Przyczyny bólu kręgosłupa
Na bóle kręgosłupa skarżą się często już młodzi ludzie, a występowanie tej dolegliwości wzrasta z wiekiem. Główną przyczyną ich rozwoju jest siedzący tryb życia, praca w wymuszonej, niefizjologicznej pozycji ciała, mała aktywność fizyczna, nadwaga i otyłość. To jednak nie wszystko.
1. Budowa i funkcje kręgosłupa
Kręgosłup składa się z ułożonych jeden na drugim kręgów. Dzieli się on na 5 odcinków – odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy (kość krzyżowa) i guziczny (kość guziczna).
Pomiędzy trzonami kręgów trzech pierwszych odcinków znajdują się krążki międzykręgowe, potocznie zwane dyskami.
Krążek składa się z włóknistego pierścienia, który otacza galaretowatą substancję - tzw. jądro miażdżyste oraz płytek chrzęstnych łączących krążek z trzonami sąsiadujących kręgów.
Oprócz wpływu na ruchomość kręgosłupa, krążki międzykręgowe pełnią funkcję amortyzującą wstrząsy. Kręgosłup jest ponadto wzmocniony połączeniami stawowymi, układem więzadłowym i mięśniami przykręgosłupowymi.
W kanale utworzonym przez otwory kręgowe kręgów znajdują się struktury nerwowe – rdzeń kręgowy, korzenie nerwowe. Od prawidłowej budowy i współdziałania wszystkich tych elementów zależy, czy kręgosłup będzie spełniał swoje funkcje.
2. Skąd się bierze ból kręgosłupa?
U większości chorych skarżących się na bóle nie stwierdza się patologicznych zmian w strukturze kręgosłupa.
Dolegliwości takie określa się mianem czynnościowych, a u ich podłoża leżą długotrwałe przeciążenia, na jakie narażony jest kręgosłup w związku z utrwaloną nieprawidłową postawą, długotrwałym przebywaniem w wymuszonej pozycji czy brakiem aktywności fizycznej.
Do powstawania dolegliwości bólowych dochodzi przede wszystkim w następujących mechanizmach:
- nadmierne napięcie mięśni przykręgosłupowych,
- podrażnienie włókien nerwowych (ucisk na korzenie nerwowe, podrażnienie drobnych gałązek nerwowych zaopatrujących struktury kręgosłupa),
- rozwój stanu zapalnego.
Bóle kręgosłupa zlokalizowane są przede wszystkim w odcinkach o dużej ruchomości – czyli tych narażonych w największym stopniu na urazy, przeciążenia i rozwój zmian zwyrodnieniowych.
Pacjenci najczęściej zgłaszają dolegliwości ze strony odcinka lędźwiowego oraz szyjnego kręgosłupa, najrzadziej zaś – piersiowego.
Bóle kręgosłupa mogą wskazywac też na rozwój nowotworów, chorób układu moczowo-płciowego, zmian zwyrodnieniowych w obrębie innych stawów (m.in. stawów biodrowych), chorób narządów jamy brzusznej, w tym groźnego zapalenia trzustki czy tętniaka aorty.
3. Choroby powodujące bóle kręgosłupa
Najczęstszą przyczyną bólów kręgosłupa są tzw. bóle czynnościowe. Oprócz nich, do najpopularniejszych przyczyn występowania dolegliwości bólowych ze strony kręgosłupa należą:
Najczęściej zmiany zwyrodnieniowe rozwijają się bez uchwytnej przyczyny, wraz ze starzeniem się organizmu. Mogą być także skutkiem wcześniejszych urazów, długo działających na kręgosłup przeciążeń czy choroby ogólnoustrojowej.
Degeneracja dotyczyć może krążków międzykręgowych, więzadeł kręgosłupa, mogą tworzyć się wyrośla kostne, tzw. osteofity.
Efektem zmian, do których dochodzi w kręgosłupie, jest drażnienie, ucisk na struktury nerwowe (korzenie, ale i drobne włókna nerwowe), co skutkować może dolegliwościami bólowymi, ale również zaburzeniami czucia czy siły mięśniowej.
Szczególnie często zmiany o charakterze zwyrodnieniowym dotyczą szyjnego odcinka kręgosłupa.
- Dyskopatie (choroby krążka międzykręgowego)
Procesy starzenia, ostre bądź przewlekłe przeciążenie kręgosłupa, przebyty uraz czy wrodzone wady kręgosłupa prowadzą do utraty opisanej powyżej fizjologicznej funkcji krążków międzykręgowych. Obniża się ich wysokość, zmniejsza sprężystość.
Zmiany dyskopatyczne mogą przebiegać pod postacią ostrą (np. po dźwignięciu ciężkiego przedmiotu) bądź przewlekłą. Ból wywołany podrażnieniem korzeni nerwowych przez wpuklony do kanału kręgowego dysk i powstający przy tej okazji stan zapalny określa się mianem rwy kulszowej.
Stopień nasilenia dolegliwości bólowych nie zależy od wielości fragmentu krążka międzykręgowego, który "wpadł" do kanału. Czasem bardzo małe zmiany powodują silne dolegliwości bólowe i odwrotnie – duża zmiana może być całkowicie bezobjawowa.
Najczęściej dolegliwości o charakterze dyskopatii występują w odcinku lędźwiowym oraz na pograniczu odcinka lędźwiowego i krzyżowego kręgosłupa.
- Zmiany pourazowe
Ból spowodowany wcześniejszym urazem może wynikać bezpośrednio z uszkodzenia tkanek (kości, więzadeł, tkanek miękkich okolicy kręgosłupa) bądź z odruchowego skurczu mięśni przykręgosłupowych.
Ponadto bóle kręgosłupa mogą być spowodowane przez:
- Zniekształcenia i złamania kręgów spowodowane zmianą struktury tkanki kostnej w przebiegu chorób kości, np. osteoporozy.
- Kręgozmyk, czyli przesunięcie się do przodu jednego kręgu względem drugiego (położonego poniżej). Kręgozmyk może być wrodzony, może też powstać wskutek urazu bądź rozwoju zmian zwyrodnieniowych krążka międzykręgowego.
- Wady wrodzone kręgosłupa, np. przepuklina oponowo-rdzeniowa.
- Choroby reumatyczne (zwłaszcza reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie kręgosłupa).
- Czynniki psychiczne.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.