Kawernozografia i kawernozometria

Badanie kawernozograficzne nie jest nową metodą diagnostyczną. Zwykle wykonują je urolodzy lub radiolodzy. Pozwala ono rozpoznawać zaburzenia erekcji na tle niewydolności żylnej, czyli w sytuacjach, gdy brak wzwodu lub niepełny wzwód powodowane są przez nadmierny odpływ krwi z członka (przeciek żylny). Badanie nie jest stosowane w podstawowej praktyce diagnostyki erekcji, a raczej w specjalistycznych klinikach zajmujących się tym problemem, np. jako badanie przed planowanymi operacjami naczyniowymi w tej okolicy.

Aby zrozumieć zasadę działania tych metod diagnostycznych trzeba przypomnieć jak powstaje wzwód. W mechanizmie wzwodu ważna rolę odgrywają ciała jamiste prącia, położone po jego grzbietowej stronie i zbudowane z licznych jamek (struktur naczyniowych). Erekcja powstaje wskutek wydzielenia tlenku azotu, który rozszerza naczynia tętnicze doprowadzające krew do członka.

Wzwód prącia (erectio penis) wywołany jest tym, że jamki silnie wypełniają się krwią, a zwiększając swoją objętość napinają błonę białawą, której napięcie doprowadza do ucisku żył prącia uniemożliwiając odpływ krwi. Dzięki temu w prąciu gromadzi się duża ilość krwi. Jamki otrzymują krew głównie z tętnicy głębokiej prącia, oraz w mniejszym stopniu z tętnicy grzbietowej prącia, które rozgałęziają się w swym przebiegu.

Gdy dopływ krwi ustaje, krew zaczyna odpływać z jamek przez żyły o tej samej nazwie, co tętnice:

• żyła głęboka prącia,
• żyła grzbietowa prącia.

Erekcja powstaje dzięki temu, że w momencie poszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia napływu krwi, następuje ucisk przez napiętą błonę białawą żył wypustowych. U części mężczyzn nie dochodzi do zamknięcia żył wypustowych, powstaje przeciek naczyniowy i erekcja jest niepełna. Ucieczkę krwi z członka można diagnozować dwoma sposobami. Jednym z nim jest badanie usg prącia po podaniu środka rozszerzającego naczynia, drugą metodą jest właśnie kawernozografia i kawernozometria.

Pacjentowi w pozycji leżącej wprowadza się dwie cienkie igły (motylki) do prącia. Może być to nieprzyjemne, lecz nie jest bolesne. Przez jedną z igieł podaje się środek, który rozszerza naczynia krwionośne i wywołuje erekcję (najczęściej stosuje się chlorowodorek papaweryny), następnie pod kontrolą monitora rtg po upływie 10 minut wykonuje się wlew roztworu soli fizjologicznej ze środkiem kontrastowym (np. uropoliną).

Kawernozometria

Drugą z igieł dokonuje się pomiaru: urządzenie mierzy parametry przepływu i ciśnienia niezbędne do osiągnięcia i utrzymania wzwodu. Wartości ciśnienia są pokazywane w formie wykresu, który wykazuje, czy mechanizm wzwodu działa prawidłowo. Przeciek żylny występuje przy wartościach przepływu powyżej 120 ml/min. Odbywa się głównie przez żyłę grzbietową prącia.

Kawernozografia

Następnie wykonuje się zdjęcia rentgenowskie, aby obrazowo uwidocznić przeciek żylny. Przeciek żylny ujawni się niezależnie od stanu sztywności prącia.

Inne zastosowanie obrazowania rtg prącia:

• uwidocznienia przestrzeni w ciałach jamistych, wynikających ze zwłóknienia,
• kontrola po usunięciu protezy prącia,
• obrazowanie w chorobie Peyroniego, czyli stwardnieniu ciał jamistych prącia.

Do przyczyn niewydolności żylnej można zaliczyć:

• uszkodzenia zastawek w żyłach okalających ciała jamiste,
• nieprawidłowe połączenia tętniczo-żylne.

Do badania nie trzeba się przygotowywać. Badanie kawernozonometriimożna wykonywać ambulatoryjnie, czas trwania wynosi kilka do kilkunastu minut, po czym udajemy się do domu. Wynik, czy występuje przeciek w układzie żylnym, jest znany po zakończeniu badania. Wadą badań może być fakt, że dla części mężczyzn badanie jest nieprzyjemne, oraz u części z nich występują nudności i zawroty głowy po podania papaweryny i kontrastu.

Źródła

1. Gregoir A. Impotencja, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 832-00-185-36
2. Borkowski A. Urologia - podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3758-6
3. Brant W.E., Helms C.A. Podstawy diagnostyki radiologicznej, Medipage, Warszawa 2008, ISBN 978-83-89769-69-X
4. Pruszyński B. Radiologia - diagnostyka obrazowa, Rtg, TK, USG, MR i medycyna nuklearna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, ISBN 978-83-200-4325-9