Klitoria – właściwości, działanie, wskazania i przeciwwskazania
Klitoria ternateńska, zwana niebieską matchą lub Butterfly Pea Tea, jest rośliną stosowaną jest w tradycyjnej medycynie ajuwerdyjskiej i medycynie naturalnej. Jej działanie jest wielotorowe. Ta egzotyczna roślina motylkowa należąca do rodziny Fabaceae rośnie w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Jakie ma właściwości? Jak działa? Kiedy ją stosować?
1. Co to jest klitoria?
Klitoria (Clitoria L.) to rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa clitoris, które oznacza łechtaczkę. Pierwsza nazwa naukowa została opublikowana przez Johanna Philippa Breyna w 1678, a ustalona Karola Linneusza w 1753. Obecnie najbardziej znana jest klitoria ternateńska (Clitoria ternatea L.), znana także jako niebieska matcha lub Butterfly Pea.
Jak wygląda klitoria?
Klitoria to wieloletnie pnącze z:
- trzema, pięcioma lub siedmioma listkami i trwałymi przylistkami,
- motylkowymi, odwróconymi, dużymi kwiatami, które pojedynczo lub po dwa wyrastają z kątów liści. Ich górny płatek jest większy i skierowany w dół, boczne płatki i płatek dolny tworzą krótsze skrzydełka i łódeczkę. Kształt kwiatów, jak wspomniano, przypomina łechtaczkę. Kwiaty występują w kolorze intensywnie niebieskim, błękitnym, jasnofioletowym bądź białym. Posiadają jasnoniebieski, białożółty bądź pomarańczowy środek.
- owocami, którymi są zielone strąki o owłosionej powierzchni i długości 5-12 cm. Zawierają ciemnobrązowe nasiona.
Klitoria jest rośliną zielną, której cechy morfologiczne różnią się znacznie od siebie w zależności od warunków wzrastania.
2. Zastosowanie klitorii
Klitoria bywa uprawiana w przydomowych ogrodach jako roślina ozdobna ze względu na swoje dekoracyjne kwiaty. Jej kwiaty są wykorzystywane jako błękitny barwnik spożywczy. Sproszkowany korzeń klitorii ternateńskiej stosowany jest w medycynie ajurwedyjskiej.
Roślina jest składnikiem wielu suplementów diety. To głównie kapsułki i tabletki. Jej kwiaty wykorzystywane są do przygotowywania herbaty. W sklepach zielarskich i ze zdrową żywnością spotkać można głównie susz do przygotowywania naparów, odwarów i nalewek. Do produkcji preparatów leczniczych i kosmetycznych wykorzystywane są głównie kwiaty, ale i inne części rośliny - ziele, liść, nasiona i korzeń.
Kwiat klitorii - właściwości lecznicze
W skład chemiczny klitorii wchodzą antocyjany, które odpowiadają za jej niebieski kolor oraz właściwości antynowotworowe, ale i inne substancje biologicznie aktywne, zwłaszcza flawonoidy, laktony, fitosterole i terpenoidy. Dzięki nim klitoria ma właściwości:
- przeciwbólowe,
- przeciwzapalne,
- przeciwgorączkowe,
- przeciwbakteryjne,
- przeciwgrzybicze,
- przeciwpasożytnicze,
- antyoksydacyjne (przeciwutleniające),
- przeciwobrzękowe,
- przeciwwysiękowe,
- przeciwhistaminowe,
- przeciwdrgawkowe,
- przeciwpróchnicze,
- przeciwcukrzycowe,
- przeciwdepresyjne,
- przeciwlękowe.
3. Klitoria – działanie i wskazania
Ponieważ klitoria swoim wyglądem przypomina łechtaczkę, niegdyś wykorzystywano ją w medycynie tradycyjnej do leczenia chorób wenerycznych (głównie rzeżączki), a i stosowano w celu poprawy płodności, regulacji cyklu miesiączkowego. Traktowano ją jak afrodyzjak. Obecnie wiadomo, że klitorię cechuje działanie wielotorowe. Kiedy warto po nią sięgać? Na co pomaga?
Klitoria przede wszystkim jest stymulatorem układu nerwowego. Ma pozytywny wpływ na układ nerwowy. Poprawia pamięć i koncentrację, może obniżać ryzyko rozwoju choroby Alzheimera i Parkinsona, hamuje demencję.
Ponadto klitoria spowalnia rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżyca, udar mózgu, zawał serca), reguluje ciśnienie tętnicze, uszczelnia naczynia krwionośne, reguluje przepuszczalności naczyń włosowatych.
Co istotne, klitoria obniża także poziom glukozy we krwi. Zapobiega przy tym uszkodzeniom komórek i tkanek, korzystnie działa na wzrok. Wspomaga proces widzenia po zmroku i zdolność adaptacyjną w ciemności. Chronią siatkówkę oka przed uszkodzeniami i hamuje rozwój jaskry.
Klitoria jest rośliną, która przeciwdziała nowotworom, pomaga na niestrawność, zaparcia i gorączkę, a i poprawia stan skóry i włosów. Sprawdza się w stanach obniżonej odporności.
4. Klitoria – przeciwwskazania i skutki uboczne
Choć roślina jest uznawana za bezpieczną, ponieważ nie są znane ani skutki uboczne związane z jej spożywaniem, ani interakcje z lekami, istnieją przeciwwskazania do jej stosowanie. Klitoria nie może być używana przez kobiety ciężarne i karmiące piersią, także osoby chorujące na zapalenie pęcherza moczowego.
Przeciwwskazaniem jest także jednoczesne przyjmowanie takich substancji jak ashwagandha, miłorząb japoński, żeń-szeń syberyjski (eleuterokok kolczasty), wąkrotka azjatycka czy guarana. Należy też uważać na przyprawy, takie jak gałka muszkatołowa i rozmaryn.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.