Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Piotr Sawicki

Chrapanie i bezdech senny - przyczyny, objawy towarzyszące, metody leczenia

Chrapanie to nieprawidłowy odgłos, który towarzyszy oddychaniu
Chrapanie to nieprawidłowy odgłos, który towarzyszy oddychaniu (Zdjęcie mężczyzny / Shutterstock)

Chrapanie i bezdech senny to problemy, których nie wolno bagatelizować. Nieleczone mogą doprowadzić do groźnych powikłań, które stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia i życia. Jakie są przyczyny i sposoby ich leczenia? Dla WP abcZdrowie wyjaśnia otolaryngolog dr Agnieszka Dmowska-Koroblewska z Centrum Medycznego MML.

spis treści

1. Czym jest chrapanie?

Chrapanie to nieprawidłowy odgłos, który towarzyszy oddychaniu. Prowadzi do zaburzeń snu i [niedotlenienia organizmu](niedotlenienia organizmu). Tym samym niemożliwym do osiągnięcia staje się zdrowy sen. Chrapanie może powodować ciągłe zmęczenie, a także niewyspanie nawet po kilkugodzinnym odpoczynku. Dość często bywa tematem żartów, jednak nie warto go lekceważyć, ponieważ może prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia bezdechów.

Domowe sposoby na chrapanie to proste rady dotyczące diety i sposobu życia. Jeżeli nie wystarczą, należy pilnie udać się do laryngologa, który rozważy właściwe leczenie chrapania.

1.1. Charakterystyka chrapania

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Zabiegi w leczeniu chrapania"

Co dziesiąty człowiek chrapie. Głównie są to mężczyźni (80%). Kobiety najczęściej zaczynają chrapać w okresie menopauzy. Odgłos ten powstaje, kiedy w czasie snu zwęża się gardło, a wiotkie ściany górnych dróg oddechowych wprawione w ruch przez przepływające powietrze zaczynają drgać. Natężenie dźwięków podczas chrapania może osiągnąć nawet 90 decybeli, co jest porównywalne z odgłosem pracującej kosiarki do trawy, której głośność to mniej więcej 75-93 decybeli.

Jeśli chrapanie zdarza się sporadycznie, nie powinniśmy się niepokoić. Problem pojawia się jednak, kiedy odgłosy chrapania są coraz głośniejsze, po czym następuje długa cisza, zakończona nagłym pojedynczym chrapnięciem. Taka sytuacja może świadczyć o bezdechu sennym. Tego typu przerwy w oddechu mogą trwać nawet minutę, a jeżeli powtarzają się kilkukrotnie w ciągu nocy, mogą powodować niedotlenienie mózgu, nerek, serca i wątroby.

Najczęściej przydarza się to osobom z:

Zwykle chrapią ludzie cierpiący z powodu otyłości, chorujący na nadciśnienie tętnicze, oraz osoby, które przed snem wypiły znaczną ilość alkoholu.

Warto poznać sposoby, które pomogą walczyć z tą przypadłością.

2. Przyczyny powstania chrapania

Samo chrapanie polega na tym, że podczas snu nasza mięśniówka staje się zwiotczała, przez co tylna częśc gardzieli opada, jednocześnie dotykając nasady języka. W wyniku takiego działania pozostaje mała szczelina, dzięki której zasypiając możemy normalnie oddychać. W sytuacji, kiedy drogi oddechowe stają się niedrożne, zaczynamy mieć problem z nabraniem powietrza.

Poprzez wzrost stężenia CO2 we krwi ośrodek oddechowy w mózgu dostaje informację, że coś niedobrego dzieje się ze śpiącą osobą, mózg wybudza do pracy dodatkowe mięśnie oddechowe, zlokalizowane w przeponie i klatce piersiowej i w wyniku tego po epizodzie bezdechu trwającym od 10 do 60 sekund następuje bardzo gwałtowne nabranie powietrza.

Na chrapanie mogą wpływać następujące czynniki:

  • otyłość,
  • picie alkoholu i palenie papierosów,
  • wiek osoby chrapiącej – im człowiek jest starszy tym większe ryzyko, że wystąpią u niego zaburzenia oddychania,
  • nieprawidłowa drożność nosa,
  • niewłaściwa budowa gardła – podczas snu wiotkie części gardła, podniebienie miękkie i języczek, podlegają drganiom spowodowanym przez przepływające powietrze. W ten sposób powstaje charakterystyczne zjawisko akustyczne,
  • przerost migdałków u dzieci – prawidłowe leczenie farmakologiczne lub usunięcie migdałków prowadzi do zlikwidowania chrapania.

2.1. Kto znajduje się w grupie ryzyka wystąpienia chrapania i bezdechu sennego?

Szacuje się, że w Polsce około 1,5 mln ludzi cierpi na bezdech senny. 24 proc. stanowią mężczyźni, a 9 proc. kobiety. Nocne zaburzenia oddychania mogą być związane nie tylko z nieprawidłowościami w budowie anatomicznej. Istnieją czynniki ryzyka, które znacznie zwiększają ich występowanie.

- Uwarunkowania anatomiczne, nadwaga i otyłość, wiek – kobiety w wieku okołomenopauzalnym, które wcześniej nie chrapały – mogą zacząć. Kolejny czynnik to palenie papierosów, przyjmowanie leków nasennych, które powodują zwiotczenie struktur gardła w czasie snu, jak również nadużywanie alkoholu – wymienia otolaryngolog.

Jakie objawy sugerują, że człowiek może chrapać, a nawet mieć bezdechy?

- Uczucie przewlekłego zmęczenia, niewyspanie, poranne bóle głowy, problemy z pamięcią, spadek sprawności intelektualnej i koncentracji, nerwowość, nadmierna potliwość, pobudzenia ruchowe, spadek libido, zasypianie w ciągu dnia, np. podczas oglądania telewizji czy jazdy samochodem – wymienia dr Agnieszka Dmowska-Koroblewska.

Ten ostatni objaw jest szczególnie niebezpieczny. Okazuje się bowiem, że bezdech podczas snu jest jednym z największych czynników ryzyka wypadków samochodowych. Niewyspanie powoduje zwiększoną senność w ciągu dnia, ta z kolei może przyczynić się do zaśnięcia za kierownicą.

- Dyrektywa Komisji UE narzuca nam już obowiązek badania kierowców zawodowych, bo okazuje się, że więcej wypadków samochodowych jest spowodowanych przez nagłe zaśnięcie za kierownicą niż przez jadę pod wpływem alkoholu. Takie wypadki mogą być śmiertelne i tak naprawdę badania powinny być rozszerzone na wszystkich kierowców, gdyż posiadając wiedzę o występowaniu bezdechu u pacjentów - możemy go skutecznie wyleczyć - wyjaśnia dr Agnieszka Dmowska-Koroblewska z Centrum Medycznego MML.

2.2. Dlaczego jedni chrapią, a inni nie?

Chrapanie jest jednym z najczęściej występujących nocnych zaburzeń. Dlaczego jednak jedni chrapią, a inni nie?

- Wszystko zależy od naszych struktur anatomicznych. Kiedy są nieprawidłowe, to znaczy - mamy przerost małżowin nosowych, skrzywioną przegrodę nosową, polipy nosa, zbyt wiotkie, przerośnięte podniebienie miękkie z wydłużonym języczkiem, przerost języka czy przerost migdałków podniebiennych – chrapiemy. Najgroźniejszą, końcową formą zaburzeń oddychania podczas snu jest obturacyjny bezdech śródsenny, który zagraża życiu, gdyż wiąże się z niedotlenieniem całego organizmu - wyjaśnia dr Agnieszka Dmowska-Koroblewska.

Obturacyjny bezdech śródsenny jest chorobą przewlekłą i nie rokuje samoistnego wyleczenia. Polega na występowaniu w czasie snu okresów niedotlenienia, trwających nawet kilka minut oraz licznych, nieuświadomionych wybudzeń.

- Są to przerwy w oddychaniu i jeżeli jest ich zbyt wiele w ciągu godziny, to następstwa są bardzo poważne. Każde niedotlenienie organizmu zwiększa ryzyko groźnych chorób układu krążenia, choroby wieńcowej, nadciśnienia, zawału serca. W trakcie bezdechów może dochodzić do migotania przedsionków, zwiększa się również krzepliwość krwi, co może doprowadzić do udaru. Obturacyjny bezdech śródsenny może być przyczyną niealkoholowego stłuszczenia wątroby, zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego czy problemów z prawidłowym funkcjonowaniem gospodarki hormonalnej. Co więcej, powoduje problemy z płodnością, spadek poziomu testosteronu, obniża jakość plemników, osłabia libido, a tym samym negatywnie wpływa na nasze relacje i życie intymne. Prawidłowy sen jest niezwykle ważnym czynnikiem regenerującym nasz organizm. To trzeci filar - obok dobrej diety i aktywności fizycznej, który warunkuje jakość i długość naszego życia – tłumaczy dr Agnieszka Dmowska-Koroblewska.

3. Diagnozowanie chrapania w Polsce

W Polsce ponad 100 tysięcy osób powinno rozpocząć leczenie z powodu nocnych bezdechów, jednak znacząca większość cierpiących na tę dolegliwość bagatelizuje problem, nie zdając sobie nawet sprawy, że w nocy zmagali się z tego typu problemami.

Ważne jest, aby partnerzy osób chrapiących uważnie obserwowali swoich bliskich; warto też sprawdzić, ile razy na godzinę zdarzają się bezdechy. Jeśli jest ich więcej niż 10 na godzinę i trwają dłużej niż 10 sekund, warto zastanowić się nad diagnostyką bezdechu sennego. Może im towarzyszyć także pocenie się, a także sinienie w skutek niedotlenienia.

Diagnostyka wiąże się z wizytą w tzw. laboratorium snu, gdzie specjalista podłącza na noc chorego do specjalistycznego sprzętu i wykonuje takie badania jak:

  • EEG - ocena bioelektrycznej aktywności mózgu,
  • EMG - ocena napięcia mięśniowego,
  • EOG - rejestracja ruchów gałek ocznych,
  • EKG - zapis miarowości pracy serca,
  • rejestracja przepływu powietrza,
  • monitorowanie oddychania,
  • pulsoksymetria i gazometria krwi tętnicze,
  • rejestr głośności chrapania za pomocą mikrofonu,
  • ruchy oddechowe klatki piersiowej.

Na podstawie tych badań lekarz ma pełny obraz przebiegu snu i dzięki niemu decyduje, jak leczyć pacjenta. W zależności od powodu chrapania, zostaje wdrożone leczenie.

Aby wykluczyć zaburzenia snu z powodu stresu wywołanego badaniem w warunkach szpitalnych, pacjent może być monitorowany także w domu specjalnym aparatem, który przez całą dobę rejestruje stopień dotlenienia krwi, dźwięki chrapania, zmiany częstotliwości pulsu i pozycji ciała. Lekarze dowiadują się także m.in., ile powietrza przepływa przez drogi oddechowe chrapiącego oraz jak zmienia się napięcie mięśniowe.

4. Skutki nieleczonego chrapania

Chrapanie jest traktowane pobłażliwie, jednak kiedy nie jest leczone, może prowadzić do bardzo wielu schorzeń, utrudniających normalne funkcjonowanie.

Do głównym następstw nieleczonego chrapania należą:

Ponad to, przez problemy z koncentracją i z powodu niewyspania często dochodzi do wypadków w pracy i kolizji drogowych, natomiast dzieci, które cierpią z powodu chrapania, gorzej wypadają w testach sprawnościowych i rozwijają się wolniej niż ich rówieśnicy.

5. Jak wyleczyć chrapanie?

Przed podjęciem leczenia, lekarz musi określić, które miejsca przeszkadzają w czasie oddychania. W tym celu wykorzystuje się apnograf, który pozwala dodatkowo zidentyfikować miejsce zwężenia w drogach oddechowych.

Leczenie zabiegowe chrapania może być podjęte jeśli waga pacjenta wskazuje maksymalnie następujący wskaźnik BMI: 40.

Metody leczenia chrapania to przede wszystkim:

  • chirurgiczne leczenie chrapania - polega na przeprowadzeniu niewielkiej plastyki gardła, języczka i łuków podniebnych. Tego typu zabieg nosi nazwę UPP lub UPPP,
  • laserowe leczenie chrapania - w lżejszych przypadkach, które jest zabiegiem bezbolesnym i bezkrwawym,
  • jeśli przyczyną chrapania jest obecność polipów w nosie, przerośniętymi migdałkami lub też krzywą przegrodą nosową, najczęściej należy wykonać zabieg ich usunięcia bądź wyprostowania,
  • można skorzystać także ze specjalistycznych aparatów ortodontycznych, które zakłada się na noc do ust. Są pomocne przy małym i umiarkowanym chrapaniu, ponieważ przeciwdziałają zapadaniu się języka w kierunku krtani.

5.1. Kliniczne leczenie bezdechu i chrapania

Leczenie chrapania i bezdechu obejmuje leczenie ambulatoryjne i chirurgiczne. Zabiegi ambulatoryjne są przeznaczone dla pacjentów, u których występuje przerost małżowin nosowych, wiotkie podniebienie miękkie czy przerost języczka.

Zabiegi odbywają się w znieczuleniu miejscowym, nie wymagają ani specjalnych przygotowań, ani zastosowania dodatkowych procedur. Trwają krótko, a regeneracja po takim zabiegu i poprawa jakości życia następują bardzo szybko.

Leczenie chirurgiczne zarezerwowane jest dla pacjentów wymagających złożonych zabiegów, które obejmują większy zakres tkanek nosogardła. W Centrum Leczenia Chrapania MML zabiegi odbywają się z użyciem małoinwazyjnych technik, innowacyjnego sprzętu, w bardzo nowoczesnych salach operacyjnych. Dzięki temu zabiegi są realizowane w procedurze "chirurgii jednego dnia". Zabiegi te są przeznaczone dla pacjentów cierpiących z powodu krzywej przegrody nosowej, przerostu języka czy migdałków.

Należy jednak pamiętać, że nie istnieje jeden sposób leczenia odpowiedni dla wszystkich pacjentów i dlatego właśnie najważniejsza jest właściwa diagnostyka, której pierwszym etapem powinna być wizyta u otoralyngologa. Kolejne etapy mają za zadanie przypisanie pacjenta do odpowiedniej grupy - zgodnie z występującymi u niego nieprawidłowościami górnych dróg oddechowych.

Szacuje się, że w Polsce około 1,5 mln ludzi cierpi na bezdech senny
Szacuje się, że w Polsce około 1,5 mln ludzi cierpi na bezdech senny

- W naszej klinice cały czas pracujemy nad wdrażaniem innowacyjnych metod diagnostycznych i leczniczych. U osób, które mają już pierwszy etap leczenia chrapania za sobą wykonujemy badanie fiberoendoskopowe polegające na wprowadzeniu giętkiego przewodu zakończonego małą kamerą do górnych dróg oddechowych i na podstawie obrazu, który uzyskujemy, oceniamy gdzie jeszcze dochodzi do zaburzenia drożności dróg oddechowych. Pacjent znajduje się wówczas w stanie śpiączki farmakologicznej. Jest to bardzo nowoczesne narzędzie diagnostyczne i wykorzystujemy je u osób, u których problem chrapania i bezdechu sennego jest bardziej złożony - wyjaśnia otolaryngolog.

W Centrum Medycznym MML wykorzystuje się również jedną z najnowocześniejszych metod leczenia chrapania i towarzyszących mu bezdechów sennych - zabieg przy zastosowaniu lasera diodowego w technice palisadowej. Nie wymaga on długiego pobytu w szpitalu i nie przekracza 30-40 minut, a pacjent może opuścić szpital już po 2-3 godzinach od wykonania zabiegu. Mała inwazyjność, wysoka skuteczność, krótki czas gojenia, a także minimalne ryzyko powikłań i trwały efekt – to największe zalety tego zabiegu.

Zobacz także:

6. Domowe sposoby na chrapanie

Domowe sposoby na chrapanie opierają się na prostych zasadach:

  • przed snem nie pij alkoholu,
  • nie bierz tabletek nasennych,
  • nie zażywaj leków uspokajających,
  • rozważ rzucenie palenia,
  • warto zmienić pozycję spania, najlepiej w tym przypadku spać na boku lub na brzuchu,
  • uprawiaj dostosowany do masy ciała i sprawności sport, najlepiej pod okiem trenera,
  • w przypadku otyłości warto zwrócić się o pomoc do dietetyka,
  • warto wyleczyć zapalenie zatok, jeśli właśnie nam dokucza,
  • u kobiet w okresie menopauzy dobrze jest skorzystać z hormonalnej terapii zastępczej.

7. Garść ciekawostek na temat chrapania

Jeśli małemu dziecku lub niemowlęciu zdarza się chrapać przez całą noc, powinno zostać zbadane przez lekarza. Może to byc objaw przeziębienia, podczas którego powiększa się trzeci midgałek. W takim przypadku chrapanie powinno ustąpić po wyleczeniu infekcji. W czasie jej trwania dobrze jest podawać dziecku (powyżej 3 miesiąca życia) kilka dni kropelki do nosa, aby go udrożnić i ułatwić oddychanie w nocy. Powinno spać wtedy w pozycji na boku.

Jeśli przyczyna chrapania ma podłoże alergiczne, powinno się wykonać testy i podawać leki przeciwhistaminowe. Można także rozważyć odczulanie.

U dzieci, które często zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych, czasem dochodzi do trwałego przerostu trzeciego migdałka, przez co przepływ powietrza przez noso-gardziel jest utrudniony, w wyniku czego dziecko chrapie, więc oddycha ustami. Powietrze, które przechodzi tylko przez gardło jest nieogrzane i nieoczyszczone, co może powodować kolejne zachorowania. Po dłuższym okresie takiego chorowania może dojść do niekorzystnych zmian w zgryzie oraz w obrębie podniebienia. Pomóc może zabieg wycięcia migdałka.

Japońscy naukowcy wynaleźli specjalną poduszkę z mikrofonem, która na dźwięk chrapania podnosi się z jednej strony i przewraca głowę śpiącej osoby na drugi bok.

W Finlandii przeprowadzono badania, z których wynika, że ryzyko śmierci na zawał lub udar mózgu u osób chrapiących regularnie jest trzy i pół raza większe niż u osób niechrapiących albo u tych, którym zdarza się to rzadko. Zawał u osób chrapiących występuje najczęściej nad ranem niż w innych porach dnia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Następny artykuł: Wziernikowanie gardła
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze