Gangliozydoza – rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie
Gangliozydoza jest chorobą należącą do lizosomalnych chorób spichrzeniowych. Występuje w dwóch odmianach: jako gangliozydoza GM1 (GM1) i gangliozydoza GM2 (GM2). Obydwie, pomimo odmiennego podłoża genetycznego, posiadają cechy wspólne. Należą do chorób autosomalnych recesywnych. Wiążą się też z odkładaniem gangliozydów w mózgu, co prowadzi do zaburzeń w jego funkcjonowaniu.
1. Gangliozydoza GM1 – objawy i przyczyny
Gangliozydoza GM1 to rzadka choroba z grupy lizosomalnych chorób spichrzeniowych. Szacuje się, że występuje w jednym przypadku na 7-9000 urodzeń. Jej przyczyną jest niedobór enzymu rozkładającego cząsteczki gangliozydów, glikoprotein i glikozaminoglikanów. To skutkuje ich odkładaniem wewnątrzkomórkowym, zwłaszcza w ośrodkowym układzie nerwowym, co prowadzi do jego uszkodzenia.
Gangliozydoza GM1 jest spowodowana mutacją w genie beta-galaktozydazy 1 (GLB1) na chromosomie 3p21. Dziedziczenie schorzenia jest recesywne.
Istnieją 3 kliniczne podtypy Gangliozydozy, klasyfikowane w zależności od wieku. To:
- postać niemowlęca,
- postać dziecięca,
- postać dorosła.
Gangliozydoza GM1 – postać niemowlęca
Postać niemowlęca gangliozydoza (typ 1) stanowi niemal 70 proc. przypadków. W przebiegu choroby objawy pojawiają się w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia. Obserwuje się takie symptomy jak:
- zahamowanie wzrastania,
- regres rozwoju psychoruchowego,
- powiększenie narządów wewnętrznych,
- pogrubienie rysów twarzy,
- deformacja kości i sztywność stawów,
- hipotonia mięśniowa,
- napady padaczkowe,
- wiśniowa plamka na dnie oka,
- kardiopmiopatia lub zmiany skórne (melanocytozą, rogowiec naczyniakowaty).
Choroba prowadzi do zgonu w 2. roku życia.
Gangliozydoza GM1 – postać dziecięca
Postać młodzieńcza gangliozydozy (typ 2) stanowi około 10 proc. przypadków. Objawy choroby pojawiają się pomiędzy 1. a 3. rokiem życia i dotyczą:
- zahamowania rozwoju psychoruchowego,
- porażenia spastycznego,
- padaczki mioklonicznej,
- postępującego uszkodzenia i zaniku mózgowia z ataksją,
- objawów piramidowych,
- postępującego otępienia.
Choroba prowadzi do zgonu około 10. roku życia.
Gangliozydoza GM1 – postać dorosła
Postać dorosłych gangliozydozy (typ 3) stanowi około 25 proc. przypadków. Objawy choroby pojawiają się pomiędzy 3. a 30. rokiem życia. Cechuje się normalnym wczesnym rozwojem neurologicznym i późniejszymi symptomami postępującej demencji z cechami choroby Parkinsona, choroby pozapiramidowej i dystonii. Zwiastuje ją:
- łagodny deficyt intelektualny,
- pogłębiające się z wiekiem uszkodzenie mózgowia z wczesnym parkinsonizmem,
- nietypowy zanik rdzeniowo-móżdżkowy,
- dystonia,
- bełkotliwa mowa.
Typowy jest niski wzrostu i zlokalizowane zmiany kostnych (np. skrzywienie kręgosłupa).
2. Gangliozydoza GM2 – przyczyny i objawy
Gangliozydoza GM2 zalicza się do wtórnych chorób z uszkodzeniem istoty białej. To choroba spichrzeniowa. Jej przyczyną jest brak aktywności enzymu, która prowadzi do gromadzenia się gangliozydu w komórkach nerwowych. Czy gangliozydoza jest dziedziczna? Tak. Odpowiada za nią gen recesywny.
Wyróżnia się dwa typy gangliozydozy GM2. To:
- gangliozydoza GM2 typ B (choroba Tay-Sachsa),
- gangliozydoza GM2 typ 0 (choroba Sandhoffa).
Gangliozydoza GM2 jest skutkiem niedoboru i wadliwej aktywności enzymu:
- beta-heksozoaminidaza A w przypadku gangliozydozy GM2 typ B (Choroba Tay-Sachsa),
- beta-heksozoaminidaza A i B Gangliozydoza GM2 typ 0 (Choroba Sandhoffa).
W zależności od wieku, wyróżniono 3 kliniczne podtypy gangliozydozy GM2. To:
- postać niemowlęca,
- postać młodzieńcza,
- postać dorosła.
Gangliozydoza GM2 – postać niemowlęca
Postać niemowlęca manifestuje się w okresie pomiędzy 3. a 9. miesiącem życia. Najpierw pojawia się nadwrażliwość na hałas, następnie obserwuje się:
- regres w rozwoju,
- obniżenie napięcia mięśniowego,
- apatię i drażliwość,
- problemy ze wzrokiem i słuchem,
- problem z samodzielnym poruszaniem się.
Typowe jest szybkie powiększanie się obwodu głowy i problemy z przełykaniem.
Gangliozydoza GM2 – postać dziecięca
Postać młodzieńcza choroby objawia się pomiędzy 2. a 6. rokiem życia. Objawem choroby są zaburzenia chodu, ataksja, spastyczność, dysartria i zaniki mięśniowe.
Gangliozydoza GM2 – postać dorosła
Postać dorosła to przede wszystkim objawy pozapiramidowe i objawy uszkodzenia neuronu ruchowego lub móżdżkowego. U osób dotkniętych chorobą obserwuje się pobudzenie, agresję, bezsenność, depresję oraz ciężkie zaburzenia snu.
3. Leczenie gangliozydozy
Jeśli chodzi o leczenie gangliozydozy, którą rozpoznaje się na podstawie objawów i wyników badań genetycznych, obecnie nie ma ani lekarstwa, ani specyficznej terapii choroby. W większości przypadków podejmowane działania są skupione na ograniczaniu i kontrolowaniu najbardziej dokuczliwych objawów choroby.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.