Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Paulina Witek

Zaburzenia dysocjacyjne

Zaburzenia dysocjacyjne
Zaburzenia dysocjacyjne

Zaburzenia świadomości kojarzone są głównie z dziwnymi zachowaniami z pogranicza opętania, transu i histerii... Dysocjacja i konwersja należą do jednych z najostrzejszych mechanizmów obronnych w nerwicy. Człowiek popada w nie, gdy nie radzi sobie z traumatycznymi doświadczeniami, bolesną przeszłością. Jeśli słyszałeś o popadnięciu w furię, trans lub o niespodziewanej utracie wzroku bez przyczyn organicznych, to wiesz już jak różne mogą być oblicza nerwicy.

1. Czym są zaburzenia dysocjacyjne?

Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) są zaklasyfikowane w ICD-10 pod kodem F44 i oznaczają częściową lub całkowitą utratę integracji między przeszłością, a teraźniejszością, poczuciem własnej tożsamości, bezpośrednimi wrażeniami i kontrolą dowolnych ruchów ciała. Fenomenalne i nieodgadnione, nie mają wyjaśnienia w postaci jakichkolwiek organicznych zmian w ciele. Co się dzieje z człowiekiem w stanie dysocjacji, kiedy psychika stawia mur nie do przekroczenia?

2. Jakie są rodzaje zaburzeń dysocjacyjnych?

  • Amnezja dysocjacyjna - polega na utracie pamięci. Najczęściej jest to amnezja wybiórcza – osoba zapomina tylko niektóre wspomnienia. Przede wszystkim te, które wiążą się z jakimś traumatycznym zdarzeniem. Może się pojawić w przypadku gwałtu, wypadku, bycia ofiarą napaści itp.
  • Fuga dysocjacyjna - jest jedną z ciekawszych form dysocjacji. Objawia się jako podróżowanie przy jednoczesnej amnezji. Osoba będąca w fudze po prostu zaczyna podróż do nikąd – „jedzie przed siebie”. Jest w stanie nagle wsiąść do pociągu, nie planując wcześniej podróży. Zachowanie takiego podróżnika nie odbiega od normy, na postronnym obserwatorze nie sprawia wrażenia będącego w amnezji.
  • Osłupienie - człowiek wpadający w osłupienie dysocjacyjne przestaje reagować na bodźce zewnętrzne, wyraźnie spowalnia się jego aktywność ruchowa. Osłupienie w dysocjacji pojawia się na wskutek trudnego doświadczenia, wypadku. Tak jak każda dysocjacja jest to formą odreagowania intensywności przeżycia emocjonalnego, traumy.
  • Zaburzenia transowe - za zaburzenie transowe możemy uznać sytuację, w której stan taki jest niezależny od woli człowieka. Człowiek w transie częściowo traci kontakt z otoczeniem i poczucie tożsamości. W niektórych kulturach trans jest ściśle związany z religią czy pewnymi obyczajami, ale nie ma on wiele wspólnego z transem na podłożu dysocjacyjnym. W tym drugim przypadku mamy bowiem do czynienia z następstwami traumy, które przerastają możliwości doświadczającej je osoby.
  • Dysocjacyjne zaburzenia ruchu - oznaczają utratę zdolności do poruszania którąś kończyną lub jej częścią. Do takich zaburzeń należy na przykład utrata umiejętności chodzenia po doświadczeniu wypadku, kiedy nie ma ku temu uzasadnienia medycznego – wykluczone zostały uszkodzenia organiczne.
  • Drgawki dysocjacyjne - przypominają napad padaczkowy, chociaż w rzeczywistości nim nie są. Człowiek zachowuje pełną świadomość. Niekiedy może dojść do transu lub osłupienia.
  • Dysocjacyjne znieczulenie i utrata czucia zmysłowego - w jednym z filmów w swojej własnej reżyserii, Woody Allen wciela się w postać nieco neurotycznego reżysera, stającego przed życiową szansą - nakręcenia wymarzonego filmu. Jednak tuż przed rozpoczęciem zdjęć do filmu jego ambitny bohater nagle traci wzrok. Jak się później okazuje, ma to swoje psychosomatyczne wyjaśnienie. Tak też często dzieje się w przypadku dysocjacji – najczęściej nie całkowicie, ale można niedowidzieć, niedosłyszeć lub zupełnie utracić czucie, widzenie lub słyszenie. A przyczyny tego nie można się doszukać w organice, ale psychosomatyce właśnie. Można powiedzieć, że pacjent ma w tej dysocjacji jakiś ukryty cel. Przy czym należy zaznaczyć, że dzieje się to poza procesami świadomości. Innym przykładem jest autentyczny przypadek pacjentki, która po awanturze ze swoim narzeczonym zapowiedziała mu w złości, że więcej się do niego nie odezwie. Dzień później okazało się, że cierpi na mutyzm.
  • Zaburzenie dysocjacyjne osobowości - osobowość wieloraka, rozdwojenie jaźni. U jednej osoby występuje naraz kilka osobowości. Różnią się one między sobą, a najczęściej przejawiają zupełnie skrajne cechy. Co ciekawe, mają inny wiek, płeć, iloraz inteligencji a nawet preferencje seksualne. Poszczególne osobowości różnią się także pod względem cech somatycznych, jak chociażby pracą fal mózgowych. Zaburzenie to jest bardzo rzadkie i wzbudza wiele kontrowersji.

3. Fenomen ludzkiej psychiki

„Dissociatio” oznacza w języku łacińskim „rozdzielenie”. W języku psychologii dysocjacją nazywamy rozdzielenie tego, co przeżywa psychika, od tego, co się dzieje z ciałem. Trans, fuga, utrata wzroku lub mowy pod wpływem traumatycznych przeżyć udowadniają, że umysł i ciało są ze sobą ściśle związane. Tak ściśle, że jedno wyraża traumę drugiego. Wszystkie rodzaje zaburzeń dysocjacyjnych wydają się być ucieczką - od tego co trudne, co przerażające, co jest zbyt trudne do zaakceptowania, wspominania, do przeżycia.

Zaburzenia dysocjacyjne i konwersyjne udowadniają jak silny jest wpływ psychiki na ciało, jak bardzo reakcje ludzkiego organizmu są zależne od emocji, od interpretacji napotykanych doświadczeń i jak praktycznie radzi sobie człowiek z traumą, z którą teoretycznie nie jest sobie w stanie poradzić.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze