Grzybica a cukrzyca
Częstość występowania grzybicy, także jej ciężkich postaci, jest większa niż dawniej. Paradoksalnie, częściowo przyczyniają się do tego rozwój medycyny i nowe sposoby leczenia ciężkich chorób, np. przeszczepy narządów, które wymagają dożywotniej terapii immunosupresyjnej, leki przeciwnowotworowe, kortykosteroidy, antybiotyki o szerokim spektrum działania, żywienie pozajelitowe (czyli dożylne). Jednak także takie choroby, jak AIDS oraz cukrzyca, których częstość występowania ciągle wzrasta, przyczyniają się do coraz większej ilości zakażeń grzybiczych.
Grzybica a cukrzyca
W tym artykule:
Na czym polega cukrzyca?
Cukrzyca to choroba wynikająca z zaburzeń wydzielania hormonu zwanego insuliną, którego rola w organizmie polega na regulacji poziomu glukozy we krwi. Prowadzi to na przestrzeni lat do uszkodzenia licznych narządów. Ponadto diabetycy są bardziej niż zdrowi ludzie narażeni nie tylko na atak grzybów, lecz także infekcje grzybicze mają u nich cięższy przebieg, czasami nawet grożący śmiercią. Ryzyko jest największe u osób z niewyrównaną glikemią, czyli u cukrzyka lub takich, u których „cukry skaczą”. Wiąże się to najczęściej z błędami dietetycznymi (diabetycy nie powinni jeść słodyczy, jednak wielu nie potrafi ich sobie odmówić) i nieprawidłowo dobranymi dawkami leków.
Związek między cukrzycą a grzybicą
Istnieje kilka przyczyn związanych ze zwiększoną podatnością na choroby grzybicze u osób chorujących na cukrzycę. Jedną z nich jest zaburzenie mechanizmów obronnych organizmu, np. fagocytozy. Fagocytoza to proces, w wyniku którego leukocyt, czyli białe ciałko krwi, „połyka” chorobotwórczy drobnoustrój (np. komórkę grzyba), aby potem zniszczyć go w swoim wnętrzu. Potrzebna jest do tego energia ze spalania cukru. Wprawdzie w cukrzycy glukozy we krwi jest nadmiar, ale brak insuliny powoduje, że nie mogą być aktywowane w leukocycie enzymy „spalające” ją i wytwarzające energię (glukokinaza i kinaza pirogronianowa). Można powiedzieć, że leukocyty są zbyt słabe, by połknąć grzyba. Nawet jeśli im się uda, pojawia się kolejny problem – z unieszkodliwieniem go. W normalnych warunkach leukocyt dzięki odpowiednim enzymom (np. reduktaza aldozowa) tworzy w swym wnętrzu wolne rodniki tlenowe, które są bardzo toksyczne dla patogennych drobnoustrojów. Działają podobnie jak woda utleniona, którą każdy z nas ma w domowej apteczce. Niestety, u cukrzyka dobroczynne enzymy są zużywane na przetworzenie zbyt dużej ilości glukozy krążącej we krwi i nie starcza ich na wytwarzanie wolnych rodników. Poza tym cukrzycy towarzyszy zaburzenie chemotaksji, czyli „przywoływania” na pomoc innych leukocytów dzięki specjalnym substancjom chemotaktycznym (np. cytokiny, chemokiny). Przez to leukocyt, który odnajdzie kolonię intruzów, nie może wezwać „kolegów” do pomocy.
Grzybica a uszkodzenia skóry
Do zaburzeń immunologicznych w cukrzycy dołączają się uszkodzenia naczyń i włókien nerwów obwodowych, a także wysoki poziom cukru nie tylko we krwi, lecz także w wydzielinach i wydalinach ciała (np. śluz pochwy, mocz), co ułatwia grzybom wzrost. Skóra u cukrzyka jest wysuszona i podatna na zranienia, co zachęca drobnoustroje do inwazji. Cukrzycy często towarzyszy otyłość, co stanowi dodatkowy problem, gdyż w fałdkach i zagięciach skóry, gdzie nie dociera powietrze, dochodzi do maceracji, niszczenia naskórka (potocznie mówi się na to odparzenia), co w połączeniu z dużą ilością glukozy jest wręcz zaproszeniem dla grzybów.
Podatność diabetyków na grzybicę
W porównaniu z osobami zdrowymi u diabetyków o wiele częściej stwierdza się występowanie: mukormikozy nosowo-mózgowej i skórnej, kandydozy jamy ustnej, skóry i pochwy, aspergilozy małżowiny usznej. W praktyce lekarz najczęściej ma do czynienia z grzybicą skóry, grzybicą jamy ustnej i pochwy.
Grzybica skóry u diabetyków ma zazwyczaj poważniejszy przebieg niż w przypadku ludzi zdrowych. Objawia się stanem zapalnym ze złuszczaniem naskórka i licznymi pęcherzykami surowiczymi. Po wystąpieniu takiego zakażenia należy udać się do dermatologa. Przeniesienie infekcji na paznokcie jest bardzo niepożądane, gdyż ich leczenie jest bardzo trudne i długotrwałe. Grzybica pochwy bywa częstokroć pierwszym objawem cukrzycy. Uporczywe, nawracające drożdżyce pochwy i częsty świąd sromu powinny skłonić kobietę do wykonania badania poziomu cukru we krwi. Podobnie z grzybiczą infekcją jamy ustnej, która objawić się może białymi nalotami i pieczeniem błony śluzowej.
Warto pamiętać, że grzybica u diabetyków związana jest przede wszystkim ze zbyt wysokim poziomem glukozy we krwi i dotyczy głównie osób z niewyrównaną cukrzycą. Prawidłowa glikemia, sumienne stosowanie się do wskazówek lekarzy i odpowiednie leczenie obniżają ryzyko zakażenia. Grzybica u cukrzyka jest trudna i długia do wyleczenia i wymaga przede wszystkim normalizacji glikemii – bez tego nie pomogą żadne, nawet najskuteczniejsze leki.
Źródła
- Elewski B. Grzybicze zakażenia skóry, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2000, ISBN 83-86019-86-1
- Szepietowski J. Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, ISBN 83-200-2625-3
- Czech A., Tatoń J. CUKRZYCA: Podręcznik diagnostyki i terapii, Elamed, Katowice 2009, ISBN 978-83-61190-01-1
- Strojek K. Diabetologia, Termedia, Poznań 2008, ISBN 978-83-89825-08-7
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
