Gruczolak przytarczyc – objawy, rozpoznanie i leczenie
Gruczolak przytarczyc to łagodny nowotwór, który stanowi główną przyczynę pierwotnej nadczynności przytarczyc. Jego pojawienie się skutkuje miejscowym wytwarzaniem dużych ilości parathormonu. Najczęściej nie wywołuje to żadnych objawów, a te, jeśli się pojawią, nie są charakterystyczne. Na czym polega leczenie?
1. Co to jest gruczolak przytarczyc?
Gruczolak przytarczyc jest łagodnym nowotworem wywodzącym się z nabłonka gruczołów dokrewnych. Nie jest rakiem złośliwym.
Człowiek ma zwykle cztery przytarczyce, które zwykle są zlokalizowane w górnej i dolnej części tarczycy, choć ich położenie może być także mniej typowe. Struktury te, za pomocą parathormonu, utrzymują stały, optymalny poziom wapnia i fosforu.
Ponieważ obecność gruczolaka przytarczyc wiąże się z miejscowym wytwarzaniem dużych ilości hormonu, pojawiają się zaburzenia hormonalne i elektrolitowe (zwiększenie stężenia wapnia).
Gruczolak przytarczyc jest główną przyczyną pierwotnej nadczynności przytarczyc. Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 gruczolak przytarczyc został przypisany do grupy E21, a pierwotną nadczynność przytarczyc opatrzono symbolem E21.0.
2. Objawy nadczynności przytarczyc
Gruczolak przytarczyc, zwłaszcza w początkowym stadium, najczęściej nie wywołuje żadnych objawów. Jeśli się pojawią, najczęściej jest to:
- zaburzenie przewodu pokarmowego (zaparcia, brak apetytu, nudności, wymioty, ból brzucha, zapalenie trzustki, choroba wrzodowa, kamica żółciowa),
- uczucie osłabienia, senność,
- zaburzenia orientacji, splątanie,
- depresja i inne zaburzenia psychiczne,
- gorączka,
- bóle głowy,
- ubytek masy kostnej, osteopenia, osteoporoza, złamania patologiczne (zwłaszcza żeber),
- ból stawów,
- ból kręgosłupa,
- miejscowy guzek dziąsła – nadziąślak,
- świąd skóry,
- zaburzenia czynności nerek (wielomocz i kamica nerkowa),
- zaburzenia sercowo-naczyniowe (zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze),
- odwodnienie,
- osłabienie siły mięśniowej, mimowolne drżenie.
Szczególnie niebezpieczne jest znaczne zwiększenie poziomu wapnia we krwi (hiperkalcemia) i przełom hiperkalcemiczny. Jego objawy to zaburzenia świadomości (także śpiączka), zaburzenia rytmu serca, ból brzucha, nudności i wymioty. Stanowi szczególne niebezpieczeństwo dla zdrowia pacjenta.
3. Rozpoznanie i leczenie gruczolaka przytarczyc
Dla gruczolaków przytarczyc charakterystyczne jest to, że mogą być nierozpoznane przez wiele lat. Czasami wykrywa się je przypadkowo, podczas wykonywania badań obrazowych okolic szyi i klatki piersiowej.
W diagnostyce gruczolaka przytarczyc kluczowe są badania laboratoryjne ilustrujące nadczynności przytarczyc (stężenie wapnia we krwi, poziomu parathormonu i białka, charakterystyka wydalania wapnia w dobowej zbiórce moczu) oraz badania obrazowe, takie jak USG (także z oceną tarczycy), scyntygrafia subtrakcyjna tarczycy i przytarczyc, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, także RTG (w celu oceny stanu kości).
Niekiedy zleca się także densytometrię (czyli RTG kości) oraz inne badania ilustrujące zaburzenia pracy nerek, serca, czy nieprawidłowości neurologiczne.
Leczenie farmakologiczne w przypadku gruczolaka przytarczyc jest prowadzone po to, by zminimalizować skutki nadczynności przytarczyc i zapobiegać konsekwencjom patologii. Na czym polega?
Wdraża się lek, który hamuje wydzielanie parathormonu. Stosuje się także bisfosfoniany, witaminę D3 oraz wapń. W ciężkich przypadkach potrzebna jest hemodializa (proces oczyszczania krwi z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii).
W przypadku pojedynczego gruczolaka przytarczyc leczeniem z wyboru jest usunięcie przytarczycy. Jej usunięcie operacyjne jest uznawane za najskuteczniejszy sposób na zwalczenie gruczolaka przytarczyc. Mniej inwazyjnym zabiegiem jest usunięcie przytarczycy z asystą wideoskopii.
Możliwe skutki uboczne związane z operacją gruczolaka przytarczyc to uszkodzenie nerwu sąsiadującego z operowaną przytarczycą (zazwyczaj nerwu krtaniowego wstecznego), za małe stężenie wapnia we krwi (hipokalcemia), krwawienie, tak zwany zespół głodnych kości oraz niedoczynność przytarczyc.
Uzupełnieniem terapii może być umiarkowana aktywność fizyczna. Ważne jest także prawidłowe nawodnienie organizmu (przyjmowanie dziennie około 2 litrów płynów dziennie, najlepiej wody), a w diecie zmniejszyć liczbę produktów bogatych w wapń (to np. mleko, sery żółte i topione, jaja, jogurty, podroby, lody, warzywa strączkowe, kasze).
Ważne również jest, by bilans spożycia wapnia, fosforu i witaminy D był na właściwym poziomie. Swoich zwolenników ma także leczenie naturalne gruczolaka przytarczyc. Nie powinno ono jednak zastępować działań z zakresu medycyny konwencjonalnej.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.