Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Schizoidalne zaburzenia osobowości

Avatar placeholder
26.06.2013 13:48
Schizoidalne zaburzenia osobowości
Schizoidalne zaburzenia osobowości

Schizoidalne zaburzenia osobowości zostały ujęte w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 pod kodem F60.1. Osobowość schizoidalna charakteryzuje się preferowaniem samotnictwa, izolowaniem się, unikaniem kontaktów społecznych, niechęcią wobec bliskich relacji interpersonalnych, chłodem emocjonalnym i spłyconą uczuciowością. Ludzie z osobowością schizoidalną mogą być aroganccy i wycofani, gdyż w ten sposób pokrywają swój dystans uczuciowy. Bardzo często osobowość schizoidalną utożsamia się z osobowością schizotypową. Choć w obrazie klinicznym są one do siebie bardzo podobne, to jednak zostały ujęte w odrębnych działach w ICD-10. Zaburzenia schizotypowe jako kategoria diagnostyczna znajduje się pod kodem F21. Czym różni się osobowość schizoidalna od osobowości schizotypowej?

spis treści

1. Objawy osobowości schizoidalnej

Ludzie z cechami osobowości schizoidalnej to typowi introwertycy, skupieni na wewnętrznym świecie przeżyć. Stronią od kontaktów społecznych i mimo dużej wrażliwości, nie dzielą się swoimi emocjami i uczuciami z innymi. Cechuje ich dystans emocjonalny i pozorny chłód uczuciowy. Na schizoidalne zaburzenia osobowości cierpi jedna osoba na 100, częściej mężczyźni niż kobiety. Osoby o cechach schizoidalnych są nieśmiałe, aspołeczne, ignorują normy obowiązujące w społeczeństwie i przede wszystkim są upośledzone, jeśli chodzi o zdolność tworzenia bliskich związków z ludźmi. Nie mają przyjaciół, nie interesuje ich założenie rodziny ani kontakty seksualne. Są samotnikami, pochłoniętymi fantazjowaniem, marzeniami i introspekcją.

Kontakty społeczne nie stanowią dla nich źródła przyjemności. Unikają wręcz towarzystwa. Wybierają zawody, które nie wymagają pracy grupowej. Wolą pracować indywidualnie, w pojedynkę. Osoby schizoidalne nie są zdolne odczuwać przyjemności, co określa się mianem anhedonii. Są niewrażliwe zarówno na krytykę, jak i pochwały. Reakcja otoczenia na ich zachowania jest im obojętna. Jeżeli nawet wchodzą w interakcje z innymi ludźmi, ich kontakty są raczej płytkie, jałowe ze względu na niezdolność wyrażania uczuć i określenia, co im sprawia przyjemność. Osoby z cechami schizoidalnymi czują się osamotnione, niezrozumiane przez otoczenie. U niektórych może pojawić się podejrzliwość, co dodatkowo wzmacnia niechęć do ludzi.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Psychoterapia par - razem czy osobno?"

Osobowość schizoidalna w swoim obrazie klinicznym może bardzo przypominać zaburzenia ze spektrum autyzmu – samotnictwo, spłycenie uczuciowości, niewrażliwość na bodźce zewnętrzne przy nadwrażliwości na bodźce wewnętrzne, pochłonięcie fantazjowaniem, życie w świecie marzeń, unikanie kontaktu wzrokowego i bliskości z ludźmi. Osoby schizoidalne bywają ekscentryczne, dziwne i zdystansowane do wszystkiego. Arogancja może być sposobem zamaskowania ich poczucia niedostosowania do świata. Inni z osobowością schizoidalną wykazują nieśmiałość, strach przed ludźmi oraz zachowania aspołeczne. Mają problemy w wyrażaniu w sposób bezpośredni swoich emocji, zarówno tych negatywnych, jak i pozytywnych. Zamykając się w świecie własnych marzeń i fantazji, mogą tracić kontakt z rzeczywistością.

2. Osobowość schizoidalna a osobowość schizotypowa

Wiele osób traktuje synonimicznie terminy „osobowość schizoidalna” i „osobowość schizotypowa”. Dla psychiatrów nie są to jednak zaburzenia tożsame. Bardzo podobne w obrazie klinicznym, ale jednak różniące się drobnymi szczegółami. Podstawowe objawy charakterystyczne dla obu rodzajów zaburzeń osobowości zebrano w tabeli.

OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNAOSOBOWOŚĆ SCHIZOTYPOWA
znikoma ilość działań służących przyjemności, anhedonia; spłycenie afektu, chłód uczuciowy; mała wrażliwość na konwencje społeczne; niska zdolność wyrażania uczuć; brak zainteresowania pochwałami i krytyką; słabe zainteresowanie doświadczeniami erotycznymi; preferowanie samotnictwa; brak bliskich relacji społecznych; pochłonięcie fantazjowaniem i introspekcją.społeczne i interpersonalne deficyty; spłycona i nieadekwatna uczuciowość; chłód emocjonalny; dziwaczny lub ekscentryczny wygląd albo zachowanie; unikanie kontaktów z ludźmi, izolacja społeczna, brak bliskich przyjaciół; podejrzliwość i poglądy paranoidalne; idee odniesienia, myśli ksobne; dziwaczne przekonania i magiczne myślenie; niezwykle doświadczenia percepcyjne (iluzje); zmanieryzowany sposób mówienia; nadmierny lęk społeczny.

Jak widać, mimo podobnie brzmiących nazw (schizotypowa i schizoidalna), oba zaburzenia osobowości różnią się od siebie. Osoby schizoidalne nie są zdolne do empatii, wyglądają jakby nie miały uczuć, ich twarz jest maskowata, często intelektualizują swoje wypowiedzi. Patrząc na nich, ma się wrażenie jakby oglądało się uczucia pod mikroskopem. Natomiast w zaburzeniach schizotypowych na pierwszy rzut oka wyłania się dziwaczność i ekscentryczność zachowań, które mogą przypominać nieco obraz kliniczny schizofrenii. Zresztą osobowość schizotypową zalicza się do zaburzeń typu schizofrenicznego, cechujących się spłyceniem afektywnym, ograniczoną zdolnością zawierania bliskich związków i silnym dyskomfortem w sytuacjach społecznych. Osoby schizotypowe koncentrują się na sobie, myślą w sposób magiczny, relacjonują dziwne doznania, ich wypowiedzi są kwieciste, dziwne, często gubią wątek. Przejściowo mogą pojawić się objawy charakterystyczne dla zaburzeń psychotycznych. Co zatem zasadniczo odróżnia osobowość schizoidalną od schizotypowej? Łączy unikanie bliskich relacji interpersonalnych, ale w przypadku osobowości schizoidalnej wynika to z preferowania samotnictwa, a w odniesieniu do osobowości schizotypowej – z lęku przed bliskością. Oba rodzaje zaburzeń osobowości należy różnicować z całościowymi zaburzeniami rozwoju, np. spektrum autystycznym.

Jak dotąd, nie sprecyzowano, jaki jest związek między osobowością schizotypową a schizoidalną i która z nich może predysponować do zachorowania na zaburzenia psychotyczne, np. schizofrenię. Osobowość schizoidalna to niejako jeden wielki mechanizm obronny. Człowiek obawiając się bliskości i relacji intymnych z innymi ludźmi, bojąc się zaangażowania, utraty niezależności oraz własnej autonomii, zamyka się we własnym świecie marzeń, do którego inni nie mają dostępu. Introspekcja to rodzaj muru ochronnego, dającego pseudo-poczucie bezpieczeństwa oraz zapewniającego anonimowość. Psychologowie ani psychiatrzy nie wiedzą niestety do dzisiaj, co dokładnie przyczynia się do rozwoju osobowości schizoidalnej. Próby wyjaśnienia pozostają w sferze domniemań i luźnych spekulacji.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Superpamięć to nie tylko wymysł reżyserów. Osoby z takimi zdolnościami istnieją naprawdę
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze