Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Magdalena Kowalska

Diagnostyka grzybicy

Avatar placeholder
27.07.2023 18:16
Diagnostyka grzybicy
Diagnostyka grzybicy

Diagnostyka grzybic (diagnostyka mykologiczna) odgrywa coraz istotniejszą rolę, gdyż liczba zakażeń grzybiczych systematycznie rośnie. Wzrost częstości zakażeń grzybiczych jest już faktem. Przyczynił się do tego ogólno populacyjny spadek odporności związany ze wzrostem zapadalności na choroby przewlekłe (cukrzyca, przewlekłe choroby nerek), nowotwory i terapie z nimi związane (chemioterapia, przeszczep szpiku kostnego), częstsze stosowanie antybiotykoterapii oraz terapii immunosupresyjnej.

spis treści

1. Czynniki sprzyjające rozwojowi grzybicy

Na rozwój grzybicy ma wpływ wiele czynników. Są nim m.in. niehigieniczny tryb życia, zanieczyszczenie środowiska naturalnego, rozpowszechnienie problemu narkomanii ma w tym swój udział. Ponadto powszechność występowania i łatwość przeniesienia zakażenia grzybiczego na inne osoby są kolejnym czynnikiem wpływającym na istotę tego problemu epidemiologicznego.

Wyniki badań obejmujących populację ludzi zamieszkujących umiarkowane strefy klimatyczne, oceniły częstość występowania przewlekłych infekcji grzybiczych na 10–20%. Szacuje się, iż niemal połowa Polaków choruje na grzybicę stóp, jedna czwarta na grzybicę paznokci.

2. Zakażenia grzybicze

Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"
Jak zapobiegać grzybicy?
Jak zapobiegać grzybicy?

Grzybica, tak jak inne infekcje jest chorobą zakaźną. Podatność na zakażenie może mieć różne podłoże.

zobacz galerię

Grzybica, inaczej mikoza (stąd nazwa – „diagnostyka mykologiczna”), nie jest konkretną jednostką chorobową, ale cały zespół dolegliwości, wywoływanych przez mikroskopijne, chorobotwórcze grzyby (około 200 gatunków chorobotwórczych z 250 000 opisanych).

Zakażenia grzybicze najczęściej zlokalizowane są w obrębie skóry i jej przydatków. Niektóre gatunki grzybów mogą zasiedlać organizm człowieka jako saprofity, czyli nieszkodliwe mikroorganizmy, które nie wywołują objawów chorobowych. Grzyby wraz z pokarmem przedostają się do przewodu pokarmowego i znajdowane są w jamie ustnej u około 50% zdrowej populacji oraz u 30% populacji w jelicie cienkim, podobnie jest w narządach płciowych. Biorąc pod uwagę różnorodność gatunków grzybów, dokonano klasyfikacji i podziału grzybic, który ułatwia postępowanie diagnostyczne oraz terapeutyczne. Wiedzę na temat zakażeń grzybiczych usystematyzowano ze względu na:

  • pochodzenie grzybów,
  • objawy chorobowe,
  • miejsce rozwoju choroby.

Rodzaje grzybic:

  • powierzchowne zakażenia grzybicze - zakażenia dotyczące skóry i jej przydatków (grzybica stóp, grzybica paznokci, grzybica skóry gładkiej, grzybica skóry owłosionej głowy, łupież pstry) oraz błon śluzowych jamy ustnej i narządów płciowych,
  • głębokie zakażenia grzybicze – zakażenia grzybicze dotyczące poszczególnych narządów, związane ze stanami obniżonej odporności (AIDS, stan po przeszczepie szpiku kostnego).

3. Diagnostyka mykologiczna

Wdrożenie diagnostyki mykologicznej jest uzależnione przede wszystkim od sytuacji klinicznej, ponieważ taka diagnostyka nie zawsze jest obowiązkowa. W przypadku wystąpienia grzybicy jamy ustnej, czy też pochwy, która dobrze reaguje na zastosowane leczenie, w większości przypadków można poprzestać na ocenie dolegliwości zgłaszanych przez chorego oraz badaniu przedmiotowym.

Oznacza to, iż grzybica o typowym obrazie klinicznym i łagodnym przebiegu nie musi być potwierdzona w badaniach diagnostycznych. Inaczej jest, gdy staje się ona nawrotowa, oporna na leczenie, czy też w przypadku jakichkolwiek wątpliwości klinicznych.

3.1. Wybór diagnostyki mykologicznej

O rodzaju zastosowanej diagnostyki decyduje przede wszystkim postać choroby. Ważne jest, czy lekarz podejrzewa grzybicę skóry, narządów płciowych, czy też grzybicę narządową. W przypadku obecności grzybicy skóry bądź jej przydatków, wykonuje się w pierwszej kolejności badanie mikroskopowe materiału ze zmian chorobowych (fragmenty paznokcia, włosów, łusek naskórkowych). Bardzo wartościowe jest badanie pod lampą Wooda.

W badaniach mykologicznych narządowych pobiera się do badania krew, fragmenty tkanek, płyny ustrojowe itp., w celu rozpoczęcia hodowli oraz wykonania preparatu bezpośredniego. W tego rodzaju grzybicach również badania obrazowe mają swoją wartość – badanie usg, badanie tomografii komputerowej.

W przypadku grzybicy pochwy pierwszym etapem diagnostyki zakażenia jest dokładna ocena krocza, szyjki macicy i ściany pochwy. Używając wskaźnika pH lub papierka lakmusowego mierzy się odczyn (pH) wydzieliny ze ścian bocznych pochwy. Kolejnym etapem jest pobranie wymazów, w celu wykonania preparatów mikroskopowych, a w szczególnych przypadkach założenia hodowli.

3.2. Testy immunoenzymatyczne

Testy immunoenzymatycznye (ELISA) wykrywają przeciwciała przeciwko określonym gatunkom grzyba. Z uwagi na niską cenę i przesiewowy charakter są to jedne z najczęściej stosowanych badań diagnostycznych, choć ich wadą jest mała specyficzność. Do specjalistycznych, a co się z tym wiąże mniej dostępnych badań diagnostycznych grzybic zalicza się:

  • badania z wykorzystaniem reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR – Polimerase Chain Reaction), metodę Real-Time PCR (skuteczniejsza i czulsza od zwykłego PCR),
  • oznaczanie obecnych w materiale biologicznym metabolitów grzybów oraz wielogatunkowy na 6 gatunków Candida.

Pomimo ciągłego postępu w rozpoznawaniu i leczeniu zakażeń grzybiczych, pozostają one nadal poważnym problemem medycznym. Diagnostyka mykologiczna ma na celu poprawę sytuacji – poprzez wcześniejsze rozpoznawanie oraz skuteczniejszą terapię zakażeń.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Gryzeofulwina w leczeniu grzybicy
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze