Trwa ładowanie...

Czym jest retinopatia cukrzycowa?

Czym jest retinopatia cukrzycowa?
Czym jest retinopatia cukrzycowa?

Retinopatia cukrzycowa, jako jedno z powikłań naczyniowych cukrzycy, stanowi główną przyczynę przypadków ślepoty pacjentów w Stanach Zjednoczonych. W populacji europejskiej 30% przypadków utraty wzroku jest spowodowanych cukrzycą. Częstość występowania retinopatii cukrzycowej wydaje się zależeć od wieku, w którym pojawia się cukrzyca, oraz od czasu trwania tej choroby. Powikłanie to rozwija się u 90% pacjentów z cukrzycą typu 1 po 15 latach trwania choroby i po takim samym czasie u 25% pacjentów z cukrzycą typu 2.

1. Retinopatia cukrzycowa a wzrok

U osób starszych retinopatia cukrzycowa może rozwinąć się po stosunkowo krótkim okresie trwania cukrzycy, przy czym retinopatia proliferacyjna jest mniej powszechna. U 10-18% pacjentów z retinopatią prostą w ciągu 10 lat następuje rozwój choroby w kierunku postaci proliferacyjnej. Z kolei blisko połowa osób z retinopatią proliferacyjną traci wzrok w ciągu kolejnych 5 lat. Retinopatia proliferacyjna jest częściej obserwowana u pacjentów stosujących insulinę niż u przyjmujących doustne leki przeciwcukrzycowe.

Zaawansowana retinopatia cukrzycowa wiąże się z czynnikami ryzyka chorób układu krążenia. U pacjentów z retinopatią cukrzycową proliferacyjną ryzyko zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, nefropatii cukrzycowej i zgonu jest większe. Natomiast zmniejszenie stężenia glukozy we krwi ogranicza częstość występowania powikłań ze strony narządu wzroku, jak również innych powikłań narządowych.

2. Czym jest retinopatia cukrzycowa?

Zobacz film: "Wpływ cukrzycy na libido"

Retinopatia cukrzycowa oznacza uszkodzenie małych naczyń krwionośnych, odżywiających siatkówkę (tkankę na dnie oka, na którą pada światło). Uszkodzenie tych naczyń krwionośnych może spowodować krwotok. Inna właściwość retinopatii polega na tworzeniu nowych naczyń krwionośnych na powierzchni siatkówki, tzw. nowotworzeniu naczyń. Nowotworzenie naczyń może również pojawić się na powierzchni tęczówki (tzw. rubeoza tęczówki), powodując poważną jaskrę.

Wystąpić może również obrzęk siatkówki z powodu wzrostu przenikalności naczyniowej, obserwowanej w początkowym okresie retinopatii. Obrzęk siatkówki pojawia się w obszarze plamki żółtej na dnie oka i wtedy ostrość widzenia może zostać poważnie i trwale zaburzona. Obrzęk tego typu należy podejrzewać, jeżeli ostrości wzroku nie daje się skorygować okularami, szczególnie, jeżeli widoczne stają się wysięki z tylnego bieguna oka.

3. Czym charakteryzuje się retinopatia cukrzycowa?

Zmiany, które wywołuje retinopatia cukrzycowa dzielimy na dwie duże kategorie: prostą i proliferacyjną. Retinopatię prostą charakteryzują m.in. zwiększona przenikalność naczyń włosowatych, zamykanie i rozszerzanie się naczyń włosowatych, mikrotętniaki, wybroczyny, zwyrodnienie siatkówki (tzw. twarde wysięki) oraz nieprawidłowości naczyń żylnych i tętniczych. **

Retinopatia proliferacyjna** cechuje się ponadto krwotokami do ciała szklistego (substancja wypełniająca gałkę oczną), neowaskularyzacją, rozrostem tkanki włóknistej oraz odwarstwieniem siatkówki.

Bodźcem do tworzenia się nowych naczyń (wspomnianej wyżej neowaskularyzacji) może być niedotlenienie siatkówki, będące zjawiskiem wtórnym do zatykania się naczyń włosowatych i tętniczek.

4. Etiologia retinopatii cukrzycowej

Podstawowe znaczenie w rozwoju tego powikłania mają hiperglikemia (czyli zwiększone stężenie glukozy we krwi) i nadciśnienie tętnicze. Postępowi retinopatii cukrzycowej sprzyjają: ciąża, okres dojrzewania płciowego, operacja zaćmy, a także palenie papierosów i nadciśnienie tętnicze.

5. Objawy retinopatii cukrzycowej

Choć retinopatia cukrzycowa jest całkowicie bezbolesna, często powoduje nagłą utratę wzroku. Spowodowane jest to krwawieniem nowych naczyń krwionośnych do ciała szklistego oka. Krwawienie to może zablokować widzenie. Do innych objawów retinopatii cukrzycowej mogą należeć małe plamki w polu widzenia, nagłe pogorszenie ostrości widzenia, zniekształcenia obrazu, utrata części lub całego pola widzenia, nieostre widzenie, słabe widzenie w ciemności oraz trudności z przystosowywaniem się do jaskrawego lub przyciemnionego światła. Powikłaniem rozrostu nowych naczyń krwionośnych może być odwarstwienie siatkówki przez wytworzenie tkanki bliznowatej, mogące się wiązać, w razie niepowodzenia korekcji, z trwałą utratą wzroku.

6. Monitorowanie postępu choroby

Pierwsze badanie okulistyczne należy przeprowadzić najpóźniej po 5 latach od wykrycia cukrzycy typu 1, a w cukrzycy typu 2 – w chwili rozpoznania. Badania kontrolne u osób bez retinopatii wykonuje się raz w roku, w początkowej fazie retinopatii prostej – 2 razy w roku, a w bardziej zaawansowanej – co 3 miesiące, natomiast podczas ciąży i połogu – raz na miesiąc (niezależnie od zaawansowania retinopatii).

7. Leczenie retinopatii cukrzycowej

Postępowaniem leczniczym w retinopatii cukrzycowej jest fotokoagulacja laserowa siatkówki. Zabieg ten polega m.in. na operacyjnym zamykaniu przeciekających naczyń krwionośnych, co zapobiega tworzeniu się nowych patologicznych naczyń skłonnych do pękania i dających wylewy do siatkówki i ciała szklistego. Fotokoagulacja laserowa zmniejsza częstość krwotoków oraz bliznowacenie i jest zawsze zalecana w przypadkach tworzenia się nowych naczyń. Jest również użyteczna w leczeniu mikrotętniaków, krwotoków i obrzęku plamki żółtej, nawet jeżeli proliferacyjna faza choroby jeszcze się nie rozpoczęła. Zastosowana w odpowiednim czasie poprawia widzenie u blisko co drugiego chorego. Hamuje również postęp retinopatii i wielu chorym ratuje wzrok. Jednak szansa na poprawę widzenia istnieje do momentu, gdy chory ma poczucie światła.

Zaawansowana retinopatia proliferacyjna (wylewy do ciała szklistego, rozrost tkanki łącznej, odwarstwienie siatkówki) jest natomiast wskazaniem do witrektomii – operacyjnego zabiegu okulistycznego polegającego na usunięciu składników patologicznych (np. wylewów krwawych), znajdujących się w obrębie ciała szklistego oka.

Bibliografia

Sieradzki J. Cukrzyca, Via Medica, Gdańsk 2007, ISBN 83-89861-90-0
Otto-Buczkowska E. Cukrzyca - patogeneza, diagnostyka, leczenie, Borgis, Warszawa 2005, ISBN 83-85284-50-8
Kański J.J. Okulistyka kliniczna, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-120-4
Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0

Retinopatia cukrzycowa

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Gojenie ran w cukrzycy
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze