Dna moczanowa - objawy, przyczyny, rodzaje, leczenie, dieta

Dna moczanowa, inaczej podagra lub artretyzm, to choroba znana ludzkości od zarania dziejów. Jest jednym z częstszych schorzeń reumatycznych na świecie. Powoduje u pacjentów bóle i zniekształcenia stawów. Przyczyną choroby jest wysoki poziom kwasu moczowego. Jakie są dokładne objawy dny moczanowej? Jak leczyć schorzenie?

1. Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa (inaczej artretyzm, skaza moczanowa, podagra) to choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której dochodzi do zwiększenia poziomu kwasu moczowego we krwi.

Kwas moczowy powinien się znajdować w organizmie człowieka w stężeniu nie większym niż 5-6 mg/dl. Jeżeli jego ilość wzrośnie kilkakrotnie lub kilkunastokrotnie (stan ten nazywany jest hiperurykemią), zaczyna się krystalizować. Kryształki zwane moczanami odkładają się w tkankach słabo ukrwionych, np. więzadłach i ścięgnach, lub stawach obwodowych, powodując stan zapalny.

Zobacz film: "Rak prostaty. Historia Stanisława"

W zaawansowanym stadium choroby może dojść do uszkodzenia, a nawet niesprawności narządów ruchu. Kryształy mogą się też wytrącać w narządach miąższowych, np. w nerkach, co z czasem prowadzi do ich uszkodzenia.

2. Rodzaje dny moczanowej

Wyróżnia się następujące rodzaje dny moczanowej:

• Dna pierwotna – częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Przyczyną tego rodzaju dny moczanowej może być upośledzenie enzymów, które uczestniczą w przemianie puryn (źródłem puryn jest dieta oraz rozpad obumierających tkanek). Inną przyczyną dny pierwotnej mogą być wady rozwojowe nerek.
• Dna wtórna – rodzaj dny moczanowej, który pojawia się pod wpływem innych chorób: czerwienicy, niedokrwistości hemolitycznej, białaczki, szpiczaka mnogiego, wrodzonych wad serca, uszkodzenia nerek. Pojawia się też w następstwie złej diety, głodówek lub wręcz przeciwnie – objadania się, jak również nadużywania alkoholu, czy zażywania niektórych leków.

3. Jak przebiega dna moczanowa?

Choroba przebiega najczęściej z okresami zaostrzenia i remisji objawów. Kwas moczowy w wysokim stężeniu krystalizuje się i osiada na stawach, raniąc przy tym tkankę. W taki sposób w obrębie stawów tworzy się stan zapalny, który daje uciążliwe dolegliwości bólowe.

Zwykle choroba dotyczy stawu podstawy dużego palca. Dna moczanowa wówczas nazywana jest podagrą.

Dna moczanowa może jednak dotknąć także innych stawów:

• omagra – zapalenie stawu barkowego,
• gonagra – zapalenie stawu kolanowego,
• chiragra – zapalenie stawów dłoni,
• rachidagra – zapalenie w stawach kręgosłupa.

4. Objawy dny moczanowej

Jakie są objawy dny moczanowej? To, co jest częste, to brak wyraźnych symptomów w początkowej fazie choroby. Taki stan nazywa się okresem bezobjawowej hiperurykemii.

Pierwsze objawy to guzki pojawiające się na palcach, łokciach, uszach i rękach. Z początku stany zapalne dotyczą kończyn dolnych, zwłaszcza dużego palca stopy.

Dna moczanowa objawia się w późniejszym czasie także silnym bólem stawów i ograniczeniem jego ruchomości. Pojawiają się również momenty wycofania objawów, są to tzw. okresy międzynapadowe.

4.1. Okres bezobjawowej hiperurykemii

Jak się objawia dna moczanowa? Przez długi czas choroba nie daje żadnych objawów. Jej jedynym symptomem jest hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego (końcowy produkt metabolizmu białkowego) w surowicy krwi.

4.2. Ostre napady zapalenia stawów

Po bezobjawowej hiperurykemii pojawiają się konkretne objawy podagry. Występuje ostry ból w stawie (w tej fazie dna moczanowa atakuje jeden staw), który każdego dnia jest coraz bardziej dotkliwy. To pierwszy charakterystyczny objaw dny moczanowej. Ból ten może wywołać szereg różnych czynników, np. spożycie alkoholu, przeciążenie, pozostanie na czczo.

Mogą pojawić się też objawy skórne dny moczanowej. Na zdjęciach pacjentów często widać napiętą, lśniącą i czerwoną skórę. Atak takiego bólu trwa od 2 do 4 godzin. Objawami towarzyszącymi mogą być gorączka, zmęczenie, obniżenie nastroju.

4.3. Okresy międzynapadowe

Po pierwszym ataku dny następuje okres wycofania się objawów choroby. Dolegliwości stopniowo mijają w ciągu kilku dni do dwóch tygodni. Jeśli nie zostanie wdrożone leczenie, choroba zajmuje kolejne stawy i pojawiają się kolejne ataki, które stają się coraz częstsze i intensywniejsze.

4.4. Dna przewlekła (zaawansowana)

Gdy dna moczanowa przyjmuje postać przewlekłą, atakuje kilka stawów i inne narządy. Nadal towarzyszą jej bolesne objawy, lecz ich natężenie jest mniejsze. W wyniku długiego działania szkodliwych kryształów moczanu sodu, chrząstki i narządy kostne ulegają nieodwracalnemu uszkodzeniu. Tworzą się w nich nadżerki. Wpływa to na upośledzenie sprawności, a także zniekształca stawy.

Kryształy moczanu przyczyniają się do powstania dnawych guzków. Na skórze pojawiają się najczęściej na małżowinach usznych i w okolicy stawów stóp i rąk. Czasem guzki mogą objąć też narządy wewnętrzne, co może prowadzić do ich uszkodzenia. Dochodzi do powstania kamicy nerkowej, nefropatii dnawej, cukrzycy.

5. Jak wygląda atak dny moczanowej?

Ataki dny moczanowej objawiają się zwykle nagle, często pojawiają się w nocy. Charakteryzują się bardzo ostrym bólem stawów, który utrudnia normalne funkcjonowanie.

W tym czasie skóra nad stawem może stać się też napięta i błyszcząca. Może pojawić się obrzęk i zaczerwienienie.

6. Jakie są przyczyny dny moczanowej?

Od czego rozwija się dna moczanowa? Czym jest spowodowana? Wyróżnia się dwa główne źródła przyczyny podagry. Pierwszym jest genetyka. Odziedziczenie tej choroby wynika z pewnej dysfunkcji organizmu, która polega na nadprodukcji kwasu moczowego.

Inną przyczyną objawów dny moczanowej u dorosłych mogą być czynniki wtórne, m.in. odbyta choroba lub zły styl życia.

7. Jakie są czynniki ryzyka rozwoju dny moczanowej?

Co powoduje dnę moczanową? Podagra jest przypadłością, z którą częściej muszą mierzyć się mężczyźni. W organizmach kobiet znajdują się hormony odpowiadające za regulowanie poziomu kwasu moczowego we krwi i nie pozwalają mu przekroczyć odpowiedniej normy. Z tego powodu kobiety znacznie rzadziej zapadają na artretyzm, w ich przypadku choroba objawia się dopiero około 65 roku życia. Mężczyźni są narażeni na dnę moczanową przez całe życie.

Inne czynniki ryzyka to m.in.:

• uwarunkowania genetyczne,
• hiperurykemia,
• dieta bogata w puryny,
• otyłość, nadwaga,
• cukrzyca,
• odwodnienie,
• zespół metaboliczny, dysfunkcja nerek,
• wysokie ciśnienie krwi,
• przyjmowanie niektórych leków,
• picie alkoholu (zwłaszcza piwa),
• urazy mechaniczne, przebyte niedawno zabiegi operacyjne.

Podwyższone ryzyko zachorowań występuje także u chorych na białaczkę lub osób, które są z jakichś powodów napromieniowane.

8. Czy dna moczanowa jest dziedziczna?

Do wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi przyczyniają się nie tylko czynniki środowiskowe, ale też genetyczne. Uważa się, że uwarunkowania genetyczne odpowiadają blisko za 60 proc. zmienności poziomu kwasu moczowego.

Dlatego też, gdy bliski krewny pacjenta cierpi na dnę/skazę moczanową, zwiększa to u niego ryzyko rozwoju tej choroby. W takich przypadkach zaleca się uważne obserwowanie organizmu oraz kontrolowanie diety.

9. Diagnostyka dny moczanowej

Jak rozpoznać dnę moczanową? Jaki lekarz zajmuje się podagrą? Choroba w pierwszej kolejności wymaga kontaktu z internistą, który zdecyduje o dalszym postępowaniu (np. skierowaniu do reumatologa).

Dnę moczanową można potwierdzić w przypadku, gdy:

• wystąpiły co najmniej dwukrotnie napady ostrego bólu stawu,
• w obrębie małżowin usznych i stawów można stwierdzić guzki,
• dna atakuje staw palucha,
• po zastosowaniu leków z kolchicyną można odnotować pozytywne rezultaty.

Jakie badania przy dnie moczanowej?

Badaniem podstawowym jest oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi. W określonych przypadkach lekarz może zlecić także inne badania różnicujące, bowiem objawy dny moczanowej mogą przypominać symptomy innych chorób (m.in. reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów, dny rzekomej, infekcji bakteryjnych stawów).

Chorobę należy odróżnić także od zmian pourazowych i wylewów dostawowych.

Leki na dnę moczanową znajdziesz dzięki stronie KtoMaLek.pl. To darmowa wyszukiwarka dostępności leków w aptekach w Twojej okolicy.

10. Leczenie dny moczanowej

Jak leczyć dnę moczanową? Leczenie zależy od fazy choroby:

• Hiperurykemia – jest to etap, w którym nie trzeba stosować środków farmakologicznych. Wymagana jest wtedy zmiana stylu życia, diety, którą należy stosować do końca życia.
• Ostry napad dny moczanowej – na tym etapie pacjenci przyjmują leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Zabronione jest używanie leków, które obniżają stężenie kwasu. Mogą one pogorszyć stan chorego.
• Okres międzynapadowy – w uniknięciu napadów pomoże utrzymanie niskiego poziomu kwasu moczowego. W niektórych przypadkach można stosować leki obniżające jego stężenie w organizmie.
• Dna przewlekła – przy dnie przewlekłej najistotniejsze jest zahamowanie rozwoju dny oraz wyleczenie powikłań.

W leczeniu podagry można zastosować także fizykoterapię, która zmniejsza ból i pomaga chorym stawom. Lekarz może zdecydować również o wykonaniu zabiegu zwanym litotrypsja, który polega na kruszeniu kamienia w pęcherzu moczowym, moczowodzie lub nerce, za pomocą fali uderzeniowej.

Istotnym elementem terapii jest także właściwe leczenie chorób współistniejących.

11. Czy istnieją leki na dnę moczanową?

Jak zostało wspomniane, leczenie dny moczanowej uzależnione jest od fazy choroby. W niektórych stadiach wykorzystuje się środki farmakologiczne (m.in. allopurynol), które mają na celu przede wszystkim obniżyć stężenie kwasu moczowego w organizmie pacjenta.

Lekarz może włączyć też środki łagodzące nieprzyjemne objawy dny moczanowej. Leczenie farmakologiczne pomaga w tym przypadku m.in. uśmierzyć ból, zminimalizować obrzęki i opuchliznę stawów.

Dna moczanowa jest chorobą metaboliczną, której nie można wyleczyć. Jednak przestrzegając zasad diety oraz przyjmując leki zmniejszające syntezę kwasu moczowego, można zatrzymać rozwój choroby.

12. Dieta w dnie moczanowej

Dieta w dnie moczanowej jest sprawą priorytetową. Osoby borykające się z artretyzmem powinny zmienić swój dotychczasowy sposób odżywiania i wyeliminować ze swojego jadłospisu produkty mięsne, alkohol, tłuste ryby i słodycze.

12.1. Zalecenia ogólne

Ostatni posiłek powinno się tak zaplanować, by nie poprzedzał bezpośrednio snu. Trzygodzinna przerwa między jedzeniem a spaniem pozwala wydalić z organizmu większe ilości kwasu moczowego.

Zaleca się też picie dużej ilości płynów, co pomaga nerkom w oczyszczaniu organizmu. Chorzy powinni pić co najmniej 2-3 litry płynów dziennie.

Ważne, by utrzymać prawidłową wagę, bowiem otyłość sprzyja wydzielaniu kwasu moczowego i przyczynia się do zniekształcania stawów. Najlepiej wybierać ćwiczenia fizyczne, które pozwalają cieszyć się sprawnymi stawami, ale nie obciążają ich.

Wskazane jest także:

• unikanie głodówek i niskokalorycznych diet (mniej niż 1300 kcal), gdyż może to nasilić chorobę,
• przyrządzanie zup na warzywnych wywarach, które nie zawierają puryn,
• ograniczenie spożywania wędlin,
• jedzenie owoców i warzyw,
• rezygnacja z alkoholu,
• spożywanie ziemniaków w formie pieczonej (w folii), ponieważ są znacznie zdrowsze,
• dodawanie do diety twarogów i serów,
• spożywanie cielęciny lub wołowiny po ugotowaniu.

12.2. Produkty zalecane

Dieta na dnę moczanową powinna być bogata w:

• warzywa,
• owoce,
• masło,
• mleko,
• chudy ser,
• ziemniaki.

W celach profilaktycznych warto wprowadzić do swojej diety produkty mleczne (mleko, jogurty naturalne), a także czereśnie i wiśnie, które zmniejszają ryzyko wystąpienia schorzenia.

Można stosować także niektóre zioła, które działają moczopędnie, np. liście mącznicy, liście brzozy, ziele skrzypu, korzeń lubczyku, korzeń mniszka lekarskiego, ziele nawłoci pospolitej.

12.3. Produkty przeciwwskazane

Czego unikać w dnie moczanowej? Dostarczanie organizmowi produktów z dużą ilością puryn jest jednym z czynników podagry.

Co to są puryny? To związki organiczne, które zawierają atomy węgla oraz atomy azotu. Końcowym produktem przemian metabolicznych puryn jest kwas moczowy.

Zaleca się, więc zrezygnować z potraw, które są bogate w te substancje:

• wieprzowiny, wołowiny, baraniny, podrobów (np. wątróbka),
• śledzi, sardynek, kawioru,
• czekolady, kakao,
• kawy, mocnej herbaty, piwa,
• octu, musztardy, ostrej papryki, pieprzu,
• orzechów,
• tłustych sosów.

Osoby cierpiące na to schorzenie powinny odstawić jedzenie śmieciowe, czyli fast-foody, chipsy i napoje gazowane.

13. Jakie są powikłania dny moczanowej?

Nigdy nie należy lekceważyć dny moczanowej. Objawy takie jak częste bóle stawów, dziwne guzki, powinny skłonić pacjenta do wizyty u lekarza, a także wykonania badania na poziom kwasu moczowego we krwi. Bagatelizowanie wyżej wymienionych objawów może prowadzić do niebezpiecznych powikłań i poważnych problemów zdrowotnych.

Nieleczona dna moczanowa jest przyczyną trwałych zmian, uszkodzeń, zniekształceń, dysfunkcji i ograniczenia ruchomości stawów. Może prowadzić też do wytworzenia się podskórnych guzków.

Brak leczenia może mieć także negatywny wpływ na inne narządy – nerki, czy serce. W takich przypadkach mogą pojawić się inne, nietypowe objawy dny moczanowej.

14. Dna moczanowa – częstotliwość występowania

Choroba dotyka około 2 proc. populacji. Najczęściej atakuje mężczyzn i osoby starsze. Występuje aż u 7 proc. mężczyzn po 65. roku życia. U kobiet choroba występuje znacznie rzadziej i głównie u tych po menopauzie.

15. Profilaktyka dny moczanowej

Najlepsza profilaktyka dny moczanowej:

• dieta ubogopurynowa,
• ograniczenie picia alkoholu,
• regularna aktywność fizyczna,
• utrzymywanie prawidłowej wagi,
• nawadnianie organizmu.

Bardzo istotną kwestią pozostaje także kontrolowanie oraz leczenie chorób towarzyszących, jak chociażby cukrzyca, czy nadciśnienie tętnicze.

Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.