Leczenie cukrzycy typu 1

Cukrzyca to przewlekła choroba, która wymaga stałego przyjmowania leków oraz zmiany stylu życia. Utrzymywanie właściwego poziomu cukru we krwi znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań choroby. Głównym elementem leczenia cukrzycy typu 1 jest przyjmowanie insuliny. Insulinoterapia zastępuje lub uzupełnia insulinę produkowaną u zdrowych ludzi przez organizm, umożliwiając utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Obecnie dostępnych jet wiele rodzajów insulin i schematów terapii.

1. Leczenie cukrzycy typu 1 insuliną

Wybór najlepszej strategii leczenia zależy od wielu indywidualnych czynników. Dobrze zaplanowana i przestrzegana terapia pozwala cukrzykom na trzymanie cukrów pod kontrolą i życie praktycznie bez ograniczeń. W cukrzycy typu 1 trzustka produkuje zbyt małe ilości insuliny lub nie wydziela jej wcale. Z czasem wszyscy chorzy na cukrzycę typu 1 będą wymagali podawania insuliny. Insulinę przyjmuje się w zastrzykach.

1.1. Dawkowanie insuliny w cukrzycy typu 1

Ustalenie właściwej dawki insuliny początkowo może być trudne. Nie ma jednej podstawowej dawki właściwej dla wszystkich pacjentów. Dawka zależy od funkcjonowania trzustki i ewentualnej ilości wydzielanego naturalnie hormonu, odmienności metabolicznej każdego pacjenta oraz stylu życia. Dostosowanie odpowiedniej dawki wymaga dobrej współpracy pacjenta z lekarzem oraz bardzo częstego mierzenia poziomu glukozy w początkowym okresie terapii.

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Zapotrzebowanie na insulinę zmienia się także w ciągu życia. Zależy ono od czynników takich jak:

• masa ciała,
• rodzaj i ilość przyjmowanych pokarmów,
• stanu zdrowia,
• poziomu aktywności fizycznej,
• rodzaju wykonywanej pracy.

Również ciąża jest stanem, który wpływa na zapotrzebowanie organizmu na insulinę. Część pacjentów jest w stanie samodzielnie dostosować idealną dla nich dawkę insuliny. Mimo wszystko wskazana jest zawsze okresowa kontrola i konsultacja z lekarzem. Ale bardzo wiele zależy od wiedzy pacjenta na temat cukrzycy i jego motywacji do przestrzegania zasad leczenia cukrzycy. Dlatego tak ważna jest odpowiednia edukacja pacjenta i wsparcie ze strony lekarza i bliskich.

1.2. Rodzaje insuliny

Istnieje wiele rodzajów insulin, podzielonych ze względu na szybkość i czas działania. Obecnie nie stosuje się już praktycznie insulin wieprzowych, które zostały zastąpione przez insuliny ludzkie i ich analogi otrzymywane metodami inżynierii genetycznej.

Rodzaje stosowanych insulin to:

• insuliny szybko działające (lispro, aspart, glulizyna),
• insuliny krótko działające (neutralna),
• insuliny o pośrednim czasie działania (NPH, lente),
• analogi długo działające (detemir),
• analogi bezszczytowe (glargina),
• mieszanki insulinowe.

Szybko działające insuliny powinny być podawane ok. 15 minut przed posiłkiem, a krótko działające ok. pół godziny przed posiłkiem. Krótki czas działania umożliwia zmniejszenie liczby posiłków w ciągu dnia. Analogi długo działające i bezszczytowe charakteryzują się równomiernym stężeniem we krwi przed dłuższy czas, co naśladuje tzw. podstawowe wydzielanie insuliny i sprawia, że leki te są wykorzystywane w prowadzeniu intensywnej insulinoterapii w cukrzycy typu 1.

1.3. Schematy insulinoterapii

Istnieje wiele modeli i sposobów prowadzenia insulinoterapii. W cukrzycy typu 1 najczęściej stosuje się tzw. intensywną insulinoterapię. Intensywna insulinoterapia polega na wielokrotnym wstrzykiwaniu insuliny w ciągu dnia. Stosuje się dwa zasadnicze rodzaje insulin. Długodziałające i bezszczytowe analogi zastępują podstawowe wydzielanie insuliny w ciągu całego dnia. Dodatkowo w porze posiłków przyjmuje sie szybko i krótko działające insuliny, których zadaniem jest obniżenie poziomu glukozy we krwi po jedzeniu.

Intensywna insulinoterapia jest najlepszą metodą utrzymania właściwego poziomu cukru we krwi i jest zalecana dla większości chorych na cukrzycę typu 1. Jej wadą jest konieczność wielokrotnego przyjmowania insuliny w ciągu dnia w zastrzykach lub stosowania pompy insulinowej oraz częste dokonywanie pomiarów stężenia glukozy we krwi. Niepodważalną jej zaletą jest poprawa samopoczucia i normalne funkcjonowanie w ciągu dnia dzięki właściwej kontroli glikemii oraz istotne zmniejszenie ryzyka późniejszych powikłań zdrowotnych cukrzycy.

1.4. Przyjmowanie insuliny w cukrzycy typu 1

Insulina podawana jest w zastrzykach, najczęściej w fałd skórny na brzuchu. Powszechna dostępność wstrzykiwaczy insulinowych, czyli tzw. penów znacznie zmniejszyła niedogodność tej metody podawania leku. Urządzenia te pozwalają na proste ustawienie dawki insuliny oraz prawie bezbolesne jej wstrzyknięcie, dzięki zastosowaniu bardzo cienkich igieł i mechanizmu wstrzykiwania poprzez naciśnięcie jednego przycisku. Istnieją także peny specjalnie dostosowane do potrzeb dzieci, osób niedowidzących czy niepełnosprawnych. Istnieje także możliwość przyjmowania insuliny drogą wziewną, jednak dotychczasowe preparaty nie spełniły oczekiwań i na razie nie są stosowane w praktyce.

1.5. Pompy insulinowe w cukrzycy typu 1

Szeroko stosowaną metodą podawania insuliny jest pompa insulinowa. Jest to specjalne urządzenie wielkości telefonu komórkowego, przyczepiane do ubrania i zakończone długą plastikową rurką z igłą na końcu, wprowadzoną do skóry. Pompa insulinowa dostosowuje dawkę insuliny w zależności od aktualnego poziomu cukru we krwi i podaje małe dawki insuliny w ciągu całego dnia i nocy. Spełnia więc dwie role – mierzy stężenie glukozy we krwi i wstrzykuje insulinę. Ograniczeniem tego sposobu leczenia jest jego wysoki koszt oraz zawodność mechanizmu, co wymaga czujności ze strony pacjenta i stwarza pewne ryzyko powikłań.

2. Inne metody leczenia cukrzycy typu 1

Prowadzi się wiele badań mających na celu opracowanie alternatywnych metod leczenia cukrzycy typu 1. Należą do nich między innymi przeszczepianie trzustki, przeszczepianie wysp Langerhansa i terapia genowa. Metody te nie są na razie powszechnie stosowane ze względu na trudności techniczne i niezadowalającą skuteczność.

Pewne sytuacje dnia codziennego wymagają modyfikacji podstawowej terapii. Wcześniejsze przygotowanie się na okoliczności wymagające dostosowania dawki insuliny pomaga na uniknięcie lub zmniejszenie ryzyka potencjalnych powikłań.

Sytacja 1. Jedzenie na mieście – skład dań spożywanych w restauracjach i barach zazwyczaj różni się od posiłków przygotowywanych w domu, dlatego wymaga możliwie najdokładniejszego oszacowania zawartości węglowodanów w potrawie. Warto pytać w restauracji o zawartość poszczególnych składników odżywczych. Na wszelki wypadek zawsze należy nosić przy sobie glukometr w celu kontroli poziomu cukru we krwi oraz kilka słodkich cukierków na wypadek wystąpienia hipoglikemii.

Sytuacja 2. Zabiegi operacyjne – większość operacji wymaga zaprzestania jedzenia w okresie od 8 do 12 godzin przed zabiegiem. Dlatego przed spodziewaną operacja należy skonsultować modyfikacje insulinoterapii z lekarzem.

Sytuacja 3. Zakażenie – choroby infekcyjne takie jak zapalenie gardła czy zapalenie pęcherza moczowego mogą podnosić poziom cukru we krwi. W skrajnych przypadkach u cukrzyków mogą nawet doprowadzić do kwasicy ketonowej, która nieleczona stanowi zagrożenie wystąpieniem śpiączki cukrzycowej.

Leczenie cukrzycy typu 1 to zbiorowy wysiłek lekarza, pacjenta oraz jego rodziny. Podstawą leczenia jest uzupełnianie niedoboru insuliny, czyli insulinoterapia. Jednak, aby czerpać korzyści z leczenia, nie mniej ważne jest prowadzenie odpowiedniej diety, wysiłku fizycznego i walki z niezdrowymi nawykami. Szczególny nacisk należy położyć na właściwą edukację pacjenta. Motywacja do kontynuowania terapii i aktywny w niej udział pacjenta umożliwia uniknięcie poważnych powikłań zdrowotnych w przyszłości i prowadzenie normalnego, szczęśliwego życia.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.