Alkoholik w rodzinie a depresja
Jakie jest dziecko wychowywane w rodzinie alkoholowej? Czy różni się bardzo od pozostałych rówieśników? Jego życie na pewno. I właśnie dlatego potrzebuje więcej wsparcia, ciepła, troski i… miłości. Dzieci z rodzin alkoholowych z reguły otrzymują jej za mało. Za mało, aby udźwignąć ciężar, z którym muszą się codziennie zmagać... Alkoholizm w rodzinie może pozostawić na dziecku piętno, które będzie nosić nawet w dorosłym życiu.
1. Alkoholizm w rodzinie
Kiedy jedna osoba w rodzinie ma problem z uzależnieniem od alkoholu, używamy terminu rodzina alkoholowa. Nie bez powodu. Problem alkoholowy w domu dotyczy nie tylko osoby lub osób nadużywających alkoholu, ale wszystkich pozostałych członków rodziny, których uzależnienie pozornie nie dotyczy. Rodzina jest systemem wzajemnych interakcji, zależności, uczuciowości. Jeśli jedno ogniwo się rozpada, rozpada się cały łańcuch. Wszystko przestaje funkcjonować tak, jak powinno. A żeby poradzić sobie z problemem uzależnienia od alkoholu, każdy z członków rodziny stara się funkcjonować tak, aby było dobrze. U każdego z nich wykształcają się pewne wzorce zachowania, które z czasem trwania problemu utrwalają się…
2. Role dzieci w rodzinie alkoholowej
Do wzorów zachowań członków rodziny alkoholika należy współuzależnienie, które najczęściej dotyczy współmałżonka. Współuzależnienie stanowi oddzielny, szeroki problem, który w skrócie można określić jako uzależnienie od uzależnienia. Zarówno w przypadku rodziny, w której jedno z rodziców nadużywa alkoholu, a drugie jest współuzależnione, jak też rodziny, w której obydwoje rodzice są alkoholikami, u dzieci wykształcają się pewne typy zachowań. Każde dziecko przyjmuje określoną rolę w rodzinie, która pomaga dostosować się do rodzinnego alkoholowego systemu funkcjonowania, a z czasem pomaga w nim w ogóle przetrwać.
- Bohater rodzinny
Najczęściej tę rolę pełni najstarsze dziecko w rodzinie. Bycie najstarszym zobowiązuje je do bycia odpowiedzialnym za pozostałych członków rodziny – za młodsze rodzeństwo, a często również za nietrzeźwych rodziców. Bohater rodzinny dba o to, aby rodzina się nie rozpadła, często bierze na siebie zbyt dużo, rezygnując z własnego życia osobistego. Osoba ta jest najbardziej zaradna w życiu, ale też często nie potrafi zadbać o siebie. Jest w stanie opłacić naukę młodszego rodzeństwa, aby im pomóc, rezygnując z własnej edukacji w życiu dorosłym. Ma trudności z byciem asertywnym – jest to cecha typowa dla dzieci z rodzin alkoholowych, a najstarszego dziecka w szczególności. Za wszelką cenę stara się udowodnić innym, że jest silny i zawsze i ze wszystkim da sobie radę. Na zewnątrz stwarza więc pozory twardej, odpowiedzialnej osoby, na której można polegać. W środku bohater rodzinny jest przepełniony żalem, smutkiem i poczuciem bezwartościowości.
- Kozioł ofiarny
Na tym dziecku skupiają się wszystkie problemy rodziny, co przejawia się z reguły poprzez agresję. Dziecko to nie radzi sobie z problemami w domu, a co za tym idzie, również w szkole. Z reguły rolę tę pełni dziecko młodsze, które nie potrafi konkurować ze starszym rodzeństwem o uznanie. Nie może się „przebić”. Nie jest też najmłodsze, a więc nie może liczyć na specjalne względy. W związku z tym kozioł ofiarny szuka wsparcia na zewnątrz i bardzo często wpada w środowisko tzw. marginesu społecznego. Czuje się odrzucone, nieszczęśliwe, jest wrogo nastawione do innych ludzi. Ma trudności w szkole, wagaruje, ucieka z domu, wchodzi w konflikty z rodzicami, często również z rodzeństwem. Łatwo sięga po używki. Z plakietką „trudnego dziecka” czuje się skazane na przegraną. Stara się więc znaleźć zainteresowanie wśród podobnych do siebie, wycofanych osób. Szuka zainteresowania, lubi być w centrum uwagi, a z drugiej strony nie potrafi nawiązać głębokiej i trwałej relacji z drugim człowiekiem.
- Rodzinna maskotka
Tę rolę odgrywa najczęściej najmłodsze dziecko w rodzinie. Traktowane z pobłażliwością, ulubieniec rodzinny, którego nikt do końca nie traktuje poważnie. Jego zachowanie przybiera formę błaznowania – w sytuacjach napięcia czuje wewnętrzny przymus jego rozładowywania poprzez wesołkowatość, zabawianie otoczenia, żartowanie. Wszystko to ma na celu odwrócić uwagę od głównego problemu alkoholizmu w rodzinie. Rodzinna maskotka to osoba, która pomimo odczuwanego smutku, lęku i rozpaczy, śmieje się. W pewnym sensie zatraca granicę tego, co naprawdę odczuwa, a co jest wyuczonym zachowaniem. Może być ulubioną wnuczką, córką i koleżanką w klasie, ale mimo tych wszystkich ciepłych relacji będzie czuła głębokie osamotnienie. Z tego też powodu łatwo ucieka w świat używek, co pomaga zapomnieć o problemach i oderwać się od trudnej i zagmatwanej rzeczywistości. Rola ta jest bardzo niewdzięczna i powoduje głębokie wewnętrzne rozbicie i poczucie zagubienia, którego otoczenie zewnętrzne może nie dostrzegać.
- Dziecko we mgle
Nazywane też Aniołkiem lub Dzieckiem niewidocznym. Jest najczęściej najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Określenia te bardzo dobrze odzwierciedlają rolę, jaką dziecko pełni w rodzinie. Sprawia bowiem wrażenie, jakby go nie było. Jest nieśmiałe, grzeczne, ciche i… zagubione. W szkole często niezauważalne przez nauczycieli. Nie stwarza problemów, ale też nie wybija się, nie stara się być w centrum zainteresowania. Czuje się niepewne, jest zamknięte w sobie. Od problemów ucieka w świat marzeń o lepszej przyszłości. Często osoby te nie potrafią nawiązywać bliskich relacji, gdyż idealizują je i myślą życzeniowo. Marzą o lepszym świecie – o idealnej miłości, o byciu idealnym rodzicem. Rola dziecka we mgle jest bardzo trudna, gdyż osoby te nie zwracają na siebie uwagi innych ludzi, tłumiąc problemy. Nie potrafią nawiązywać bliskich kontaktów z innymi, czują się osamotnione, nieszczęśliwe, niezrozumiane.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.