Leki przeciwzakrzepowe - jak działają, kiedy warto, a kiedy nie należy ich stosować
Leki przeciwzakrzepowe nazywane są również antykoagulantami. Powodują wyłączenie jednego lub kilku czynników krzepnięcia krwi, dzięki czemu możliwe jest zahamowanie procesu powstania zakrzepu. Jakiekolwiek utrudnienia na drodze krwi, czyli powstawanie skrzeplin i zakrzepów może być przyczyną powikłań groźnych dla zdrowia i życia, dlatego tak ważne jest stosowanie środków przeciwzakrzepowych u osób zagrożonych. Jakie leki na rozrzedzenie krwi? Jakie są przeciwwskazania do ich stosowania? Jak robić zastrzyki przeciwzakrzepowe?
- 1. Czym są leki przeciwzakrzepowe?
- 2. Rodzaje leków przeciwzakrzepowych
- 2.1. Zastrzyki przeciwzakrzepowe w brzuch
- 3. W jakich chorobach stosuje się leki przeciwzakrzepowe?
- 4. Przeciwwskazania do stosowania leków przeciwzakrzepowych
- 5. Działanie heparyny - najpopularniejszego antykoagulantu
- 5.1. Interakcje antykoagulantów z innymi lekami
- 6. Leki przeciwzakrzepowe a dieta
- 7. Leki przeciwzakrzepowe a regularne przeprowadzanie badania krzepnięcia
- 7.1. Co to jest wskaźnik INR?
- 8. Opinia kardiologa na temat leków przeciwzakrzepowych
- 9. Skutki uboczne leków przeciwzakrzepowych
1. Czym są leki przeciwzakrzepowe?
Leki przeciwzakrzepowe (leki antyzakrzepowe), czyli inaczej antykoagulanty, to preparaty zapobiegające powstawaniu niebezpiecznych zakrzepów, które mogą wywołać niedokrwienie kończyny, udar mózgu lub zawał serca, są to leki wpływające na krzepliwość krwi.
Najczęściej stosowane leki na rozrzedzenie krwi to heparyna oraz antagoniści witaminy K. Nieco rzadziej przyjmowane są nowoczesne leki przeciwzakrzepowe.
Lekarstwa na rozrzedzenie krwi mogą być w formie tabletek stosowanych doustnie, choć dużą popularnością wciąż cieszą się leki przeciwzakrzepowe w zastrzykach (zazwyczaj jest to podawanie heparyny w postaci zastrzyku przeciwzakrzepowego w brzuch).
Swoje leki przeciwzakrzepowe znajdziesz dzięki stronie KtoMaLek.pl. To darmowa wyszukiwarka dostępności leków w aptekach w Twojej okolicy.
2. Rodzaje leków przeciwzakrzepowych
Podstawowym lekiem na krzepliwość krwi jest heparyna niefrakcjonowana podawana w szpitalu podczas wlewu ciągłego. Poza placówkami medycznymi pacjent może stosować heparyny drobnocząsteczkowe (zastrzyki z heparyny), takie jak:
- nadroparyna (zastrzyki przeciwzakrzepowe Fraxiparine),
- enoksaparyna (zastrzyk przeciwzakrzepowy Clexane, zastrzyki w brzuch Clexane, Neoparin),
- dalteparyna (heparyna zastrzyki Fragmin).
Istnieją również tabletki na rozrzedzenie krwi, czyli doustne leki przeciwzakrzepowe, są to:
- antagoniści witaminy K - warfaryna (Warfin), acenokumarol (Acenocumarol),
- leki przeciwzakrzepowe nowej generacji (lek na rozrzedzenie krwi nowej generacji - NOAC) - rywaroksaban (Xarelto), apiksaban (Eliquis), dabigatran (Pradaxa).
Istnieją również leki na rozrzedzenie krwi bez recepty, zawierające kwas acetylosalicylowy, najpopularniejsze to Aspirin, Acard, Polocard oraz Acesan (nazwy leków na rozrzedzenie krwi). Są to leki przeciwzakrzepowe w tabletkach, stosowane doustnie.
2.1. Zastrzyki przeciwzakrzepowe w brzuch
Jak zrobić zastrzyk przeciwzakrzepowy? Zastrzyk na rozrzedzenie krwi (zastrzyk antyzakrzepowy) to heparyna podawana podskórnie lub dożylnie. Zazwyczaj aplikuje się ją w okolice brzucha, 2-3 cm poniżej pępka.
Wystarczy zdenfekować miejsce wkłucia, złapać fałd skórny, formując z niego wałek i wbić igłę. Zastrzyki przeciwzakrzepowe w brzuch wykonuje się pod kątem 90 stopni, natomiast w przypadku osób szczupłych między 90 a 45 stopni. Ważne jest powolne wstrzykiwanie leku, co może dawać przemijające uczucie rozpierania.
Jak długo brać zastrzyki przeciwzakrzepowe? Decyzja o odstawieniu zastrzyków w brzuch na rozrzedzenie krwi należy do lekarza prowadzącego i ma na nią wpływ przede wszystkim stan pacjenta.
Ile kosztują zastrzyki przeciwzakrzepowe? Cena zastrzyków przeciwzakrzepowych (cena heparyny drobnocząsteczkowej) wynosi od 80 do 130 złotych za 10 ampułek do iniekcji, choć część preparatów jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
3. W jakich chorobach stosuje się leki przeciwzakrzepowe?
Doustne leki lub zastrzyki na rozrzedzenie krwi (heparyna zastrzyki w brzuch) stosowane są w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, a także jej powikłań u pacjentów poddawanych długotrwałej hospitalizacji i przewlekłego unieruchomienia.
Preparaty tego typu zalecane są osobom z opatrunkiem gipsowym (leki przeciwzakrzepowe przy złamaniu), w podeszłym wieku, w przypadku nadciśnienia tętniczego krwi lub niewydolności serca. Leki na rozrzedzenie krwi podawane są również po wszczepieniu zastawki serca, w przebiegu zakrzepicy czy migotania przedsionków.
Pozostałe wskazania do stosowania leków na krzepnięcie krwi to przebyty rozległy zabieg chirurgiczny, choroba nowotworowa, trombofilia, hiperhomocysteinemia, wrodzony niedobów antytrombiny oraz białek C i S, mutacja genetyczna czynnika V krzepnięcia krwi typu Leiden oraz zespół antykardiolipinowy.
4. Przeciwwskazania do stosowania leków przeciwzakrzepowych
Przeciwwskazaniem do podawania antykoagulantów są krwawienia z przewodu pokarmowego, nowotwory, cukrzyca i zawał serca.
Heparyna jest substancją, której bezwzględnie nie podaje się osobom ze skazami krwotocznymi, pacjentom z objawami krwawienia z przewodu pokarmowego lub cierpiących na choroby układu pokarmowego , wiążące się z ryzykiem wystąpienia krwawienia. Ponadto nie może być podana przy objawach nadciśnienia wrotnego i w rozwarstwieniu aorty.
Przeciwwskazania względne:
- operacja, uraz głowy w wywiadzie,
- guz mózgu,
- zabiegi: biopsja narządu, nakłucie tętnicy, nakłucie lędźwiowe,
- zła kontrola nadciśnienia tętniczego,
- ciężka niewydolność wątroby lub nerek,
- ostre zapalenie osierdzia,
- udar krwotoczny.
Leki przeciwzakrzepowe uniemożliwiają krzepnięcie krwi. Mają zastosowanie tych chorobach serca i układu krwionośnego, w których istnieje ryzyko powstania niebezpiecznego dla życia zakrzepu.
5. Działanie heparyny - najpopularniejszego antykoagulantu
Heparyna jest naturalnym czynnikiem, który zapobiega krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych. Zapobiega powstawaniu zakrzepów i tworzeniu się skrzeplin.
Heparyna jest stosowana przede wszystkim w takich chorobach jak:
- miażdżyca,
- zakrzepica,
- ostre zespoły wieńcowe,
- choroby unieruchomione,
- a także u chorych, którzy poddawani są zabiegom operacyjnym.
Innymi ważnymi substancjami w lekach przeciwzakrzepowych są: kumaryna i jej pochodne, hirudyna, kwas acetylosalicylowy.
5.1. Interakcje antykoagulantów z innymi lekami
Chorzy regularnie stosujący leki przeciwzakrzepowe muszą uważać przy przyjmowaniu innych farmaceutyków, w tym suplementów diety. Unikać należy preparatów zawierających witaminę K, witaminę E, koenzym Q10, glukozaminę, melatoninę, dehydroepiandrosteron (DHEA) czy kwasy omega-3.
Leki przeciwzakrzepowe mogą wchodzić w interakcje, na przykład z aspiryną, czy z takimi lekami niesterydowymi przeciwzapalnymi, które są bardzo powszechnie stosowane z powodu rozmaitych bólów stawów, kręgosłupa.
Podczas terapii pacjenci nie powinni sięgać nie tylko po leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, ale również po leki na zgagę. Należy uważać nawet przy podawaniu szczepionki przeciwko grypie.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
6. Leki przeciwzakrzepowe a dieta
Osoby przyjmujące antykoagulanty powinny unikać pewnych produktów żywieniowych. Niewskazany jest seler, natka pietruszki, czosnek, cebula, brokuły, kapusta i brukselka, kalafior, rzepa, rzeżucha, sałata, szpinak czy awokado.
Nie należy pić soków grejpfrutowych i żurawinowych. Ponadto niekorzystnie działają zioła i przyprawy, jak szałwia, kozieradka, rumianek, anyż, arnika, mniszek, kasztanowiec, dziurawiec, ekstrakt z papai, żeń-szeń i miłorząb japoński.
7. Leki przeciwzakrzepowe a regularne przeprowadzanie badania krzepnięcia
Pacjent stosujący leki przeciwzakrzepowe powinien być dość dobrze wyedukowany na temat działania tych środków. Ponadto, przy stosowaniu leków przeciwzakrzepowych niezbędne jest regularne przeprowadzanie badania krzepnięcia.
"Są kraje europejskie, w których są takie same aparaty do kontroli tego wskaźnika INR jak są do kontroli poziomu cukru i pacjenci są edukowani i analogicznie jak ci, którzy mają cukrzycę mogą sami się leczyć(...)W Polsce niestety nie ma refundacji tych aparatów ani tych pasków do oznaczania, więc pacjenci są zależni, dlaczego lekarze tego nie lubią no bo to jest dosyć czasochłonne bo musza każdemu pacjentowi przynajmniej raz w miesiącu wyznaczyć dawki leku na długi czas, mało tego wyznaczyć, poświęcić im sporo czasu na edukację, sprawdzać leczenie" - przyznaje profesorka, Janina Stępińska.
7.1. Co to jest wskaźnik INR?
INR to Międzynarodowy Współczynnik Znormalizowany, stworzony do oceny skuteczności leków przeciwzakrzepowych (zastrzyków lub tabletek na krzepliwość krwi). Wskaźnik INR przedstawia czas protrombinowy, czyli parametr niezwykly istotny w ocenie funkcjonowania układu krzepnięcia.
Badanie INR wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej, niekoniecznie na czczo. Istnieje również aparat do oznaczenia INR w domu, który działa na skutek nakłucia opuszki palca i nałożenia kropli krwi na pasek pomiarowy.
Wskaźnik INR oznacza się przed operacjami, po wykonanych zabiegach w okolicy serca, po wszczepieniu stentów, a także u pacjentów ze skazą krwotoczną, niewydolnością wątroby, ryzykiem choroby zakrzepowo-zatorowej. Normy INR wynoszą od 0,8 do 1,2, choć wartości te różnią się w zależności od stanu pacjenta i danego laboratorium.
8. Opinia kardiologa na temat leków przeciwzakrzepowych
W opinii polskiej kardiolożki, profesorki nauk medycznych Janiny Stępieńskiej, leki przepiwzakrzepowe mogą stanowić pewien problem, zarówno dla pacjenta jak i dla lekarza prowadzącego leczenie.
"Problem z tymi lekami jest taki, że te które są stosowane od wielu lat, właściwie stosowane do dziś(...) Te leki są bardzo trudne w stosowaniu, trudne dla pacjentów i trudne dla lekarzy. Trudność w ich stosowaniu polega na tym, że nie ma jednego dawkowania tego leku, tylko dawki leku dobiera się indywidualnie. Każdy inaczej reaguje na ten lek, mało tego lek podany dzisiaj tak naprawdę działa za 48, 72 godziny, trzeba brać pod uwagę to opóźnienie. Pacjent po to, żeby sprawdzać czy on jest dobrze leczony musi pobierać sobie krew regularnie, oznaczać tak zwany wskaźnik INR, wskaźnik krzepnięcia, krzepliwości. I teraz, jeżeli on tego leku bierze za mało jest niewłaściwe leczony, no to nie zmniejsza sobie zagrożenia udarem" - przyznaje lekarka.
Stosowanie leków przeciwzakrzepowych w nadmiarze może spowodować zwiększenie ryzyka powikłań krwotocznych. Problemem jest również to, że leki przeciwzakrzepowe mogą wchodzić w interakcje z innymi środkami farmaceutycznymi, środkami odurzającymi czy spożywanym pokarmem.
Parametrów, które narzucają ostrożność w dawkowaniu leków przeciwzakrzepowych jest bardzo wiele. Z tego powodu pacjenci niechętnie chcą być poddawani leczeniu środkami przeciwzakrzepowymi. Decydują się również przerywać leczenie.
9. Skutki uboczne leków przeciwzakrzepowych
Leki przeciwzakrzepowe (leki zmniejszające krzepliwość krwi) są na ogół dobrze tolerowane przez organizm i powodują jedynie zwiększone krwawienie w przypadku skaleczenia.
Skutki uboczne leków na rozrzedzenie krwi to nudności i wymioty, biegunka, zaburzenia pracy wątroby i krwawienia z przewodu pokarmowego (czarny stolec). U mężczyzn niekiedy pojawia się skutek uboczny zastrzyków przeciwzakrzepowych lub tabletek na zakrzepicę w postaci bolesnego, uporczywego wzwodu (priapizm).
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.