Miejscowe środki przeciwgrzybicze

Obniżenie funkcji układu odpornościowego, czyli tak zwana immunosupresja jest odpowiedzialna, za rosnącą częstość występowania zakażeń grzybiczych. W ciężkich grzybiczych zakażeniach układowych konieczne jest skojarzone stosowanie antybiotyków przeciwgrzybiczych, jednakże często w lżejszych postaciach w przypadku grzybic miejscowych wystarczające jest stosowanie preparatów o działaniu lokalnym, niewchłaniających się do krwiobiegu.

1. Formy miejscowych środków przeciwgrzybiczych

Miejscowe środki przeciwgrzybicze to preparaty w postaci:

• preparatów doustnych niewchłaniających się i działających tylko w świetle przewodu pokarmowego;
• maści;
• kremów;
• lakierów do paznokci.

W zakażeniach grzybiczych zarówno układowych jak i powierzchownych stosuje się antybiotyki oraz pochodne syntetyczne. Większość leków przeciwgrzybiczych wpływa ujemnie na syntezę ergosterolu lub na jego wbudowywanie do ściany komórkowej – jest to składnik lipidowy komórek grzybów, pełniący podobną funkcję, co w komórkach ludzkich cholesterol. Z powodu podobieństwa strukturalnego wspomnianych dwóch związków istnieje jednak niebezpieczeństwo wywołania przez leki działań niepożądanych.

2. Antybiotyki przeciwgrzybicze

Zobacz film: "Podstawowe badania, jakie powinna wykonać każda kobieta"

Nystatyna jest antybiotykiem polienowym, działającym fungistatycznie (czyli hamuje rozmnażanie się komórek grzyba) bądź grzybobójczo – rodzaj działania jest uzależniony od stężenia preparatu. Otrzymywana jest biosyntetycznie ze szczepu bakterii Streptomyces mursei. Jest skuteczna w leczeniu zakażeń wywoływanych przez:

• Candida albicans;
• Cryptococcus spp.;
• Histoplazma spp.;
• Blastomyces spp.;
• Trichophyton spp.;
• Microsporon spp.

Mechanizm jej działania polega na uszkodzeniu błony komórkowej grzybów. Jest stosowana w postaci preparatów doustnych i dopochwowych oraz maści i zasypek. Nie ulega wchłanianiu w przewodzie pokarmowym, dlatego też jest skuteczna w leczeniu jego grzybic (w sposób miejscowy). W przypadku podawania doustnego, stosowana w dużych dawkach może wywołać zaburzenia żołądkowo - jelitowe, takie jak: nudności, wymioty, biegunka. Jest stosowana najczęściej w dawce 1000 000 j.m. co 4 godziny w przypadku grzybicy przewodu pokarmowego oraz w dawce 100 000 j.m co 12 godziny w przypadku zakażeń ginekologicznych.

Natamycyna jest antybiotykiem przeciwgrzybiczym otrzymywanym ze szczepu bakteryjnego Streptomyces natalensis. Używa się jej w leczeniu grzybicy pochwy, przewodu pokarmowego, grzybicy jamy ustnej oraz skóry. W zależności od miejsca stosowania podaje się go w postaci tabletek dopochwowych (25mg), tabletek doustnych (100mg), kropli (0,025/ml) bądź kremów i zasypek. Przy podawaniu doustnym mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo - jelitowe, natomiast w przypadku stosowania zewnętrznego - uczucie pieczenia.

3. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze

• Klotrimazol – jest stosowany w postaci kremów i płynu 1% w przypadku zapaleń błon śluzowych czy wyprzeniach drożdżakowatych oraz w postaci tabletek dopochwowych w przypadku drożdżycy pochwy;
• Ekonazol – stosowany miejscowo w postaci kremu 1% w sytuacjach podobnych jak klotrimazol;
• Ketokonazol – stosowany zarówno w grzybicach układowych w postaci preparatów doustnych, jak i w grzybicach powierzchownych w postaci np. szamponu. Ma bardzo szeroki zakres działania i jest stosowany w przypadkach opornych na inne środki przeciwgrzybicze. Miejscowo jest stosowany między innymi w przypadku łupieżu czy łupieżu pstrego. Podczas jego stosowania mogą zdarzyć się działania niepożądane, w postaci świądu, pieczenia, podrażnienia skóry czy przetłuszczania, bądź wysuszania włosów;
• Terbinafina i naftifina – działają grzybobójczo i są stosowane w grzybicach skóry oraz paznokci. Ich mechanizm działania polega na hamowaniu syntezy wspominanego już ergosterolu. Okres leczenia nimi wynosi w przypadku zakażeń skóry ok 4 tygodni, natomiast w przypadku grzybicy paznokci 6 tygodni do 6 miesięcy.

4. Inne miejscowo działające środki przeciwgrzybicze

• Amorolifina - stosowana jest jako miejscowy lek przeciwgrzybiczy w grzybicach powodowanych przez dermatofity. Stosowana jest w postaci kremu, bądź lakieru do paznokci.
• Chlormidazol - działa fungistatycznie. Stosowany jest w przypadku zakażeń skóry, a także w grzybicy paznokci, w postaci preparatu wzbogaconego o kwas salicylowy.

Należy wspomnieć, że leczenie grzybic jest z reguły trudne i czasochłonne. Sukces zależy od prawidłowo postawionego rozpoznania, jak i wrażliwości grzyba na konkretny lek. Dodatkowo, ważną informacją jest fakt, iż układ odpornościowy człowieka nie jest w stanie całkowicie usunąć zakażenia grzybiczego. Jest to spowodowane tym, że komórki ludzkie nie mają w sobie enzymów rozkładających polisacharydy ściany komórkowej grzybów.

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.