległych).

Innym schorzeniem mogącym imitować trądzik pospolity jest rosacea (trądzik różowaty). To uciążliwa, przewlekła chorobą skóry dotycząca wyłącznie twarzy. Objawia się występowaniem rumieni, grudek i krost w jej środkowej części, czyli na czole nosie i policzkach. Charakterystyczne jest łatwe czerwienienie się, pojawiające się pod wpływem emocji, wiatru czy zmian temperatury, czego przyczyną są zaburzenia w funkcjonowaniu drobnych naczyń (zaburzenia naczynioruchowe). Najbardziej zaawansowaną, choć bardzo rzadką, końcową postacią choroby może być rhinophyma - guzowate zmiany w obrębie nosa. Tę chorobę od pospolitego trądziku odróżnia dojrzalszy wiek zachorowania (zwykle > 40 lat), umiejscowienie wyłącznie na twarzy, brak zaskórników i przewaga objawów naczynioruchowych. Za to leczenie jest bardzo podobne do stosowanego w przypadku trądziku pospolitego.

U młodych osób zmiany w obrębie twarzy mogą się pojawić również w przebiegu liszajca zakaźnego. Jest to zakażenie bakteryjne wywoływane przez gronkowce i paciorkowce. Objawia się występowaniem ropnych pęcherzy, które bardzo szybko pękają a następnie przysychają. W rezultacie dominującym wykwitem są strupy o barwie miodowożółtej. Najczęściej umiejscowione są na twarzy, głównie w okolicy ust i nosa oraz w otoczeniu paznokci. W leczeniu stosuje się maści i aerozole z antybiotykami. Jeżeli to nie pomaga lub zmiany są bardzo nasilone podaje się doustnie penicyliny.

Trudności w odróżnieniu od trądziku pospolitego może sprawiać zakażenie wirusem opryszczki. W jego przebiegu obserwuje się występowanie na zaczerwienionej skórze drobnych (kilkumilimetrowych) pęcherzyków wypełnionych najpierw przejrzystym, później ropnym płynem. Po kilku dniach pokrywają się strupami. Na twarzy zmiany pojawiają się przede wszystkim w otoczeniu ust, na wargach oraz na błonie śluzowej w środku jamy ustnej. Charakterystyczne jest umiejscawianie się wykwitów na granicy skóry i błon śluzowych. W rzadkich przypadkach pęcherzyki lub grudki mogą być obecne na rogówce, palcach lub uszach. Na około 2-3 dni przed pojawieniem się zmian często doskwiera uczucie pieczenia i lekka bolesność skóry.

Bardzo ważne jest, aby nie zaniedbać lub nie leczyć samemu czyraka i czyraczności. Są one wynikiem zapalenia okołomieszkowego wywołanego zakażeniem gronkowcowym. Czyrak najpierw wygląda jak sinoczerwony drobny guzek. Jest zazwyczaj silnie bolesny. Po 4-6 dniach przyjmuje postać krosty przebitej włosem, którą wypełniają tkanki martwicze. Po jakimś czasie odpada, często pozostawiając po sobie bliznę.

Czyraczność to stan, w którym u jednej osoby występują liczne czyraki w różnych okresach rozwoju. Obserwuje się ją u pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, powodujące ogólne obniżenie odporności, takie jak cukrzyca czy niewydolność nerek. Czyraki mogą powstawać w każdej owłosionej okolicy ciała (tak jak zapalenie mieszków włosowych). Lokalizacja w obrębie środkowej części twarzy może być bardzo niebezpieczna, dlatego nie wolno ich bagatelizować.

Pomimo że trądzik pospolity to częsta i stosunkowo niegroźna choroba, zanim zaczniemy leczyć się sami warto zasięgnąć porady specjalisty (dermatologa lub lekarza rodzinnego). Być może przyczyną dolegliwości jest inne schorzenie, które wymaga zupełnie innej terapii. Jeżeli to jednak trądzik, lekarz zaproponuje najskuteczniejszą formę leczenia i pouczy jak w prawidłowy sposób dbać o cerę.

Zakażenie zwykle przebiega bez powikłań, w najgorszym razie pozostaje ślad po kroście. Jednak w niektórych sytuacjach obecność tego rodzaju wykwitów może być naprawdę groźne. Dotyczy to sytuacji, w których czyrak zlokalizowany jest w środkowej części twarzy – w tak zwanym trójkącie śmierci. Jest to obszar obejmujący wargę górną, nos, okolicę oczodołu i skroni. Podstawę trójkąta stanowi linia łącząca kąciki ust, a wierzchołek szczyt nasady nosa. Z tej części twarzy krew żylna płynie między innymi do jamy czaszki. Dlatego zakażenia w obrębie trójkąta śmierci są tak niebezpieczne (a czyrak to zakażenie bakteryjne). Drobnoustroje mogą łatwo przedostać się do krwi, a stąd naczyniami żylnymi do wnętrza czaszki. Najcięższe powikłanie tego typu infekcji to zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej (przestrzeń żylna w obrębie czaszki). Stąd zapalenie może szerzyć się na opony mózgowo-rdzeniowe i mózg, a to grozi ciężkim kalectwem i śmiercią.

Zmiany skórne pojawiają się na twarzy w przebiegu wielu chorób dermatologicznych i ogólnoustrojowych. Najpowszechniejszą jest oczywiście trądzik pospolity. Nie jest on stanem zagrożenia życia, ale może pozostawić szpecące blizny na całe życie. Natomiast zakażenia bakteryjne, które często są nie do odróżnienia od wykwitów trądzikowych, szczególnie te umiejscowione w obrębie trójkąta śmierci,są już poważnym stanem chorobowym. Należy również pamiętać, że obecność jednej choroby nie wyklucza drugiej. Pomiędzy licznymi „pryszczami” może znajdować się czyrak. Tak więc dbajmy o swoją skórę i korzystajmy z porad specjalisty. Dzięki temu będzie można uniknąć blizn, a w razie niebezpieczeństwa otrzymamy fachową pomoc.

6.1. zakażenia zmian trądzikowych

Miejsca, w których występują zmiany trądzikowe są szczególnie podatne na zakażenia skóry. Bardzo często dochodzi wtedy do infekcji mieszków włoskowych, czemu może towarzyszyć swędzenie i uczucie niewielkiego bólu. Jeśli nie zastosujemy odpowiedniego leczenia, to zmiany chorobowe będą się rozszerzać i powodować stany zapalne skóry w okolicznych miejscach. Do najczęstszych chorób tego typu zalicza się:

  • ropne zapalenie mieszków włosowatych,
  • czyraki,
  • ropienie mnogie pach,
  • różę,
  • liszajec zakaźny,
  • różycę,
  • łupież rumieniowy,
  • promienicę,
  • boreliozę.

Do zakażeń zmian trądzikowych dochodzi w kontakcie z bakteriami:

  • gronkowca,
  • paciorkowca,
  • włosowca,
  • różycy,
  • bakteriami z grupy krętków.

6.2. Jak uchronić się przed zakażeniami zmian trądzikowych?

Jeśli w leczeniu trądzika zastosujemy odpowiednią kurację, a pacjent zastosuje się do zaleceń lekarza, możliwe jest całkowite wyleczenie choroby. Jeśli jednak leczenie rozpocznie się zbyt późno, a w trakcie choroby dojdzie do zakażenia zmian skórnych, możliwe jest wystąpienie powikłań po trądziku: plam, blizn i nierówności skóry. Usuwanie ich jest bardzo kosztowne i może być wykonywane tylko w profesjonalnych gabinetach dermatologicznych.

Jedną z najczęstszych przyczyn zakażania zmian trądzikowych jest częste wyciskanie zaskórników. Nie dość, że bezpośrednio po wyciśnięciu cera jest spuchnięta i zaczerwieniona, to efektem takiego działania może być infekcja bakteryjna skóry, która jest jedną z najczęstszych przyczyn powstawania blizn. Aby uniknąć zakażenia zmian trądzikowych należy także pamiętać, by nie rozdrapywać występujących na skórze zmian chorobowych. Podobnie jak w przypadku wyciskania może to spowodować występowanie trwałych śladów po trądziku.

Należy także pamiętać, by wszelkie wizyty i zabiegi w gabinetach kosmetycznych konsultować z dermatologiem, by ich skutek nie przyniósł efektu odwrotnego od pierwotnie zamierzonego. Trwałe zmiany trądzikowe mogą być także spowodowane nieodpowiednią higieną miejsc zainfekowanych. Należy zatem pamiętać o częstej zmianie ręczników (najlepszym rozwiązaniem byłoby wycieranie twarzy i dekoltu ręcznikami jednorazowymi) oraz o dezynfekowaniu skóry. Zakażenie zmian skórnych mogą wywołać także częsty kontakt twarzy z dłońmi. Na rękach zbiera się bowiem najwięcej rożnego typu bakterii, które mogą być przenoszone na twarz i powodować stany zapalne skóry.

7. Leczenie trądziku

Leczenie trądziku pospolitego zależy od jego postaci i nasilenia. W zastosowaniu są leki do użytku miejscowego w postaci aerozoli, zawiesin, pudrów) czy past. Oprócz leków stosowanych miejscowo bardzo skuteczne są, szczególnie w bardziej nasilonych postaciach trądziku, leki o działaniu ogólnym. Używane substancje wywierają działanie przeciwłojotokowe, keratolityczne, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Łatwo domyślić się, na czym polega działanie przeciwłojotokowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Działanie keratolityczne natomiast polega na zdolności rozpuszczania (rozkładania) struktur białkowych warstwy rogowej naskórka, a dokładnie białka keratyny, a więc głównego składnika budulcowego naskórka.

W leczeniu trądziku pospolitego często stosuje się również leki, antybiotyki i sterydy.

7.1. Jak walczyć z trądzikiem ?

Zwróć uwagę na sposób nakładania preparatów miejscowych. Należy nakładać je na całą okolicę łojotokową, a nie wyłącznie na pojedyncze wykwity.Preparaty przepisane przez lekarza należy stosować ściśle według wskazań. Stosowanie leków, czy to miejscowych, czy to podawanych ogólnie, niezgodnie z zaleceniem obniża skuteczność terapii i wydłuża czas gojenia zmian zapalnych.Nie ma jednego leku, który działa na wszystkich, dlatego może konieczne będzie wypróbowanie kilku, zanim trafisz na ten, który dla Ciebie będzie najodpowiedniejszy.

Nie wyrzucaj kosmetyków i leków, gdy tylko pozbędziesz się zmian. Trądzik wymaga leczenia długofalowego. Jeśli zaprzestaniesz stosowania odpowiednich produktów, trądzik wkrótce powróci.Nie używaj zbyt wielu preparatów. Trądzik pospolity nie zniknie szybciej, jeśli będziesz nakładać kosmetyki i leki częściej. Konsekwencją nadmiaru leków mogą być zbytnie przesuszenie skóry, większe zaczerwienienie i podrażnienia.Pomimo różnych opinii dotyczących opalania, używaj kremów z filtrem. Stosowanie takich kosmetyków zapobiega przedwczesnemu starzeniu się i przebarwieniom skóry.

7.2. Zapobieganie wykwitom

Bardzo ważne jest również unikanie przez chorych czynników sprzyjających powstawaniu wykwitów trądzikowych. Jeżeli dla zapewnienia dobrego samopoczucia (głównie dotyczy dziewcząt) niezbędny jest makijaż, należy stosować kosmetyki pozbawione komponenty tłuszczowej lub wykonane na bazie wody. Filtry przeciwsłoneczne oraz preparaty zmiękczające skórę, nakładane na twarz i skórę tułowia, nie powinny nasilać powstawania zaskórników. Należy unikać dotykania twarzy dłońmi, zwykle znajdują się na nich bowiem tłusta warstwa oraz brud, a także zrezygnować z noszenia kapeluszy lub sportowych nakryć głowy, które mechanicznie drażnią skórę i szczelnie ją przykrywają. Najczęściej jest to związane z uprawianiem sportów lub z okresem letnim.

7.3. Wizyta u kosmetyczki

Większość nastolatków podejmuje próby samodzielnego leczenia trądziku, takie jak wyciskanie lub zdrapywanie wykwitów oraz – coraz bardziej popularne – usuwanie zaskórników za pomocą specjalnie do tego celu przeznaczonych plastrów kosmetycznych. Generalnie, skuteczność tych sposobów jest o wiele mniejsza od leczenia zalecanego przez lekarza, a ponadto mogą one doprowadzić do powstania blizn.

W celu usunięcia istniejących zmian lepiej udać się do gabinetu kosmetycznego, niż podejmować samodzielne próby.

Warto pamiętać, że wizyta u kosmetyczki ma tylko działanie uzupełniające – tymczasowo poprawiające wygląd skóry, ale nie lecznicze. W gabinetach kosmetycznych dostępne są zabiegi dla skóry trądzikowej. Doświadczona kosmetyczka potrafi dobrać odpowiedni zabieg do rodzaju i stanu skóry, który przyniesie pożądany efekt.

Najlepsze efekty uzyskiwane są jednak, gdy łącznie z pielęgnacją skóry w gabinecie kosmetycznym stosowane jest leczenie farmakologiczne (tzn. leki).

8. Rokowanie przy trądziku

Chociaż przebieg trądziku pospolitego jest przewlekły, to rokowanie jest dobre. Zazwyczaj w okresie letnim zmiany ulegają poprawie w związku z nasłonecznieniem. Niekiedy znaczny wpływ na zaostrzenie pojawiania się zaskórników u niektórych chorych może mieć stres, stąd warto uwzględniać również ten czynnik w leczeniu trądziku pospolitego. Oprócz tego nie należy zapominać o komponencie hormonalnej, właściwe rozpoznanie jej znaczenia u osoby cierpiącej na trądzik pozwala na skuteczne wyleczenie schorzenia.

Niezwykle ważnym problemem znajdującym się na pograniczu dermatologii i kosmetologii jest również usuwanie zmian skórnych będących skutkiem trądziku. W tej sytuacji z pomocą przychodzą odpowiednie kosmetyki i zabiegi.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Trądzik niemowlęcy
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze