Blastocystoza – przyczyny, objawy i leczenie zakażenia Blastocystis

Blastocystoza to choroba wywołana przez pierwotniaki z rodzaju Blastocystis. Jej głównym objawem są biegunki, choć zakażenie najczęściej przebiega bezobjawowo. To „choroba brudnych rąk”, ponieważ do zainfekowania patogenem dochodzi najczęściej drogą fekalno-oralną lub pokarmową, przez zanieczyszczoną cystami wodę lub pożywienie. Leczenie blastocystis hominis, tj. Blastocystis spp polega na stosowaniu środków przeciwpasożytniczych. Co jeszcze warto wiedzieć o blastocystozie?

1. Czym jest blastocystoza?

Blastocystoza jest chorobą wywołaną przez beztlenowe pasożytnicze pierwotniaki z rodzaju Blastocystis spp (dawniej zwane Blastocystis hominis). To jednokomórkowe, beztlenowe, eukariotyczne drobnoustroje sporadycznie bytujące w przewodzie pokarmowym człowieka oraz zwierząt.

Patogeny opisano już w 1911 roku. Wówczas uznano je za nieszkodliwe drożdżaki. Dziś wiadomo, że pierwotniak nie tylko wykazuje znaczną zmienność morfologiczną (występuje w postaci wodniczkowej, ziarnistej, pełzakowej oraz cysty), ale i istnieją szczepy niepatogenne i patogenne Blastocystis, które cechują się odmienną zjadliwością.

Zobacz film: "Uważaj na pasożyty. Możesz je mieć, nawet o tym nie wiedząc"

U wielu pacjentów zakażenie blastocystozą przebiega bezobjawowo. O obecności pierwotniaków z rodzaju Blastocystis mogą świadczyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, biegunki, nudności oraz wzdęcia).

2. Jak dochodzi do zakażenia blastocystozą

Blastocystoza jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych parazytoz u ludzi. Pierwotniaki z rodzaju Blastocystis są obecne na całym świecie. Szacuje się, że z krajów o niskim poziomie warunków higienicznych przywozi je co trzeci turysta. Badania dowodzą, że częstość występowania Blastocystis w kale wynosi 5–10% w krajach rozwiniętych oraz 30–50% w krajach rozwijających się. Większość pacjentów, w których przewodzie występują patogeny wywołujące pasożytniczą chorobę, nie wykazuje żadnych dolegliwości.

Do zarażenia człowieka dochodzi drogą fekalno-oralną lub pokarmową przez zanieczyszczony cystami pierwotniaka pokarm, lub wodę. Po przedostaniu się do organizmu pacjenta pierwotniaki z rodzaju Blastocystis zaczynają zasiedlać jelito.

Należy podkreślić, że blastocystoza w wielu przypadkach stanowi konsekwencję niewłaściwej higieny w życiu codziennym. Dokładne mycie, suszenie i dezynfekowanie rąk redukuje rozprzestrzenianie się niebezpiecznych patogenów z rodzaju Blastocystis.

3. Objawy blastocystozy

Zarażenie tym pasożytniczym pierwotniakiem charakteryzuje się zróżnicowanym obrazem klinicznym: od inwazji bezobjawowych do różnego nasilenia zaburzeń przewodu pokarmowego oraz objawów ogólnych. Zarażenia pierwotniakami z rodzaju Blastocystis są zazwyczaj bezobjawowe.

Mogą mieć związek z trwałym bądź przejściowym nosicielstwem w przewodzie pokarmowym. Jeśli symptomy zakażenia się pojawią, są łagodne. Choroba ma charakter samoograniczający.

Głównym objawem blastocystozy jest przedłużająca się: wodnista biegunka. Towarzyszyć jej mogą:

• nudności, wymioty, wzdęcia,
• bóle brzucha, a także utrata apetytu,
• zmęczenie oraz spadek masy ciała.

Blastocystoza to możliwy czynnik ryzyka rozwoju zespołu jelita drażliwego.

4. Rozpoznanie zakażenia Blastocystis

Blastocystoza stanowi problem diagnostyczny, co wynika z różnorodności form rozwojowych pasożyta i jego nietrwałości. Podstawą rozpoznania zakażenia pierwotniakami z rodzaju Blastocystis sp. jest mikroskopowe badanie parazytologiczne kału. Jeśli przyczyną przedłużających się biegunek jest blastocystoza, w próbce obecne są trofozoity lub cysty pasożyta.

Aby mieć pewność - potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie choroby pasożytniczej - do badania należy oddać co najmniej trzy próbki kału. Czasem niezbędna jest diagnostyka endoskopowa przewodu pokarmowego, czyli badania takie jak gastroskopia czy kolonoskopia. Pomocne są badania laboratoryjne krwi.

Objawy blastocystozy, czyli choroby wywołanej przez pierwotniaki u człowieka należy różnicować z zaburzeniami czynnościowymi jelit oraz innymi inwazjami pasożytniczymi przewodu pokarmowego.

5. Leczenie blastocystozy

Zarażenia Blastocystis najczęściej ustępują samoistnie. Lekarze są zdania, by leczenie blastocystozy podjąć dopiero wówczas, gdy pojawia się biegunka, wzdęcia, ból brzucha, nudności czy przewlekły brak łaknienia, a co za tym idzie zmęczenie i spadek masy ciała.

Jeśli obecność patogenu zostanie potwierdzona, ale nie pojawiają się objawy zakażenia, leczenie się odradza w myśl, że leczy się pacjenta, a nie wynik badania. Ponadto specjaliści wciąż nie ustalili, czy Blastocystis to pierwotniaki bytujące w jelitach (drobnoustroje komensalne) czy też chorobotwórcze (bezwzględnie patogenne).

W leczeniu blastocystozy stosuje się antybiotyki lub leki przeciwpasożytnicze/przeciwpierwotniakowe, zwykle metronidazol lub tynidazol. Terapia trwa do 10 dni, a leczenie skraca czas utrzymywania się objawów choroby. Terapia choroby może opierać się także na stosowaniu paromomycyny, nitazoksanidu, jodochinolu. W leczeniu blastocystozy niezwykle skuteczny jest również kotrimoksazol, stanowiący mieszaninę trimetoprimu z sulfametoksazolem.

6. Profilaktyka zakażeń Blastocystis

Zarażeniom pierwotniakami z rodzaju Blastocystis można zapobiegać. Co robić? Przede wszystkim unikać spożywania potencjalnie zanieczyszczonej wody i żywności i nie pływać w zbiornikach z potencjalnie zanieczyszczoną wodą. Kluczowe jest również mycie rąk z użyciem mydła i ciepłej wody, zawsze po przyjściu do domu, skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem, po kontakcie ze zwierzętami, przed przygotowywaniem posiłków.

Podczas podróży do krajów o niskich standardach sanitarno-higienicznych nie spożywać: surowego lub półsurowego mięsa, ryb, owoców morza, a także nieprzegotowanej wody, niepasteryzowanego mleka, a także jedzenia sprzedawanego na ulicach.

7. Blastocystoza – dieta

W trakcie leczenia pierwotniaków jelitowych z rodzaju Blastocystis warto zadbać o odpowiednią dietę. Skuteczne w diecie przy pasożytach będą produkty zawierające probiotyki, np. naturalny jogurt, kefir, kombucha, kiszone ogórki, kiszona kapusta.

Pacjenci, u których zdiagnozowano cysty blastocystis hominis w kale powinni uwzględnić w swoim codziennym jadłospisie kaszę orkiszową, kaszę jaglaną, komosę ryżową, amarantus, chleb żytni na zakwasie, soczewicę.

Dobrym rozwiązaniem będzie także wprowadzenie do diety produktów z dużą zawartością błonnika. Błonnik występuje w ryżu brązowym, otrębach, płatkach owsianych, babce płesznik czy babce jajowatej.

7.1. Blastocystis spp (dawniej zwane Blastocystis hominis) – leczenie naturalne

W przypadku zakażeń pierwotniakami Blastocystis spp, pierwszym krokiem powinno być zidentyfikowanie i potwierdzenie obecności pasożytów za pomocą odpowiednich badań diagnostycznych.

Leczenie niekonwencjonalne, koncentrujące się na wykorzystaniu naturalnych metod leczenia oraz substancji, takich jak zioła, suplementy czy dieta, należy traktować jako metodę wspomagającą na pozbycie się pasożytów. Zioła na pasożyty to przede wszystkim:

• wrotycz ziele, kamala proszek,
• krwiściąg lekarski,
• pestki dyni,
• olej rycynowy,
• szałwia,
• goździki, orzech włoski.

8. Skutki uboczne związane z leczeniem blastocystozy

Metronidazol stosowany u pacjentów z blastocystozą może powodować mdłości, wymioty, zaparcia, dolegliwości bólowe brzucha, a także:

• osłabienie,
• obniżony apetyt,
• zapalenie języka i dziąseł,
• obłożony język,
• grzybicę jamy ustnej,
• senność,
• bezsenność,
• dolegliwości bólowe głowy,
• omdlenia,
• drażliwość,
• metaliczny posmak w ustach,
• ciemniejsze zabarwienie moczu,
• obrzęk błony śluzowej nosa,
• obrzęk naczynioruchowy,
• rumień wielopostaciowy,
• ból mięśni,
• zakażenia drożdżakowate.

Terapia tynidazolem może powodować z kolei takie działania niepożądane jak:

• rozwolnienie,
• dolegliwości bólowe głowy,
• dolegliwości bólowe brzucha,
• drgawki,
• leukopenia,
• wysypka, swędzenie skóry,
• zawroty głowy, gorączka,
• brak apetytu,
• ciemne zabarwienie moczu,
• kandydoza dróg moczowo-płciowych.

Leczenie kotrimoksazolem jest obciążone ryzykiem wystąpienia następujących działań niepożądanych:

• wymioty, nudności, biegunki,
• obniżony apetyt,
• dolegliwości bólowe oraz zawroty głowy
• skórne reakcje alergiczne, np. wysypka lub pokrzywka,
• swędzenie skóry, złuszczające zapalenie skóry,
• nadwrażliwość na światło,
• leukopenia,
• małopłytkowość,
• hipoglikemia.

9. Czy blastocystoza może prowadzić do powikłań lub przewlekłego zakażenia?

Czy blastocystoza może prowadzić do powikłań lub przewlekłej infekcji pasożytniczej? Jeśli przebieg blastocystozy jest ostry, u pacjentów może wystąpić krwawienie z przewodu pokarmowego. Z kolei u pacjentów z istniejącym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, zakażenie pierwotniakami Blastocystis może spowodować zaostrzenie objawów oraz nasilenie stanu zapalnego.

Jak większość chorób, blastocystoza również może przybrać charakter przewlekły. Pacjenci z niedoborami odporności, zamieszkujący kraje o niskich standardach sanitarno-higienicznych są szczególnie narażeni na problem nawracającej blastocystozy.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.